Ảnh minh họa.
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết, dự thảo mới nhất quy định thời hạn đóng BHXH bắt buộc chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng kế tiếp nếu doanh nghiệp chọn đóng theo tháng, đồng thời tách riêng và làm rõ các hành vi chậm đóng, trốn đóng. Cụ thể, chậm đóng áp dụng trong hai trường hợp. Một là chủ doanh nghiệp đã đăng ký cho lao động tham gia BHXH bắt buộc mà sau ngày cuối cùng của tháng tiếp theo (nếu đóng theo tháng) vẫn chưa đóng hoặc đóng chưa đủ tiền. Hai là nộp trong vòng 90 ngày sau thời hạn quy định. Theo dự luật, thời hạn quy định là trong 30 ngày kể từ ngày giao kết hợp đồng, chủ doanh nghiệp phải nộp hồ sơ tham gia BHXH cho lao động.
Ba hành vi trốn đóng BHXH gồm: Chủ sử dụng chưa nộp hoặc nộp hồ sơ đăng ký tham gia BHXH bắt buộc sau thời gian quy định; đăng ký và đóng thấp hơn tiền lương làm căn cứ đóng bắt buộc; chủ doanh nghiệp đã đăng ký đóng BHXH cho lao động, có khả năng nhưng không đóng. Riêng trường hợp bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh, suy thoái kinh tế... khiến doanh nghiệp bị ảnh hưởng, Ban soạn thảo đề xuất tạm dừng đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất trong 12 tháng và không phải nộp tiền lãi khi đóng bù.
Bên cạnh đó, dự thảo bổ sung quy định giao cơ quan Bảo hiểm xã hội có quyền khởi kiện chủ sử dụng lao động chậm, trốn đóng BHXH sau khi đã xử lý hành chính mà vẫn vi phạm. Trường hợp có dấu hiệu phạm tội trốn đóng theo quy định của Bộ luật Hình sự thì cơ quan Bảo hiểm xã hội kiến nghị khởi tố.
Luật hiện hành trao quyền cho công đoàn khởi kiện ra Tòa án nhưng phải được người lao động ủy quyền. Sự chồng chéo trong các luật khiến hầu như chưa có vụ nào bị xử lý về tội danh trốn đóng, dù cơ quan Bảo hiểm xã hội đã kiến nghị khởi tố gần 400 vụ. Một nửa trong số này cơ quan điều tra xác định không khởi tố vì chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
Ngoài ra, nhiều chế tài xử lý cũng được đề xuất áp dụng với chủ sử dụng chậm, trốn đóng BHXH. Cụ thể cơ quan có thẩm quyền quyết định ngừng sử dụng hóa đơn đối với chủ doanh nghiệp chậm, trốn đóng từ 6 tháng trở lên, đã bị xử phạt hành chính mà vẫn chây ì không đóng hoặc đóng không đủ tiền. Với đơn vị nợ BHXH từ 12 tháng trở lên thì người đại diện pháp luật, người được ủy quyền sẽ bị hoãn xuất cảnh…
