Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khoá XV, chiều 03/11, Quốc hội thảo luận tại Tổ về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá; Dự án Luật Thương mại điện tử.
Quang cảnh phiên thảo luận Tổ. Nguồn: Quochoi.vn.
Cần quy trách nhiệm liên đới đối với người livestream bán hàng
Thảo luận tại Tổ 11 (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ và Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên), cho ý kiến đối với Dự án Luật Thương mại điện tử, góp ý cụ thể với quy định liên quan đến trách nhiệm liên đới của người thực hiện hoạt động livestream, Đại biểu Quốc hội Đào Chí Nghĩa (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ) cho biết, hiện nay hoạt động livestream đã trở thành thường xuyên, một phương thức trực tiếp để tiếp cận người tiêu dùng. Hoạt động livestream hiện đang phát triển rất mạnh mẽ, tuy nhiên cũng kéo theo những rủi ro nếu thông tin gian dối trong quá trình thực hiện hoạt động livestream.
Do đó, Đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị bổ sung một khoản mới vào Điều 22 về trách nhiệm của người livestream bán hàng. “Người livestream bán hàng phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi cung cấp thông tin gian dối hoặc gây hiểu lầm quy định tại khoản 3 của Điều 22. Việc xác định mức bồi thường sẽ thực hiện theo pháp luật dân sự”. Theo Đại biểu Đào Chí Nghĩa, quy định này sẽ tăng cường trách nhiệm để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi người livestream thực hiện các hoạt động liên quan đến bán hàng điện tử.
Để tăng cường kiểm soát hoạt động livestream, Đại biểu Đào Chí Nghĩa cũng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu tiếp tục điều chỉnh Khoản 3 của Điều 20 theo hướng yêu cầu nền tảng phải có biện pháp ngăn chặn livestream đối với các loại hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo, cấm kinh doanh hoặc thuộc các trường hợp phải được xác nhận hoặc công bố trước. Đặc biệt, các hàng hóa liên quan đến sức khỏe, nông sản, thực phẩm liên quan đến sức khỏe con người chưa có xác nhận của pháp luật chuyên ngành. “Những vấn đề này tôi đề nghị phải có quy định rất cụ thể để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng kịp thời ngăn chặn các hoạt động liên quan đến livestream”, Đại biểu nhấn mạnh.
Cùng quan tâm về vấn đề trên, Đại biểu Quốc hội Triệu Thị Ngọc Diễm (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ) nhận thấy “một nhóm người có vai trò rất quan trọng trong việc bán hàng trên sàn thương mại điện tử đó là người có tầm ảnh hưởng và những người này được gọi là KOL hay là KOC”. Theo Đại biểu, hiện tại, những nhân vật này xuất hiện rất nhiều khi chúng ta thực hiện bán hàng qua sàn giao dịch thương mại điện tử, khi người dân, người xem nhìn thấy các KOL, KOC họ rất có niềm tin và thậm chí có những lúc họ rất bế tắc, rất bi quan trong cuộc sống khi bị bệnh hoặc gặp sự cố. Họ thấy những video livestream này của những người nổi tiếng coi như đó là một cứu cánh. Từ phân tích như vậy, Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm đề xuất trong dự thảo luật cũng cần quan tâm tới đối tượng này.
“Tôi xin đề xuất trong dự thảo luật cần định hình và khu biệt giới hạn khái niệm, thay vì dùng chữ livestream, tôi thấy chưa đầy đủ. Livestream chỉ là một phương thức bán hàng thông qua việc bán hàng trực tiếp trên nền tảng phát trực tiếp thôi. Trong khi đó, nếu dùng chữ "người bán hàng thông qua phương thức bán phát trực tiếp" mới chứa đựng những đối tượng khác nữa, sẽ bao quát hơn và đầy đủ các nhóm đối tượng hơn”, Đại biểu cho hay.
Đại biểu cũng đề xuất Dự thảo Luật bổ sung điều riêng về trách nhiệm liên đới, bởi vì KOL, KOC là những người có vai trò rất quan trọng “đặc biệt đó là về tính hậu quả khi những quảng bá này sai sự thật, gây tác động rất lớn với người tiêu dùng”, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm nhấn mạnh.
Từ đó, Đại biểu đề nghị, các KOL, KOC phải được định danh điện tử trước khi thực hiện quảng bá hoặc bán hàng; phải ghi rõ nội dung quảng cáo, chịu trách nhiệm về hàng hóa dịch vụ, chịu trách nhiệm liên đới nếu thông tin quảng cáo sai khác với hồ sơ sản phẩm mà người đăng tải.
