Ảnh minh họa.
Theo Kết luận thanh tra số 3116/TB-TTCP, thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật, Bộ Công thương đã tổ chức thực hiện lập Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1208/QĐ-TTg ngày 21/7/2011. Năm 2015, Bộ Công thương đã tổ chức thực hiện lập Đề án Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/3/2016, hiệu lực thi hành kể từ ngày ký ban hành và thay thế Quy hoạch điện VI.
Qua thanh tra cho thấy, bên cạnh việc đạt được những kết quả đáng ghi nhận, công tác quản lý, thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020, đáng chú ý là trong giai đoạn thực hiện Quy hoạch điện VI điều chỉnh 2016 - 2020 đã để xảy ra những tồn tại, hạn chế, khuyết điểm, vi phạm.
Kết luận nêu rõ, trên cơ sở kết quả thanh tra việc thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ, tài liệu vụ việc để xem xét, điều tra xử lý theo quy định của pháp luật, gồm:
Thứ nhất, việc Bộ Công thương phê duyệt bổ sung và tham mưu Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bổ sung 154 dự án điện mặt trời với tổng công suất 13.837 MW không có căn cứ, cơ sở pháp lý về quy hoạch (không bao gồm 14 dự án với công suất 870 MW Bộ Công thương đã phê duyệt trong quy hoạch điện lực cấp tỉnh của 04 tỉnh trước năm 2016 cập nhật sang giai đoạn 2016 - 2020).
Trong đó phê duyệt 123 dự án với tổng công suất 8.496 MW có tiến độ vận hành trong giai đoạn 2016-2020 là nguyên nhân chính dẫn đến mất cân đối giữa nguồn và lưới, mất cân đối về cơ cấu nguồn điện, vùng miền, gây khó khăn cho công tác quản lý vận hành hệ thống điện, gây lăng phí nguồn lực xã hội thể hiện sự buông lỏng quản lý, có dấu hiệu của tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Thứ hai, việc Bộ Công thương tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành nội dung khoản 3 Điều 5 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg trái với nội dung Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 31/8/2018 của Chính phủ và không đúng với nội dung kết luận, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 402/TB- VPCP ngày 22/11/2019 của Văn phòng Chính phủ, làm tăng chi phí mua điện, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp nhà nước (EVN).
Thứ ba, việc Bộ Công thương tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành nội dung khoản 1 Điều 5 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg không đúng với nội dung kết luận, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 402/TB-VPCP ngày 22/11/2019 của Văn phòng Chính phủ, làm tăng chi phí mua điện, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp nhà nước (EVN).
Thứ tư, Thanh tra Chính phủ chuyển thông tin, kèm theo tài liệu đến Bộ Công an để xem xét đối với Bộ Công thương trong việc ban hành hướng dẫn và tham mưu ban hành cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) có những sơ hở, khuyết điểm, vi phạm, dẫn đến nhiều hệ thống, cụm hệ thống ĐMTMN đã đầu tư xây dựng nhanh với công suất lớn (xấp xỉ 01 MW) trên đất nông, lâm nghiệp với diện tích lớn dưới mô hình đầu tư trang trại nuôi trồng, vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, nhưng được hưởng cơ chế ưu đãi của hệ thống ĐMTMN (giá FIT 8,38 UScent/kWh, áp dụng tronng 20 năm).
Thứ năm, việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời, điện gió trên đất Quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia/Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan tại tỉnh Bình Thuận.
Thứ sáu, việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời chồng lấn lên quy hoạch thủy lợi thuộc Dự án Hệ thống thủy lợi Tân Mỹ tỉnh tại Ninh Thuận.
Thứ bảy, việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng Dự án điện mặt trời kết hợp với nông nghiệp chồng lấn lên quy hoạch vùng tưới Hồ chứa nước Ia Mơi tại tỉnh Đắk Lắk.
Thứ tám, việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện gió chồng lấn lên Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng bauxit tại tỉnh Đắk Nông...
Thứ chín, việc quản lý, sử dụng đất, thực hiện đầu tư xây dựng dự án Nhà máy thủy điện Đắk Glun 2, 3 trên diện tích 15,3 ha đất tại xã Quảng Tâm, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông (ngoài diện tích 208 ha đất được giao); việc đầu tư xây dựng Dự án trên 208 ha đất được giao, trong đó 25,23 ha rừng tự nhiên chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang xây dựng công trình năng lượng.
Ngày 21/02/2023, Thanh tra Chính phủ đã có Văn bản số 80/TTCP-V.I chuyển các vụ việc nêu trên đến Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an để xem xét, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật. Ngày 01/3/2023, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã có Văn bản số 553/ANĐT- P4 về việc Thông báo tiếp nhận kiến nghị của Thanh tra Chính phủ.
Ngoài chuyển các vụ việc sang Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ cũng chuyển Kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
DUY ANH
Thanh tra Chính phủ chỉ ra sai phạm của Bộ Công thương về điện mặt trời
