Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Alejandro Mayorkas. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN.
Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát đã bỏ phiếu ngày 13/02 đồng ý luận tội Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas về cách chính quyền xử lý vấn đề biên giới Mỹ - Mexico.
Cuộc bỏ phiếu đánh dấu lần đầu tiên sau gần 150 năm một bộ trưởng nội các Mỹ bị luận tội.
Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã trải qua nhiều tháng tiến hành điều tra hành động của Bộ trưởng Mayorkas khi họ nhằm mục đích biến nhập cư và an ninh biên giới trở thành một vấn đề quan trọng trong cuộc bầu cử.
Dưới đây là nguyên nhân dẫn đến cuộc bỏ phiếu luận tội và điều gì có thể xảy ra tiếp theo:
Nỗ lực luận tội
Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã tìm cách luận tội Bộ trưởng Mayorkas vào ngày 06/02 nhưng không thành công với kết quả là 214 Nghị sĩ đồng ý và 216 Nghị sĩ không đồng ý luận tội.
Sau đó Đảng Cộng hòa cam kết đưa cuộc bỏ phiếu luận tội trở lại một lần nữa. Ngày 13/02, 214 đại diện Đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu để trừng phạt Bộ trưởng Mayorkas với cáo buộc cố tình từ chối thực thi luật biên giới và vi phạm lòng tin của công chúng bằng cách đưa ra những tuyên bố sai sự thật trước Quốc hội. Trong khi đó, chỉ có 213 đại diện Đảng Dân chủ bỏ phiếu chống lại động thái này.
Điều gì đang xảy ra ở biên giới Mỹ?
Người di cư trèo qua hàng rào từ Mexico vào Mỹ tại Eagle Pass, bang Texas (Mỹ) ngày 25/8/2023. Ảnh: AFP/TTXVN.
Những người di cư từ lâu đã vượt qua biên giới phía Nam Mỹ để tìm kiếm cuộc sống mới ở “miền đất hứa’, nhưng không giống như những gì đang xảy ra hiện nay. Các vụ bắt giữ vì vượt biên trái phép từ Mexico đã đạt mức cao nhất mọi thời đại vào tháng 12/2023. Trong năm tài chính 2022, lực lượng tuần tra biên giới ghi nhận 2,2 triệu người vượt biên trái phép.
Tuy nhiên, số liệu thống kê không phải lúc nào cũng là thước đo hoàn hảo và chúng có thể thay đổi. Những con số từ những năm 1990 và 2000 được coi là số lượng thiếu rất lớn vì người di cư tìm cách trốn tránh chính quyền khi họ vào Mỹ. Và sau mức cao ấn tượng vào tháng 12/2023, con số này đã giảm một nửa vào tháng 1 năm nay.
Nhiều thập kỷ trước, người di cư điển hình tìm cách đến Mỹ là những người đàn ông đến từ Mexico đang tìm việc làm và họ đã cố gắng né tránh các đặc vụ biên phòng. Nhưng động lực đó đã thay đổi đáng kể. Những người di cư hiện vẫn từ Trung và Nam Mỹ nhưng họ còn xuất phát từ những nơi xa hơn nhiều - Trung Quốc, Afghanistan, Mauritania và nhiều nước khác. Và họ thường tìm đến các đặc vụ biên phòng trong nỗ lực tìm kiếm sự bảo vệ ở Mỹ.
Con số người nhập cư nhiều khi vượt quá khả năng xử lý của các lực lượng biên phòng, dẫn đến việc đóng cửa tạm thời các cửa khẩu để giới chức có thể xử lý người di cư.
Họ cũng để lại những hậu quả ở cách xa biên giới phía Nam. Những người di cư đến các thành phố như Chicago, New York, Boston và Denver đã gây căng thẳng cho các dịch vụ của thành phố, dẫn đến việc các quan chức Đảng Dân chủ thúc đẩy chính quyền phải hành động.
Phe Cộng hòa nói gì?
Đảng Cộng hòa đã đổ lỗi tất cả những điều này cho Bộ trưởng An ninh Nội địa và nói rằng vì điều đó, ông cần phải ra đi. Họ nói rằng chính quyền Tổng thống Biden hoặc đã loại bỏ các chính sách được áp dụng dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Trump nhằm ngăn cản người di cư, hoặc chính quyền Biden đã thực hiện các chính sách của riêng mình để thu hút người di cư.
