Ảnh minh họa.
Nguyên nhân sâu xa, gốc rễ của các vụ cháy đến từ hệ thống hạ tầng, xây dựng, giao thông khi cấp phép xây dựng không tuân thủ kỹ thuật phòng cháy chữa cháy, nhà trong ngõ ngách đi lại di chuyển khó khăn nhưng vẫn được cấp phép xây dựng rất cao, không có hệ thống phòng cháy chữa cháy, những hoạt động kinh doanh tại nhà ở phải bắt buộc đảm bảo phòng cháy chữa cháy nhưng không được kiểm soát tốt… đây là những hệ lụy lâu dài, nguyên nhân gốc rễ sâu xa mà không phải một sớm một chiều có thể khắc phục được, và khi chưa kịp khắc phục sửa sai thì chúng ta lại tiếp tục phải nghe tin về các vụ cháy nghiêm trọng như vụ cháy đêm ngày 23/5/2024 khiến 14 người thiệt mạng, vụ cháy này xảy sau gần 8 tháng trước là vụ cháy 56 người chết hồi tháng 9/2023.
Còn nguyên nhân hiện hữu trực tiếp hàng ngày là ý thức phòng cháy chữa cháy, sự bất cẩn trong sinh hoạt, trong công việc trong quản lý nguồn nhiệt… của một bộ phận người đang sử dụng, vận hành cơ sở, địa điểm, công trình dẫn tới cháy nổ. Vì thế, muốn khắc phục tình trạng cháy nổ đang diễn biến hết sức phức tạp cần cử lý triệt để cả nguyên nhân sâu xa (gián tiếp) và nguyên nhân trực tiếp đến từ ý thức một bộ phận người dân.
Để xử lý triệt để tình trạng mất an toàn, vi phạm phòng cháy chữa cháy rất cần sự vào cuộc rà soát trên toàn thành phố để xem xét tình trạng nhà ở riêng lẻ vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy nhưng vẫn vô tư chuyển đổi sang hình thức cho thuê, cho thuê lại, cho thuê kinh doanh, kinh doanh tại nhà, kinh doanh các sản phẩm - các dịch vụ dễ cháy nổ tại nhà.
Việc chuyển đổi mục đích sử dụng nhà từ một chủ sử dụng sang nhiều chủ sử dụng, nhiều người sử dụng, kinh doanh, sản xuất hàng hoá - dịch vụ ngay tại nhà nhưng không có bất kỳ cơ quan quản lý nào kiểm tra, xử lý… để đến khi hậu quả cháy nổ do kinh doanh tại nhà, trong khu dân cư thì đã quá muộn.
Vì thế “dù muộn còn hơn không làm” rất cần các cơ quan ban ngành, cùng thành phố tiến hành rà soát loại hình nhà ở riêng lẻ chuyển sang cho thuê trọ, chuyển sang kinh doanh tại nhà nhưng không có hệ thống phòng cháy chữa cháy, không có phương án thoát hiểm khi cháy nổ xảy ra…
Nếu những nhà ở riêng lẻ này không đủ điều kiện phòng cháy chữa cháy mà lại đang có quá nhiều người đang thuê ở tại đây, đang sản xuất hàng hoá dịch vụ kinh doanh tại nhà thì cần kiên quyết đóng cửa và yêu cầu dừng hoạt động cho thuê.
Chỉ cho phép 01 chủ sử dụng và không kinh doanh cho thuê nhà trọ, không kinh doanh bán hàng tại nhà thì khi ấy mới tuyệt đối an toàn. Đồng thời, những gì nhà ở riêng lẻ xây mới cần quy định có hệ thống phòng cháy khi xin giấy phép xây dựng. Lâu nay cháy chung cư cao tầng thì chúng ta quan tâm tới chung cư cao tầng, khi cháy chung cư mini thì chúng ta mới quan tâm tới loại hình nhà chung cư mini (hồi tháng 9/2023) và nay cháy xảy ra tại “nhà ở riêng lẻ chuyển đổi sang cho thuê trọ - kết hợp kinh doanh tại nhà” chúng ta mới quan tâm tới vi phạm phòng cháy chữa cháy của loại hình nhà này.
Chúng ta đang quá bị động và chỉ đi xử lý hậu quả, đây là khoảng trống của pháp luật và hệ lụy của việc buông lỏng quản lý ở cơ sở, dễ dãi trong cấp phép xây dựng, trong chuyển đổi nhà ở và xử lý vi phạm.
Luật sư NGUYỄN VĂN ĐỒNG
Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
