Ngân hàng nào dính ‘bẫy’ sai phạm tại dự án thép nghìn tỉ ở Hà Tĩnh?

Sai phạm tại Dự án thép ở Hà Tĩnh gây thất thoát ngân sách Nhà nước gần 2.000 tỉ đồng đã và đang được cơ quan công an làm rõ. Trong đó, phải kể đến trách nhiệm của các “ông lớn” ngân hàng hiện đang nhận "quả đắng” khi trót lỡ cho chủ dự án thế chấp tài sản hình thành trong tương lai.

Năm 2008, dự án Nhà máy liên hợp gang thép Vạn Lợi được khởi công với công suất 500.000 tấn/năm, do Công ty cổ phần Gang thép Hà Tĩnh (Tập đoàn thép Vạn Lợi 58,4%, Công ty cổ phần đầu tư khoáng sản Hợp Thành 34% và một số cá nhân khác) làm chủ đầu tư. Tổng mức đầu tư hơn 1.700 tỉ đồng, tọa lạc trên vùng đất rộng 25,8 ha tại Khu Kinh tế Vũng Áng, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.

Tuy nhiên, sau gần chục năm bỏ hoang, ngày 29/7/2015, Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh ra quyết định số 366 về việc chấm dứt hoạt động, thu hồi giấy chứng nhận đầu tư Dự án Liên hợp Gang thép công suất 250.000 tấn/năm do Công ty cổ phần Gang thép Hà Tĩnh làm chủ đầu tư. Đồng thời, yêu cầu chủ đầu tư phối hợp với một số cơ quan chức năng xử lý việc thanh lý dự án, tháo dỡ máy móc, thiết bị…

3 ngân hàng rót vốn cho dự án này là: Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB, chi nhánh Hà Tĩnh), ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển (BIDV, chi nhánh Hà Tĩnh) và ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank, chi nhánh Hà Tĩnh).

Trong quá trình thực hiện dự án, Gang thép Hà Tĩnh và các tổ chức tín dụng cho vay có nhiều sai phạm như năng lực tài chính của chủ đầu tư, chỉ định thầu, cho vay vốn không đảm bảo điều kiện…

Theo hồ sơ, tài liệu tháng 7/2018, Tòa án nhân dân thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh) đã đứng ra phân giải khoản nợ giữa chủ đầu tư với 3 “chủ nợ” ngân hàng nêu trên.

Cụ thể, tòa án công nhận Gang thép Hà Tĩnh nợ Ngân hàng Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (VDB) gần 1.300 tỉ đồng (nợ gốc gần 590 tỉ, nợ lãi quá hạn gần 500 tỉ, phạt lãi quá hạn gần 180 tỉ), nợ Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (Vietcombank) hơn 150 tỉ đồng (trong đó nợ gốc hơn 74 tỉ, nợ lãi quá hạn 71 tỉ đồng, phạt lãi quá hạn hơn 5 tỉ đồng), nợ Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (BIDV) hơn 115 tỉ đồng (nợ gốc hơn 49 tỉ, lãi quá hạn hơn 27 tỉ, lãi phạt quá hạn hơn 38 tỉ đồng). Sau khi giải ngân, do khó khăn về tài chính, phía Công ty Gang Thép Vạn Lợi đã không trả lãi và gốc theo đúng thời hạn với số dư nợ gốc lẫn lãi lên tới hơn 1.500 tỉ đồng. Điều này buộc các ngân hàng ngừng giải ngân các khoản còn lại…

Tới đầu năm 2019, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Hà Tĩnh đã thực hiện bán đấu giá toàn bộ thiết bị, máy móc và các công trình xây dựng tại dự án Nhà máy liên hợp gang thép Hà Tĩnh với giá khởi điểm 108,76 tỉ đồng. Đến ngày 26/4/2019, sau khi tiến hành tổ chức đấu giá, Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Kho bãi Nhơn Tân (Kho bãi Nhơn Tân) do ông Nguyễn Minh Hoàng Phương Vũ làm giám đốc có trụ sở đóng tại xã Nhơn Tân, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định là đơn vị trúng đấu giá với số tiền hơn 205,74 tỉ đồng, gần gấp 2 lần giá khởi điểm. Một con số “bèo bọt” so với 1.500 tỉ mà các “ông lớn” ngân hàng mắc kẹt tại đây.

Dự án "chết yểu", chủ đầu tư không có khả năng trả nợ, rõ ràng, việc 3 “ông lớn” ngân hàng chỉ vớt vát được số tiền hơn 205 tỉ đồng từ việc phát mại, đấu giá những tài sản hoen ghỉ đã hình thành còn sót lại của dự là quá "bèo bọt" so với số tiền 1.500 tỉ đồng ngân sách Nhà nước thất thoát.

3 “ông lớn” ngân hàng với sự mạo hiểm cho chủ dự án thế chấp tài sản hình thành trong tương lai để vay số tiền lên đến hàng nghìn tỉ đồng gây thất thoát ngân sách Nhà nước đến nay vẫn chưa bị “điểm mặt, chỉ tên”. Các cá nhân nào sẽ phải chịu trách nhiệm liên quan khi để xảy ra các vi phạm về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng tại Công ty cổ phần Gang thép Hà Tĩnh đang là điều khiến dư luận rất quan tâm.

Trước đó, tháng 11/2018 liên quan đến dự án chăn nuôi bò thịt, bò giống do Công ty Bình Hà làm chủ đầu tư “chết yểu” tại Hà Tĩnh với số nợ ngân hàng khổng lồ, Cơ quan CSĐT Bộ Công an cũng đã khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Trần Bắc Hà - cựu Chủ tịch HĐQT BIDV, Trần Lục Lang - cựu Phó TGĐ BIDV, Kiều Đình Hòa - cựu Giám đốc BIDV chi nhánh Hà Tĩnh, bà Lê Thị Vân Anh - cựu Trưởng phòng khách hàng doanh nghiệp BIDV chi nhánh Hà Tĩnh về tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng.

VĂN TUÂN-QUỲNH CHI/NHADAUTU