(LSVN) - Chỉ một thủ tục hành chính khá đơn giản, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Giấy chứng nhận) cho người dân lô đất chưa tới 200m2 nhưng có đến 07 cán bộ bị khởi tố với hai tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ” và “Thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng”. Lý do bị khởi tố “cấp không đúng quy định”, trong khi nhóm cán bộ cung cấp tài liệu chứng cứ cho thấy việc cấp Giấy chứng nhận là đúng quy định. Pháp luật đã quy định rõ, nếu cấp Giấy chứng nhận không đúng thì phải thu hồi, sao lại hình sự hoá một thủ tục hành chính?
Căn nhà cất trên thửa đất 36.
Lập luận của Viện trưởng
Trong số 07 cán bộ bị khởi tố, có 04 người liên tục khiếu nại, kêu oan, bao gồm: ông Trần Minh Thủ - Phó giám đốc Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất (QSDĐ) TP. Tuy Hòa; ông Võ Công Toàn - nguyên Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP. Tuy Hoà; ông Nguyễn Anh Tuấn - cán bộ Văn phòng Đăng ký QSDĐ và ông Nguyễn Mạnh Tín - cán bộ Phòng TN&MT. Cả 04 cán bộ này bị khởi tố cùng tội danh “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại khoản 1 Điều 360 Bộ luật Hình sự (BLHS).
Quyết định khởi tố bị can đối với 04 cán bộ của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Tuy Hoà.
Trong Quyết định ngày 20/4/2021 trả lời đơn khiếu nại của 04 cán bộ, ông Lê Hồng Khoáng - Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (KSND) TP. Tuy Hoà, đưa ra những lập luận, cụ thể: Năm 2000, bà Trần Thị Thảo chuyển nhượng thửa đất số 36, tờ bản đồ số 57 tại phường Phú Đông, TP. Tuy Hòa cho ông Nguyễn Thái Lân và vợ là bà Nguyễn Thị Lanh bằng giấy viết tay. Vợ chồng ông Lân xây dựng 2 căn nhà ở liền kề 32m2 (4m x 8m) và 35m2 (5m x 7m) trên thửa đất.
Ngày 22/7/2012, vợ chồng ông Lân bán lại nhà và đất cho ông Trần Ngọc Hiếu bằng giấy viết tay với giá 280.000.000 đồng. Sau khi mua, vợ chồng ông Hiếu sửa chữa lại nhà và sinh sống trên thửa đất này.
Khoảng tháng 5/2015, ông Hiếu đến UBND phường Phú Đông gặp cán bộ địa chính Đinh Khắc Thuật hướng dẫn làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận QSDĐ. Ông Thuật xác định ông Hiếu không đủ điều kiện, nếu muốn được cấp phải do chủ đất cũ là ông Lân đứng tên đề nghị.
Ngày 18/5/2015, ông Hiếu nộp hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận thửa đất số 36. Sau khi tiếp nhận hồ sơ, cán bộ địa chính phường Phú Đông Biện Khắc Dũng phân công hai cán bộ địa chính Nguyễn Thanh Đạt và ông Đinh Khắc Thuật kiểm tra hồ sơ để giải quyết.
Ngày 12/6/2015, Hội đồng đăng ký QSDĐ phường Phú Đông tiến hành họp xét và kết luận: Đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận. Ngày 21/7/2015, hồ sơ được chuyển đến bộ phận “Một cửa” của UBND TP. Tuy Hòa, sau đó giao cho cán bộ Văn phòng đăng ký QSDĐ Nguyễn Anh Tuấn thẩm định. Ngày 12/11/2015, Tuấn phối hợp với Đinh Khắc Thuật đến kiểm tra hiện trạng thửa đất và lập biên bản thẩm định hồ sơ. Kết quả thẩm định tương tự kết luận của Hội đồng đăng ký QSDĐ phường Phú Đông và thống nhất hồ sơ đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận, đề nghị Phòng TN&MT xem xét giải quyết.
Sau đó, ông Tuấn thực hiện trích lục bản đồ địa chính, trình đơn đăng ký cấp Giấy chứng nhận cho Phó Giám đốc Trần Minh Thủ ký xác nhận đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận và chuyển thông tin cho Chi cục thuế TP Tuy Hòa để tính thuế.
Sau khi ông Hiếu nộp đầy đủ các khoản tiền sử dụng đất, lệ phí trước bạ thì hồ sơ được chuyển Phòng TN&MT giao ông Nguyễn Mạnh Tín thẩm định. Qua kiểm tra hồ sơ, ông Tín thống nhất đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận nên ký nháy vào Tờ trình số 607/TTr-TN&MT ngày 16/3/2016, rồi trình hồ sơ cho Phó Trưởng phòng TN&MT Võ Công Toàn ký.
