Đại án nghìn tỉ tại BIDV: Hơn 200 tỉ đồng cho vay không có khả năng thanh toán, Vietinbank có vô can?

(LSO) - Kết luận điều tra vụ án hình sự “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), CTCP Chăn nuôi Bình Hà và Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Trung Dũng”. Trong bản kết luận điều tra này, ngoài khoản nợ 478 tỉ "có dấu hiệu vi phạm pháp luật" đề cập trực tiếp đến khoản nợ 114 tỉ của Vietinbank Chi nhánh Hà Nội.

Vietinbank liên quan gì đến đại án nghìn tỉ tại BIDV?

Trong bản Kết luận của cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đề cập đến việc: Công ty Trung Dũng vay Vietinbank Chi nhánh Hà Nội để kinh doanh sắt thép. Tính đế ngày 31/12/2018, Công ty Trung Dũng còn dư nợ của 3 khoản vay, với tổng số tiền gốc là 114,4 tỉ đồng, nợ lãi trong hạn là 105,4 tỉ đồng, tổng cộng là 219,8 tỉ đồng. Đến nay không có khả năng thanh toán.

Cơ quan điều tra kết luận sai phạm của cán bộ Chi nhánh Vietinbank có dấu hiệu của tội “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác kiên quan đến hoạt động ngân hàng” quy định tại điểm g, khoản 1, Điều 206 BLHS năm 2015; Các cán bộ tại Hội sở chính chịu trách nhiệm liên đới trong việc cấp giới hạn tín dụng để Chi nhánh phát hành L/C, có dấu hiệu của tội “Thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp” quy định tại Điều 179 BLHS năm 2015.

Có một điểm đáng chú ý, rằng sai phạm của Vietinbank không được xử lý luôn trong vụ đại án nghìn tỷ tại BIDV, mà được Cơ quan điều tra Bộ Công an tách ra, tiếp tục điều tra, làm rõ và kết luận.

219,8 tỉ đồng không có khả năng thanh toán ở VietinBank

Kết quả điều tra xác định, do có nhu cầu vay vốn để kinh doanh mặt hàng thép thành phẩm, ngày 04/01/2010, Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Trung Dũng (Công ty Trung Dũng) đề nghị Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) – Chi nhánh Hà Nội cấp giới hạn tín dụng ngắn hạn 190 tỉ đồng để bổ sung vốn lưu động phục vụ kinh doanh sắt thép.

Ngày 29/01/2010, VietinBank có văn bản số 447/CV-NHCT5 về việc duyệt giới hạn tín dụng đối với Công ty Trung Dũng, nâng giới hạn tín dụng 190 tỉ đồng, nâng hạn mức phán quyết cho VietinBank - Chi nhánh Hà Nội là 150 tỉ đồng/món. Biện pháp bảo đảm tiền vay: Cho vay không có tài sản đảm bảo, áp dụng biện pháp đảm bảo bổ sung là thế chấp quyền sử dụng 19.000m2 đất Hà Nam cấp cho Công ty Hà Nam và cầm cố lô thép.

Trong thời gian từ tháng 01 đến tháng 9/2011, Công ty Trung Dũng tiếp tục đề nghị Vietinbank nâng giới hạn tín dụng để phục vụ nhập khẩu mặt hàng than mỡ, bổ sung vốn lưu động kinh doanh.

Cụ thể, ngày 09/4/2011, Vietinbank có Công văn số 2261/CV-NHCT5, về việc duyệt giới hạn tín dụng ngắn hạn cho Công ty Trung Dũng là 650 tỉ đồng. Trong đó: từ ngày 09/4/2011 đến ngày 20/7/2011 vay 650 tỉ đồng (giới hạn cho vay ngắn hạn tối đa là 500 tỉ đồng); sau từ ngày 20/7/2011 đến ngày 20/9/2011 vay 610 tỉ đồng (giới hạn cho vay ngắn hạn tối đa 610 tỉ đồng); sau ngày 20/9/2011 đến ngày 15/4/2012 vay 500 tỉ đồng (giới hạn cho vay tối đa 500 tỉ đồng); mục đích cấp giới hạn bổ sung nhập khẩu lô than mỡ; biện pháp bảo đảm lô than mỡ hình thành từ vốn vay.

Ngày 30/9/2011, VietinBank có văn bản số 7333/CV-NHCT5 về việc kéo dài thời hạn duy trì giới hạn tín dụng 610 tỷ đồng năm 2011 của Công ty Trung Dũng đến ngày 30/10/2011; từ ngày 31/10/2011 đến ngày 15/4/2012, giới hạn tín dụng sẽ giảm còn 500 tỉ đồng.

