LSVNO - Từ tháng 3/2014, Dự án Khai thác khoáng sản Núi Pháo (xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên) chính thức khởi động trở lại và đi vào khai thác đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt của người dân sống xung quanh nhà máy.
Như Luật sư Việt Nam Online đã phản ánh, “Dự án Khai thác khoáng sản Núi Pháo: Di dân khỏi vùng nguy hiểm theo kiểu 'đau đẻ chờ sáng trăng'” mặc dù đã có Kết luận của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT).
Nhà máy Khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo.
Theo Kết luận Thanh tra ngày 27/4/2017 của Bộ TN&MT “Về việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường, khoáng sản, đất đai và tài nguyên nước đối với Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo”. Trong đó, đã chỉ ra nhiều vi phạm của công ty trong 4 lĩnh vực: Bảo vệ môi trường; khoáng sản; đất đai và tài nguyên nước.
Về môi trường, công ty chưa lắp đặt hệ thống xử lý nước thải cục bộ trước khi thải ra các hồ lắng quặng đuôi. Trong khi đó các hồ lắng lại là các ao, hồ, hố đất tự nhiên mà chưa có lót đáy theo tiêu chuẩn. Chưa lắp đặt thiết bị, hệ thống quan trắc nước thải và khí thải tự động. Chưa lập phương án cải tạo phục hồi môi trường bổ sung trình cơ quan có thẩm quyền phê quyệt.
Về khoáng sản, trong quá trình khai thác, công ty phát hiện có khoáng sản mới (quặng sắt trong quá trình khái thác vonfram, fluorit, bismuth, vàng và đồng) nhưng không báo cáo cơ quan quản lý nhà nước.
Về đất đai, Công ty Núi Pháo có một số vi phạm như thu hồi đất không đúng quy định nằm ngoài khu vực dự án, không có trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Một số diện tích đất không còn nhu cầu sử dụng nhưng chưa hoàn chỉnh thủ tục bàn giao cho địa phương quản lý và sử dụng. Đặc biệt, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn chậm so với kế hoạch.
Cận cảnh nhà máy khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo hoạt động.
Bên cạnh đó, căn cứ vào các vi phạm nêu trên và vi phạm không có giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ vận hành giai đoạn 2, 3 của dự án, Bộ TN&MT quyết định xử phạt hành chính 510 triệu đồng với Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo.
Kết luận thanh tra Bộ TN&MT đã yêu cầu, Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo phải khẩn trương xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể việc thực hiện, các biện pháp khắc phục hậu quả và các yêu cầu về bảo vệ môi trường, tài nguyên nước, đất đai và khoáng sản báo cáo Bộ TN&MT, UBND tỉnh Thái Nguyên trước ngày 30/6/2017 để được kiểm tra, giám sát thực hiện.
Mặt khác, căn cứ theo Quyết định số 3733/2002/QĐ-BYT ngày 10/10/2002 của Bộ Y tế về 21 tiêu chuẩn vệ sinh lao động, trong đó quy định vùng sản xuất luyện kim màu độc hại bắt buộc phải cách xa khu dân cư tối thiểu từ vùng phát tán bụi, sản xuất đến nơi sinh sống là 1.000 m.
Nhưng phải đến ngày 27/10/2017 UBND tỉnh Thái Nguyên mới ban hành văn bản chỉ đạo việc thực hiện kết luận thanh tra. Theo đó, ngày 06/11/2017, Trung tâm Phát triển Quỹ đất huyện Đại Từ mới ban hành Kế hoạch số 56/KH-PTQĐ về việc: “Thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc kiểm đếm khu vực có nguy cơ bị ảnh hưởng của bụi phát tán từ trạm nghiền và mùi thuốc tuyển từ nhà máy chế biến khoáng sản Núi Pháo”.