Ngày 05/4/2016, ông Lê Vĩnh Thành - Phó Chủ tịch UBND TP. Tuy Hòa ký cấp Giấy chứng nhận cho ông Lân và bà Lanh. Ngày 08/4/2016, vợ chồng ông Lân ký hợp đồng chuyển nhượng đất cho ông Hiếu, được công chứng.
Để quy kết 04 cán bộ, Viện trưởng Lê Hồng Khoáng lập luận dựa trên Bản kết luận giám định của Hội đồng giám định Chi cục Quản lý đất đai thuộc Sở TNMT. Theo đó, thửa đất số 36 không đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận cho vợ chồng ông Lân - bà Lanh. Ông Thủ và ông Toàn có thiếu sót trong việc kiểm tra hồ sơ. Tuy nhiên, do tin tưởng UBND phường Phú Đông đã có tờ trình và cấp dưới đã thẩm định nên hai ông này không kiểm tra kỹ hồ sơ, không phát hiện hồ sơ có sai sót, cụ thể như không niêm yết công khai kết quả kiểm tra hồ sơ tại khu dân cư nơi có đất, tài sản gắn liền với đất; danh sách niêm yết công khai không có chữ ký xác nhận của đại diện người sử dụng đất. Từ đó, dẫn đến hai ông này ký xác nhận hồ sơ đủ điều kiện trình UBND TP Tuy Hoà cấp Giấy chứng nhận cho ông Lân không đúng quy định, gây thiệt hại tài sản có giá trị hơn 253.000.000 đồng.
Do đó, ngày 06/4/2021, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Tuy Hòa khởi tố 04 ông Toàn, Thủ, Tuấn, Tín về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Từ lập luận của Viện trưởng Lê Hồng Khoáng, có 3 vấn đề cốt lõi được đặt ra là: Vợ chồng ông Lân có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận thửa đất 36 hay không? Những thiếu sót, sai sót của nhóm cán bộ thực thi công vụ có làm thay đổi bản chất hồ sơ? Những thiếu sót, sai sót này có gây hậu quả nghiêm trọng để bị xử lý hình sự?
Quyết định phê chuẩn Quyết định khởi tố bị can của Viện KSND TP. Tuy Hoà.
Coi chừng oan sai…
Không chấp nhận Quyết định bác đơn với nhiều lập luận “lạ” của Viện trưởng Lê Hồng Khoáng, nhóm 04 cán bộ đồng loạt khiếu nại đến Viện trưởng Viện KSND tỉnh Phú Yên. Ngày 29/4/2021, Kiểm sát viên Trần Thanh Tùng thừa lệnh Viện trưởng Viện KSND tỉnh Phú Yên, ký Thông báo, xác định Viện KSND tỉnh đang xem xét giải quyết theo quy định.
Không chỉ khiếu nại theo luật định, nhóm 04 cán bộ liên tục gửi đơn kêu oan khắp nơi, khẳng định đã thực hiện đầy đủ nhiệm vụ được phân công, việc cấp Giấy chứng nhận thửa đất 36 đúng theo quy định pháp luật, hoàn toàn không gây thiệt hại cho Nhà nước. Đồng thời, nhóm 04 cán bộ đưa ra 3 luận điểm mấu chốt chứng minh cơ quan tố tụng quy kết hành vi “thiếu trách nhiệm” đối với cả 04 người là không đúng; cáo buộc gây thiệt hại tài sản Nhà nước lại càng sai hơn.
Luận điểm thứ nhất, nhóm 04 cán bộ chứng minh vợ chồng ông Lân có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận thửa đất 36; việc cấp Giấy chứng nhận cho vợ chồng ông Lân là đúng đối tượng: Chính Viện trưởng Lê Hồng Khoáng xác định vợ chồng ông Lân mua thửa đất năm 2000 bằng giấy tay. Do mua trước thời điểm ngày 01/01/2008 nên được pháp luật công nhận theo khoản 3, khoản 5 Điều 22; khoản 2 Điều 7 và khoản 1 Điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ.
Vợ chồng ông Lân chuyển nhượng nhà đất bằng giấy tay cho ông Hiếu năm 2012, không được pháp luật thừa nhận do diễn ra sau thời điểm ngày 01/01/2008. Vì thế thửa đất 36 vẫn thuộc quyền sử dụng của ông Lân. Căn cứ theo Bản đồ đo đạc năm 2010 và Sổ mục kê đất đai lập ngày 03/7/2015 có xác nhận của Sở TN&MT tỉnh Phú Yên thì thửa đất 36 vẫn do ông Lân đứng tên.