Trên cơ sở giới hạn tín dụng được cấp, VietinBank – Chi nhánh Hà Nội giải ngân cho vay bằng các khoản vay từng lần. Trong thời gian từ năm 2010 đến năm 2012, VietinBank - Chi nhánh Hà Nội đã thực hiện cho vay  từng lần, bảo lãnh thanh toán để Công ty Trung Dũng mua thép thành phẩm của Công ty TISCO, mở L/C nhập khẩu than mỡ. Tính đến ngày 31/12/2018, Công ty Trung Dũng còn dư nợ của 03 khoản vay, với tổng số tiền gốc là 114,4 tỉ đồng, nợ lãi trong hạn là 105,4 tỉ đồng, tổng cộng là 219,8 tỉ đồng, đến nay không có khả năng thanh toán.

Liệu Vietinbank có bị khởi tố hình sự?

Liên quan đến những vi phạm trong vụ án hình sự “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), CTCP Chăn nuôi Bình Hà và Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Trung Dũng”, Cơ quan điều tra kết luận những hậu quả thiệt hại:

“Hiện Công ty Trung Dũng không có khả năng tài chính để trả nợ, không có tài sản để đảm bảo cho khoản vay, nên VietinBank không thu được nợ gốc 114.441.017.335 đồng đối với 02 khoản vay ngắn hạn và 01 khoản vay bắt buộc để thanh toán L/C”.

Cũng tại bản Kết luận này, cơ quan điều tra chỉ rõ, trong quá trình cho vay, VietinBank có một số sai phạm. Cụ thể:

“Đối với 02 khoản vay ngắn hạn: việc đề xuất cấp giới hạn tín dụng không có bảo đảm chưa đúng quy định (thiếu chỉ tiêu tài chính); dư nợ gốc hiện nay là 48,85 tỉ đồng. Quá trình quản lý sau vay, các cán bộ của VietinBank – Chi nhánh Hà Nội không quản lý được dòng tiền thu về, dẫn đến không thu đủ nợ, hành vi này của cán bộ Chi nhánh có dấu hiệu của tội “Thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp” quy định tại Điều 179 BLHS 2015.

Đối với khoản L/C dư nợ gốc hiện nay là 65,59 tỉ đồng. Trong việc cấp tín dụng không có tài sản đảm bảo: tại thời điểm đề xuất cấp giới hạn tín dụng không có bảo đảm, báo cáo tài chính của Công ty Trung Dũng thể hiện một số chỉ tiêu về tài chính không đủ theo quy định gồm: hệ số tài trợ <20%; hệ số ngắn hạn <1; ROE<5%, báo cáo tài chính chưa có kiểm toán; đồng thời việc cấp giới hạn tín dụng không có bảo đảm vượt thẩm quyền quyết định của Chi nhánh… Là người được giao cấp thẩm quyền quyết định cấp tín dụng, HĐTD Hội sở chính đã đồng ý cấp tín dụng khi khách hàng không đủ các điều kiện về khả năng tài chính của Vietinbank, dẫn đến hiện nay Vietinbank không thu được nợ của khách hàng nên họ phải chịu trách nhiệm liên đới với hậu quả này.

Trong việc quản lý dòng tiền, khi phát hành L/C, Hội sở chính Vietinbank yêu cầu Chi nhánh “Đề nghị Công ty Trung Dũng thỏa thuận với Công ty TISCO về điều khoản thanh toán trong hợp đồng mua bán than mỡ các nội dung: (i) Thanh toán ngay sau mỗi đợt giao hàng, không áp dụng thanh toán bù trừ, (ii) Trường hợp thanh toán trả chậm yêu cầu phải có bảo lãnh thanh toán của ngân hàng đối với phần trả chậm”. Chi nhánh đã không thực hiện được nội dung này, Vietinbank phải giải ngân bắt buộc, đến nay không thu được 65 tỉ đồng.

Sai phạm của cán bộ Chi nhánh có dấu hiệu của tội “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng” quy định tại điểm g, khoản 1, Điều 206 BLHS năm 2015. Các cán bộ tại Hội sở chính chịu trách nhiệm liên đới trong việc cấp giới hạn tín dụng để Chi nhánh phát hành L/C, có dấu hiệu của tội “Thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp” quy định tại Điều 179 BLHS năm 2015”.

Theo cơ quan điều tra, vì đây là nội dung điều tra mở rộng, không nằm trong vụ án xảy ra tại BIDV và Công ty Trung Dũng. Do thời gian điều tra đã hết, hiện nay chưa thu thập đủ tài liệu chứng cứ để đánh giá và kết luận, nên sẽ tiếp tục điều tra làm rõ kết luận và xử lý sau.

Kiều Minh