(LSO) – VKSND tối cao ban hành cáo trạng theo hướng có lợi cho 9 cựu cán bộ Sacombank với khung hình phạt thấp nhất là 10 năm tù (khoản 3 Điều 179 Bộ luật Hình sự 1999), khác với đề nghị truy tố của cơ quan điều tra chuyển VKSND trước đó theo Bộ luật Hình sự năm 2015 với khung hình phạt thấp nhất là 12 năm tù. Vậy căn cứ nào để VKSND tối cao truy tố theo hướng có lợi với loạt cựu cán bộ lãnh đạo Sacombank?
Tại Bản Kết luận điều trasố 74/C03-P12 ngày 10/9/2019 và Bản kết luận điều tra bổ sung số 10CSKT-P12,ngày 10/02/2020 cùng của Cơ quan CSĐT Bộ Công an, chuyển VKS cùng đề nghị truytố cả 9 cựu lãnh đạo Sacombank theo Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổsung 2017.
Tuy nhiên, Viện KSND tối cao đã áp dụng điểm c khoản 1 Điều 2 Nghị quyết số 41/2017/QH14 của Quốc hội Khóa 14 về thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015 áp dụng những quy định của pháp luật có lợi cho người phạm tội, hành vi phạm tội.
Theo Luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng văn phòng Luật sư Chính pháp, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, dưới góc độ pháp lý, tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” theo Điều 179 Bộ luật hình sự năm 1999 là tội danh thuộc nhóm tội về xâm phạm về trật tự quản lý kinh tế, tức là xâm hại nghiêm trọng đến các quan hệ xã hội, chính sách kinh tế tài chính của Đảng, Nhà nước ta, của các cơ quan tổ chức, cá nhân trong hoạt động tín dụng.
Trong đó, quy định trong hoạt động cho vay được xác định là các quy định của Nhà nước về chế độ, chính sách kinh tế, tài chính ngân hàng nói chung như luật tổ chức tín dụng hay các quy định liên quan trực tiếp hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng như quy chế cho vay của ngân hàng nhà nước hoặc các quy định liên quan đến giao dịch bảo đảm tại Bộ luật Dân sự, Nghị định về giao dịch bảo đảm,… và các văn bản khác có liên quan về hoạt động cho vay tín dụng.
Theo quy định tại Bộ luật này, hành vi vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động tín dụng bao gồm hành vi cho vay không có bảo đảm trái quy định của pháp luật; cho vay quá giới hạn quy định. Hành vi khác vi phạm quy định của pháp luật về cho vay trong hoạt động tín dụng gây hậu quả nghiêm trọng.
Theo Luật sư Cường, căn cứ quy định trên, trong vụ án này cần làm rõ các bị can vi phạm quy định gì về hoạt động cho vay tín dụng và hậu quả cụ thể của hành vi là gì. Nếu có căn cứ xác định các bị can có hành vi tất toán khống hồ sơ vay 200 tỷ, đồng thời làm hồ sơ vay mới để vay thêm 130 tỷ đồng và 5.000 lượng vàng SJC không đúng quy định, gây thiệt hại cho tổ chức tín dụng thì hành vi này có dấu hiệu của tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”theo Điều 179 Bộ luật hình sự năm 1999. Ngoài ra, trong vụ án này cần làm rõ hành vi, vai trò của từng bị can để có căn cứ xử lý theo quy định.
Về nguyên tắc, trong vụ án này, các bị can bị khởi tố, truy tố về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” theo khoản 3, Điều 179 Bộ luật hình sự năm 1999, với khung hình phạt từ 10 năm đến 20 năm tù. Tuy nhiên căn cứ khoản 3 Điều 7 Bộ luật hình sự 2015 và được hướng dẫn tại Nghị quyết số 41/2017/QH14 của Quốc hội về việc thi hành Bộ luật hình sự 2015 thì để áp dụng nguyên tắc có lợi cho bị can, bị cáo thì đối với quy định hình phạt nhẹ, có lợi cho người phạm tội của Bộ luật này thì được áp dụng đối với hành vi phạm tội đã thực hiện trước khi điều luật đó có hiệu lực thi hành.
Ngoài ra, theo Công văn số 04/TANDTC-PC ngày 09/01/2018 của TAND tối cao về việc áp dụng quy định của BLHS năm 2015 thì với các hành vi phạm tội mà xảy ra trước 00 giờ 00 phút ngày 01 tháng 01 năm 2018 mà sau đó mới bị phát hiện, đang bị điều tra, truy tố, xét xử,… thì người phạm tội được áp dụng các điều khoản và quy định có lợi được quy định tại BLHS năm 2015, trong đó có quy định hình phạt nhẹ hơn. Có thể hiểu kể cả trường hợp bị can/bị cáo thực hiện hành vi phạm tội trước 00 giờ 00 phút ngày 01 tháng 01 năm 2018 mà quá trình điều tra, xét xử kéo dài đến sau thời điểm này thì cơ quan tố tụng cũng áp dụng quy định có lợi trên đối với bị can/bị cáo.
Việc áp dụng quy định có lợi này là do pháp luật hình sự và các văn bản hướng dẫn có liên quan quy định, được áp dụng chung cho tất cả bị can/bị cáo và tất cả các tội danh có điều khoản có lợi, không chỉ riêng với bị can/bị cáo hay tội danh nào.
Như vậy, việc VKSND tối cao truy tố theo hướng có lợi với loạt cựu cán bộ lãnh đạo Sacombank này là hoàn toàn có căn cứ pháp luật.
Thanh Loan
