Ảnh minh họa.
Cụ thể, tại phiên thảo luận hội trường của Quốc hội về tình hình phát triển kinh tế xã hội năm 2023, kế hoạch năm 2023 diễn ra sáng 28/10, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn, lo lắng đó là tình hình cung ứng xăng dầu trên phạm vi cả nước, đặc biệt là tại TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam.
Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, theo quy định hiện hành, vấn đề quản lý, cung ứng, kinh doanh xăng dầu được giao cho 07 bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành phố thực hiện.
Vì vậy, để làm tốt việc này không chỉ cần mỗi ngành, mỗi cơ quan chức năng Trung ương và chính quyền địa phương làm tốt mà quan trọng hơn phải hợp tác được với nhau một cách chặt chẽ, nhuần nhuyễn và hiệu quả, nhất là trong bối cảnh thị trường thế giới và trong nước rất dị biệt như vừa qua.
Bộ trưởng cũng cho biết, để có xăng dầu tới tay người tiêu dùng một cách thuận lợi, không chỉ cần sự vận hành thông suốt của 34 doanh nghiệp đầu mối, 332 thương nhân phân phối thuộc trách nhiệm cấp phép và quản lý của Bộ Công thương mà cần có vai trò có tính chất quyết định của 17.000 đại lý, cửa hàng bán lẻ kinh doanh xăng dầu do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp phép và quản lý.
Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, để xảy ra hiện tượng thiếu hàng cục bộ, hệ thống thương nhân phân phối và cửa hàng bán lẻ ở TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam là điều rất đáng tiếc và bất thường, bởi dù hoàn cảnh khó khăn giống nhau nhưng phần lớn các tỉnh, thành phố, nhất là phía Bắc và miền Trung thì không xảy ra như vậy.
Ngoài nguyên nhân khách quan của thế giới là đứt gãy nguồn cung, khủng hoảng năng lượng, lạm phát tăng cao, giá dao động trong biên độ lớn, tỉ giá ngoại tệ thay đổi hàng giờ thì nguyên nhân chủ quan là do các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trong nước rất khó tiếp cận với vốn và bảo lãnh tín dụng của ngân hàng, room đã hẹp, điều kiện vay thanh khoản lại khó khăn, tỉ giá ngoại tệ để nhập khẩu hàng thay đổi liên tục, biên độ giá giao động lớn vì thế rủi ro rất cao cho các doanh nghiệp.
Thứ hai, trong bối cảnh khan hàng, nhiều chi phí phát sinh, nhiều định mức lỗi thời nhưng chưa được cập nhật kịp thời, đầy đủ, chưa được phản ánh trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu nên doanh nghiệp càng làm càng lỗ và trong cơ chế thị trường thì không ai ngoài quy luật cung cầu, quy luật giá trị và mục tiêu lợi nhuận quyết định được hành động của doanh nghiệp, doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối đã không tự cứu được mình để làm ăn có lãi thì cũng không thể lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý, cửa hàng bán lẻ nên đã tạo ra sự đứt gãy nhất thời, cục bộ ở khâu bán lẻ một số nơi.
Thứ ba, trong tháng 9 và đầu tháng 10, thiên tai, bão lũ xảy ra trên biển và nhiều vùng miền của cả nước cũng làm chậm các chuyến tàu, chuyến xe chở xăng dầu về cung ứng cho các đơn vị bán lẻ. Mặt khác, cũng trong thời điểm này, các lực lượng chức năng cả Trung ương và địa phương đã đấu tranh triệt phá thành công một số vụ buôn lậu, làm giả xăng dầu với số lượng lớn đến hàng chục ngàn mét khối nên ít nhiều cũng đã có ảnh hưởng tới phân phối, kinh doanh xăng dầu trên một số địa bàn
Về nguyên nhân thứ 4, theo Bộ trưởng Bộ Công thương, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam là nơi có rất nhiều thương nhân phân phối. Theo thống kê, có 146 trên 332 thương nhân phân phối của cả nước, chiếm 44 % nằm ở khu vực này. Qua khảo sát của Ngành, thấy rất nhiều thương nhân phân phối đã ký hợp đồng mua hàng của nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng việc mua hàng thường xuyên thì lại không thực hiện. Vì thế, doanh nghiệp đầu mối không thể chủ động nguồn hàng trong kỳ cho hệ thống của mình.