Ủy ban An ninh Nội địa Hạ viện Mỹ đã tổ chức các phiên điều trần trong năm ngoái, và tại đó các Nghị sĩ Cộng hòa đã nhiều lần chỉ trích ông Mayorkas. Các nhân chứng bao gồm cảnh sát trưởng Arizona, những gia đình mất người thân vì cuộc khủng hoảng fentanyl, các chuyên gia về luật hiến pháp và các cựu quan chức An ninh Nội địa từng phục vụ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump.
Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ cho rằng Bộ trưởng Mayorkas đang vi phạm luật nhập cư khi không giam giữ đủ người di cư và thực hiện chương trình tạm tha nhân đạo mà họ cho rằng đã cho phép những người không đủ điều kiện vẫn vào được Mỹ. Họ cũng cáo buộc ông Mayorkas đã nói dối Quốc hội khi nói rằng biên giới được đảm bảo an ninh. Phe Cộng hoà cho rằng tất cả những điều này đã tạo ra một cuộc khủng hoảng kéo dài gây hậu quả trên khắp đất nước, rõ ràng là lỗi của bộ trưởng và dẫn đến việc bị luận tội.
Ông Mayorkas và những người ủng hộ nói gì?
Đảng Dân chủ và nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng đây thực chất là một tranh chấp chính sách và Đảng Cộng hòa không thích các chính sách nhập cư mà chính quyền Biden, thông qua Bộ trưởng Mayorkas, đã thực hiện. Họ lập luận rằng đó là vấn đề để cử tri quyết định chứ không phải vấn đề đáp ứng mức “tội nặng và nhẹ” cần thiết để luận tội một quan chức Nội các.
Giáo sư luật Frank O. Bowman tại Đại học Missouri đã làm chứng trong phiên điều trần của ủy ban vào tháng 1: “Việc một đảng trong Quốc hội không tán thành, thậm chí phản đối mạnh mẽ các chính sách của Tổng thống Biden về nhập cư hoặc các vấn đề khác trong tầm nhìn của bộ trưởng không khiến bộ trưởng bị luận tội”.
Mayorkas và những người ủng hộ ông thường nói rằng không phải hành động của chính quyền đang thu hút người di cư đến biên giới phía Nam, mà đó là một phần của hiện tượng người di cư trên toàn thế giới, do bất ổn chính trị, kinh tế và khí hậu, nhiều người sẵn sàng hơn dấn thân vào những cuộc hành trình nguy hiểm đến tính mạng để tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Họ cho rằng chính quyền đã cố gắng giải quyết sự hỗn loạn ở biên giới. Năm ngoái, ông Mayorkas đã trở thành gương mặt đại diện cho chính sách nhằm tạo ra con đường cho người di cư đến Mỹ, chẳng hạn như một ứng dụng cho phép họ sắp xếp thời gian để đến biên giới và xin nhập cảnh.
Nhưng chính quyền Biden và những người ủng hộ cho rằng Bộ trưởng An ninh nội địa đang phải đối mặt với một hệ thống nhập cư cực kỳ thiếu vốn và lỗi thời mà chỉ Quốc hội mới có quyền thực sự sửa chữa.
Chuyện gì xảy ra tiếp theo?
Bộ trưởng Mayorkas vẫn giữ được vị trí của mình. Thượng viện là cơ quan quyết định liệu một quan chức chính quyền bị luận tội có bị kết tội và do đó bị cách chức hay không.
Nhưng việc kết tội là một tiêu chuẩn cao hơn nhiều so với luận tội, và Đảng Dân chủ đang kiểm soát Thượng viện với tỉ lệ 51-49. Hai phần ba Thượng viện phải bỏ phiếu thuận thì mới có thể kết tội Bộ trưởng Mayorkas, khó khăn hơn nhiều so với đa số đơn giản (quá 50%) cần thiết để luận tội tại Hạ viện. Điều đó có nghĩa là tất cả đảng viên Cộng hòa cũng như một số lượng đáng kể Nghị sĩ Dân chủ sẽ phải bỏ phiếu để kết tội ông Mayorkas - một kịch bản rất khó xảy ra vì ngay cả một số đảng viên Cộng hòa cũng tỏ ra lạnh lùng với ý tưởng luận tội.
Mayorkas cho biết ông sẵn sàng tự bảo vệ mình tại Thượng viện nếu phải đối mặt phiên toà luận tội. Và trong lúc chờ đợi, Mayorkas khẳng định ông đang tập trung vào công việc của mình.
THU HẰNG/TTXVN
Cựu Tổng thống Trump yêu cầu gia hạn hoãn phiên tòa xét xử ông