Như vậy, trước đây cũng như tại thời điểm 04 cán bộ tham mưu cấp Giấy chứng nhận thửa đất 36 do ông Lân, bà Lanh là người sử dụng đất. Mặc dù ông Hiếu đang ở trên đất nhưng ông Hiếu không phải là người có quyền sử dụng đất theo quy định pháp luật vì ông Lân bán cho ông Hiếu không được pháp luật công nhận. Xét vợ chồng ông Lân đủ điều kiện nên UBND TP. Tuy Hòa đã cấp Giấy chứng nhận thửa đất là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật. Nhiều trường hợp tương tự ông Lân trên địa bàn cả nước đều được xét cấp Giấy chứng nhận như thế.
Viện trưởng Lê Hồng Khoáng cho rằng vợ chồng ông Lân không đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận là không có cơ sở. Hơn nữa, nếu cho rằng vợ chồng ông Lân không đủ điều kiện nên không cấp, vậy thửa đất này phải cấp cho ai mới đúng quy định, trong ông Hiếu cũng không đủ điều kiện để được xét cấp Giấy chứng nhận?
Với lập luận của Viện trưởng Lê Hồng Khoáng, ông Lân lẫn ông Hiếu đều không đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận, thửa đất 36 sẽ thành “vô chủ”, Nhà nước không có cơ sở để quản lý, thu thuế trong khi khu đất vẫn do người dân sử dụng ổn định và đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận theo quy định.
Luận điểm thứ hai, về trách nhiệm của 04 cán bộ trong việc thẩm định, đề xuất cấp Giấy chứng nhận: Hồ sơ cấp Giấy chứng nhận cho ông Lân đã được Hội đồng đăng ký QSDĐ phường Phú Đông họp xét công khai, xác nhận nguồn gốc đất, chủ sử dụng đất, thời điểm sử dụng đất, quá trình sử dụng đất, vị trí thửa đất phù hợp với quy hoạch, không có tranh chấp, khiếu nại,… Từ đó, Hội đồng kết luận thửa đất này đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận cho ông Lân. Việc phối hợp kiểm tra thẩm định, đề xuất cấp Giấy chứng nhận được 04 cán bộ thực hiện đầy đủ về trình tự, thủ tục và đã làm hết trách nhiệm theo quy định.
Viện trưởng Lê Hồng Khoáng chỉ ra hai sai sót trong hồ sơ. Theo quy định tại của Nghị định 43/2014/NĐ-CP (khoản 2, Điều 70) và Quyết định số 34/2015/QĐ-UBND ngày 21/9/2015 của UBND tỉnh Phú Yên “ban hành Quy chế phối hợp thực hiện đăng ký Giấy chứng nhận” (khoản 1, Điều 6), việc niêm yết công khai để xác định tình trạng thửa đất. do UBND phường Phú Đông thực hiện và chịu trách nhiệm. UBND phường Phú Đông cũng đã xác nhận tại đơn cấp Giấy chứng nhận.Tại điểm thời điểm niêm yết, khu phố 3 không có trụ sở riêng để hoạt động phải mượn trụ sở UBND phường Phú Đông làm địa điểm sinh hoạt nên chỉ niêm yết tại UBND phường là phù hợp. Thực tế cho đến thời điểm hiện tại, không có bất kỳ tổ chức hay cá nhân nào đứng ra tranh chấp đối với thửa đất 36.
Liên quan danh sách niêm yết công khai không có chữ ký của chủ đất là ông Lân: Cả 4 cán bộ nhìn nhận thiếu sót nhưng thiếu sót này không làm sai lệch hay thay đổi bản chất của hồ sơ cấp Giấy chứng nhận. Viện trưởng Lê Hồng Khoáng cũng xác định đây chỉ là thiếu sót.
Rõ ràng, hồ sơ chỉ “sai sót, thiếu sót” về hành chính nhưng bị hô biến thành “thiếu trách nhiệm” để xử lý hình sự, thì oan quá(!)
Luận điểm thứ ba, về số tiền hơn 253 triệu đồng bị quy kết thiệt hại: Cả 04 cán bộ cho rằng không có cơ sở pháp lý.
Theo thông báo ngày 25/01/2016 của Chi cục thuế TP. Tuy Hoà, ông Lân phải nộp 100% tiền sử dụng đất. Cụ thể, trong 193,4m2, có 150m2 chủ sử dụng đất phải nộp 400.000 đồng/m2; diện tích 43,4m2 còn lại vượt hạn mức phải nộp 520.000 đồng/m2, phí trước bạ 413.000 đồng. Chủ sử dụng đất đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính cho Nhà nước với tổng số tiền gần 83 triệu đồng.