Để kịp thời khắc phục tình trạng nêu trên, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công thương sẽ tham mưu cho cấp có thẩm quyền phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ nhất là tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, chia sẻ nguồn cung trong dự trữ thương mại của mình để kịp thời chi viện cho những địa bàn cần ứng cứu. Phối hợp với các lực lượng chức năng, cơ quan và chính quyền các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát của toàn hệ thống kinh doanh xăng dầu, kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, kể cả phải rút giấy phép vĩnh viễn đối với các doanh nghiệp kinh doanh khi vi phạm nhiều lần, bảo đảm lưu thông thông suốt, duy trì hệ thống một cách hợp lý.
Thứ hai, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về tiếp cận nguồn vốn bảo lãnh tín dụng, đây được xem là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp xăng dầu có thể tồn tại, phát huy vai trò quan trọng của mình trong cung ứng cho xã hội mặt hàng đặc biệt này.
Thứ ba, để doanh nghiệp xăng dầu không lỗ hoặc lỗ thì cũng trong khả năng chịu được thời điểm thị trường xăng dầu có nhiều dị biệt, Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành chức năng tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ và cùng các cơ quan chức năng theo thẩm quyền của mình tiếp tục sử dụng công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn xăng dầu và chính sách an sinh khi cần thiết để điều hành giá bán lẻ xăng dầu phù hợp với biến động giá thế giới, đáp ứng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định an sinh xã hội.
Thứ tư là tiếp tục triển khai phần mềm quản lý, phân phối thống nhất trực tiếp từ Bộ Công thương đến các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối và từ chính quyền các tỉnh, thành phố đến 17.000 đại lý, cửa hàng bán lẻ trong cả nước, nhằm bảo đảm tính khách quan, chính xác, minh bạch, kịp thời trong quản lý.
Và giải pháp cuối cùng là khẩn trương triển khai việc rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dự trữ xăng dầu nhằm kịp thời lấp đầy các lỗ hổng, lược bỏ sự chồng chéo về quản lý, điều hành của các chủ thể trong quy định hiện hành theo chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ.
Trước đó, ngày 27/10/2022, Chính phủ đã ban hành Văn bản số 7220/VPCP-KTTH đề nghị Bộ trưởng Bộ Công thương và Bộ trưởng Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất giải pháp điều hành xăng dầu để trên cơ sở chức năng nhiệm vụ được giao chủ động phối hợp, tích cực xử lý, bảo đảm kịp thời, hiệu quả.
Cụ thể, Văn phòng Chính phủ nhận được Báo cáo của Cổng Thông tin điện tử Chính phủ điểm thông tin, báo chí trong tuần liên quan đến công tác chỉ đạo, điều hành. Trong đó có nội dung về các giải pháp điều hành xăng dầu.
Theo đó, "Báo chí tuần qua tiếp tục có loạt bài về các bất cập trong cơ chế điều hành xăng dầu: Phân tích nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt hiện nay, nhấn mạnh trách nhiệm của cơ quan quản lý (chi phí nhập khẩu trong giá cơ sở, doanh nghiệp đầu mối ngưng nhập hàng, quy định tạo khâu trung gian phân phối, cơ quan hải quan không cho nhập khẩu xăng dầu); vấn đề dự trữ xăng dầu quốc gia bảo đảm nguồn cung dài hạn.
Các chuyên gia nhấn mạnh, cần có sự hợp tác tích cực hơn giữa các cơ quan chức năng trên tinh thần chung là duy trì lượng cung, đáp ứng yêu cầu thị trường và đảm bảo sự hài hòa lợi ích theo chỉ đạo chung của Chính phủ.
Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Bộ trưởng Bộ Công thương quan tâm chỉ đạo ổn định tình hình thị trường xăng dầu, nhất là các cửa hàng bán xăng, không để bất ổn tình hình".
Về vấn đề này, tại Văn bản số 7220/VPCP-KTTH ngày 27/10/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị Bộ trưởng Bộ Công thương và Bộ trưởng Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất giải pháp điều hành xăng dầu để trên cơ sở chức năng nhiệm vụ được giao chủ động phối hợp, tích cực xử lý, bảo đảm kịp thời, hiệu quả. Đây là vấn đề dư luận quan tâm và liên quan trực tiếp đến người dân.
TRẦN QUÝ
Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công thương và Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất giải pháp điều hành xăng dầu