Hiện nay, trong vùng bị ảnh hưởng có khoảng 260 hộ dân với gần 1.000 nhân khẩu đang hàng ngày, hàng giờ phải tiếp xúc với khói bụi, khí độc, tiếng ồn, ô nhiễm nguồn nước gây hệ lụy trực tiếp đến cuộc sống sinh hoạt.
Kế hoạch triển khai và tiến độ thực hiện được Trung tâm Phát triển Quỹ đất huyện Đại Từ chia làm hai giai đoạn: Hoàn thành giải phóng mặt bằng trong năm 2017 là 55 hộ với diện tích là 1,2ha; Hoàn thành giải phóng mặt bằng trong năm 2018 là 199 hộ với diện tích khoảng 14,3ha.
Theo người dân cho biết, hiện khâu giải phóng mặt bằng cho 55 hộ dân trong năm 2017 vẫn chưa được thực hiện xong, các hộ còn lại được di dời trong năm nay thì chưa biết đến bao giờ.
Trong khi đó, hoạt động khai thác của Nhà máy khai thác khoáng sản Núi Pháo vẫn ngày ngày hoạt động. Từ năm 2014, khi nhà máy đi vào khai thác thì đời sống của người dân quanh khu vực nhà máy bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bởi lẽ, điều kiện kinh doanh, buôn bán bị ngưng trệ; đời sống, sinh hoạt và sức khỏe của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng do khí độc và nguồn nước ô nhiễm,...
Các ngôi nhà chịu ảnh hưởng xung quanh khu vực Nhà máy Khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo.
Khảo sát trong phạm vi bán kính 300m xung quanh nhà máy thì có 10 người già trên 70 tuổi, 87 trẻ em dưới 5 tuổi, trong đó có 53 người thường xuyên đi viện để điều trị các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp tại các bệnh viện Trung ương và tỉnh, tỷ lệ bệnh liên quan đến đường hô hấp, tim mạch chiếm tới 87%.
Trao đổi sơ bộ với PV Luật sư Việt Nam Online, ông Nguyễn Văn Cừ - Chánh Văn phòng UBND huyện Đại Từ cho hay: “Do Công ty Núi Pháo “ban đầu trong quy hoạch dự án thì không lấy đến phần đất của dân, ngoài vùng sản xuất của công ty. Nhưng đến thời điểm bây giờ, thì khẳng định đang ảnh hưởng đến vấn đề môi trường rất lớn.
Từ ngày công bố quyết định thanh tra thì tỉnh, Sở TN&MT và huyện đã có bao nhiêu cuộc làm việc để tìm giải pháp. Vấn đề cuối cùng là doanh nghiệp họ có chấp nhận hay không đó mới là quan trọng.
Vừa rồi có kết luận thanh tra thì doanh nghiệp mới chịu, còn trước đó đề nghị doanh nghiệp không đồng ý. Quan điểm của chính quyền thì theo quy định làm quyết liệt, cái gì dân đúng, cái gì ảnh hưởng thì yêu cầu, cái gì doanh nghiệp đúng thì mình bảo vệ”.
Trụ sở làm việc của Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo (tại Hà Nội).
Liên quan trực tiếp đến vụ việc, PV đã liên hệ làm việc với Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo (tại Hà Nội) do ông Vũ Hồng làm Phó Tổng giám đốc. Nhưng sau một thời gian, PV vẫn chưa nhận được bất kỳ sự hồi âm nào từ phía Công ty này.
Như vậy, trước Kết luận thanh tra của Bộ TN&MT thì cách làm thực tế của Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo có đang “coi thường” pháp luật, tính mạng của hàng trăm người dân để sản xuất những sản phẩm mang lại lợi nhuận khổng lồ. Ngoài ra, những sản phẩm đó khi bán ra thị trường nước ngoài có được đón nhận trong khi công ty đã và đang vi phạm nghiêm trọng về môi trường, đất đai?
Luật sư Việt Nam Online sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc!
Đoàn Vĩnh