Tuy nhiên, Cơ quan điều tra và Viện trưởng Lê Hồng Khoáng cho rằng chủ đất phải nộp 100% tiền sử dụng đất theo giá thị trường. Cụ thể, thửa đất có giá thị trường hơn 336 triệu đồng, trừ 83 triệu đồng ông Lân đã nộp, còn lại 253 triệu đồng, là số tiền Nhà nước bị thiệt hại rồi quy kết 04 cán bộ “gây hậu quả nghiêm trọng” (?).
Cách tính này hoàn toàn không có căn cứ, trái với khoản 2 Điều 7 Nghị định 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ. Thửa đất 36 của người dân sử dụng ổn định, hợp pháp, đủ điều kiện để cấp sổ đỏ theo quy định. Thửa đất này người dân đang sử dụng, chứ không phải lấy đất của Nhà nước, đất công sản cấp cho dân để rồi quy kết theo kiểu “sai phạm đất công” cho 04 cán bộ hoàn toàn không có cơ sở.
Mặt khác, việc tính tiền sử dụng đất là do Chi cục thuế TP. Tuy Hoà thực hiện và chịu trách nhiệm. Đại diện Chi cục thuế xác định việc tính thuế đối với thửa đất của ông Lân là đúng quy định. Tất cả những trường hợp tương tự đều thực hiện nghĩa vụ tài chính giống như ông Lân. Điều này càng chứng minh việc cáo buộc 04 cán bộ làm thiệt hại 253 triệu đồng, “gây hậu quả nghiêm trọng” là vô căn cứ, trái pháp luật…
Theo dõi vụ án, Luật sư Lê Hà Gia Thanh - Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh nêu quan điểm: Các cơ quan tiến hành tố tụng TP. Tuy Hoà cần xem xét thận trọng, nhằm tránh hình sự hoá một thủ tục hành chính. Cơ quan tiến hành tố tụng xác định việc cấp Giấy chứng nhận không đúng quy định gây thiệt hại hơn 253 triệu đồng là không có cơ sở. Việc cấp Giấy chứng nhận cho vợ chồng ông Lân đúng hay sai phải do cơ quan có thẩm quyền kết luận. Nếu có căn cứ cấp sai thì phải thu hồi theo quy định tại điểm d, khoản 2 Điều 106 của Luật Đất đai và khoản 4, khoản 5 Điều 87 Nghị định 43/2020/NĐ-CP nên không thể nào gây ra thiệt hại số tiền hơn 253 triệu đồng. Mặt khác, số tiền thiệt hại (nếu có) phải do cơ quan có chức năng, có thẩm quyền, kết luận giám định theo Điều 87 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Khiếu nại kêu oan của 04 cán bộ cùng ý kiến của Luật sư chắc chắn sẽ được lãnh đạo Viện KSND tỉnh Phú Yên xem xét thấu đáo, xử lý công tâm, khách quan…
Lời khẩn thiết của 04 cán bộ bị khởi tố
Cả 4 cán bộ cùng bày tỏ nỗi đau: “Chúng tôi là những cán bộ Đảng viên, trong thời gian công tác tại UBND TP. Tuy Hòa đã cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao với tinh thần và trách nhiệm cao đã được tổ chức ghi nhận, trong đó đã tham mưu thực hiện cấp Giấy chứng nhận cho người dân theo kế hoạch của UBND tỉnh Phú Yên, giải quyết nhu cầu chính đáng cho người dân đúng quy trình, quy định pháp luật và đặc biệt không làm thiệt hại cho Nhà nước. Việc cấp Giấy chứng nhận cho người dân để đảm bảo việc việc quản lý đất đai cũng như tạo nguồn thu ngân sách từ tiền sử dụng đất mà người dân thực hiện khi được cấp Giấy chứng nhận trên địa bàn TP. Tuy Hòa nhưng lại bị khởi tố hình sự là oan ức cho chúng tôi.
Nếu trong quá trình thực hiện công vụ chúng tôi cố tình làm sai quy trình, quy định pháp luật và gây thất thoát cho ngân sách Nhà nước thì chúng tôi chấp nhận chịu trách nhiệm và bị xử lý của pháp luật một cách “tâm phục khẩu phục”. Đằng này, chúng tôi đã làm đúng nhưng lại bị khởi tố, làm ảnh hưởng rất lớn về uy tín, danh dự, nhân phẩm không chỉ của bản thân mà còn gây ảnh hưởng cho gia đình, người thân, rất đau lòng. Do vậy, chúng tôi kêu oan khẩn thiết…”.
TRUNG DUY
Bản quyền thuộc về Tạp chí điện tử Luật sư Việt Nam
Giấy phép số 366/GP-BTTTT, ngày 21/8/2020 và Giấy phép bổ sung số 388/GP-BTTTT, ngày 16/10/2023 do Bộ Thông tin Truyền thông cấp