Cần xây dựng cơ chế cưỡng chế tạm dừng thanh toán, chặn tên miền đối với nền tảng vi phạm
Liên quan tới quản lý thúc đẩy phát triển thương mại điện tử, để khắc phục những khó khăn về việc quản lý thuế xuyên biên giới, đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung điểm mới vào Khoản 3 của Điều 35 về trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán, dịch vụ trung gian thanh toán và yêu cầu các tổ chức này phải cung cấp các dữ liệu chi tiết về các giao dịch thanh toán xuyên biên giới bao gồm thông tin định danh của người thụ hưởng nước ngoài theo yêu cầu của cơ quan quản lý thuế. Đại biểu cho rằng, đây sẽ là những giải pháp rất cần thiết để khắc phục khó khăn của ngành thuế, giảm thất thu ngân sách và sẽ bảo đảm sự cạnh tranh công bằng trong hoạt động thương mại điện tử.
Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm cũng đề xuất, bổ sung định nghĩa trong phần giải thích từ ngữ đối với cụm từ “thương mại điện tử xuyên biên giới”. Đồng thời, nền tảng xuyên biên giới phải công bố đầy đủ việc chỉ định pháp nhân được quyền tại Việt Nam, có quy định cụ thể về phí quỹ để bảo đảm nghĩa vụ tài chính và bồi thường, kê khai dữ liệu giao dịch cho các bộ ngành có liên quan như Bộ Công Thương hay Tổng cục thuế, cũng như xây dựng các cơ chế cưỡng chế tạm dừng thanh toán, quảng cáo, vận chuyển đối với các nền tảng vi phạm, hay hạn chế truy cập, chặn tên miền, dừng dịch vụ, công khai danh sách nền tảng vi phạm trên Cổng thương mại điện tử quốc gia đối với các đơn vị không tuân thủ quy định. Điều này nhằm đảm bảo tính chặt chẽ của thương mại điện tử xuyên giới và công bằng cạnh tranh giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, hạn chế thất thu thuế và gian lận xuyên giới.
Làm rõ thời hạn lưu trữ dữ liệu
Cùng nhất trí việc ban hành Luật Thương mại điện tử là yêu cầu cấp thiết, Đại biểu Quốc hội Quàng Thị Nguyệt (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên) cũng lưu ý, qua nghiên cứu báo cáo tổng kết thi hành pháp luật về thương mại điện tử chưa thấy có nội dung đánh giá về việc lưu trữ thông tin, dữ liệu trên các nền tảng thương mại điện tử. Trong khi đó, về trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử, dự thảo Luật quy định “Lưu trữ và bảo đảm khả năng truy cập thông tin, dữ liệu về hàng hóa, dịch vụ đã đăng tải trên nền tảng trong thời gian ít nhất 01 năm kể từ thời điểm đăng tải. Lưu trữ dữ liệu và bảo đảm khả năng truy cập thông tin liên quan đến hợp đồng giao kết trong thời gian ít nhất 03 năm kể từ thời điểm giao kết hợp đồng trên nền tảng; Lưu trữ và bảo đảm khả năng truy cập thông tin dữ liệu điện tử chứa hình ảnh, âm thanh của hoạt động livestream bán hàng trong thời gian ít nhất 01 năm kể từ thời điểm bắt đầu truyền phát”. Đại biểu Quàng Thị Nguyệt đề nghị, Ban soạn thảo cung cấp thông tin về căn cứ lựa chọn yêu cầu về thời hạn lưu trữ thông tin, dữ liệu tại dự thảo Luật; hiện tại việc lưu trữ này đang thực hiện như thế nào. Đồng thời, cần đánh giá tác động về chi phí và khả năng đáp ứng của các nền tảng thương mại điện tử đang hoạt động tại Việt Nam để có căn cứ cho Đại biểu Quốc hội xem xét, quyết định.
Về hành vi cấm quy định tại Điều 6 dự thảo Luật, Đại biểu Quàng Thị Nguyệt đề nghị viết lại khoản 1 như sau: “Thực hiện các hành vi giả mạo, lừa đảo, lừa dối trên nền tảng thương mại điện tử”. Lý do theo đại biểu là bởi, hiện nay việc giả mạo website của các thương hiệu lớn, giả mạo người nổi tiếng, người có uy tín trong thương mại điện tử là rất phổ biến, gây thiệt hại lớn cho người tiêu dùng, do đó cần thiết phải bổ sung vào khoản này hành vi giả mạo trên nền tảng thương mại điện tử.
Tại Khoản 2 Điều 6 mới chỉ quy định hành vi bị cấm liên quan đến kinh doanh hàng hóa. Đại biểu Quàng Thị Nguyệt đề nghị bổ sung hành vi bị cấm liên quan đến kinh doanh dịch vụ, đó là kinh doanh hoặc tạo điều kiện cho người khác kinh doanh dịch vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử.
