Thời gian qua trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk xảy ra tình trạng khai thác cát lậu, vận chuyển cát xây dựng không có hoá đơn, tàu chưa đăng kiểm lại… Sau khi có những phản ánh cơ quan chức năng của địa phương đã tiến hành kiểm tra đột xuất cũng như đã bắt được một số đối tượng có hành vi khai thác buôn bán cát lậu. Từ vụ việc trên dẫn tới hàng loạt đơn vị, doanh nghiệp trên đia bàn của tỉnh dừng hoạt động khai thác, kinh doanh là dấu hiệu không bình thường.
Trước tình hình đó, UBDN tỉnh Đắk Lắk chỉ đạo các sở ngành, cơ quan chức năng thành lập đoàn thanh tra kiểm tra tình trạng trên nếu có dấu hiệu vi phạp đề nghị xử lý theo quy định của pháp luật. Theo đó, Đoàn kiểm tra liên ngành gồm các thành viên là đại diện các Sở Xây dựng, Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công thương và Chi Cục thuế. Thành phần tham dự gồm UBND các huyện Ea Kar, Krông Pắc, Krông Bông, Lắk, Krông Ana, Ea Súp và đại diện các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, cung ứng vật liệu xây dựng tại địa bàn các huyện nêu trên.
Văn bản chỉ đạo điều hành của các cơ quan chức năng tỉnh Đắk Lắk trong việc chấn chỉnh tình trạng giá cát tăng đột biến, nguồn cát xây dựng cho thị trường bỗng dưng khan hiếm bất thường.
Đoàn sẽ tiến hành kiểm tra trong thời gian 05 ngày, từ ngày 26/5 đến ngày 30/5/2025. Chỉ trong đầu năm 2025, giá vật liệu xây dựng như gạch, cát trên địa bàn tỉnh tăng vọt. Đặc biệt, cát xây dựng tăng một cách bất thường. Trước tháng 4, giá một khối cát giao động từ 280.000 nghìn đồng đến 300.000 nghìn đồng. Tuy nhiên, hiện nay giá của mặt hàng này đã tăng lên 70%, thậm chí có thời điểm giá tăng gấp đôi . Dù giá tăng cao nhưng trên thị trường cũng không có cát để mua. Điều này đã khiến các công trình xây dựng bị trì trệ, nhiều người dân cũng lo ngại khi xây hoặc sửa chữa công trình nhà ở.
Nguyên nhân khiến giá cát tăng kỷ lục là do mực nước sông xuống thấp, nhiều tàu thuyền không thể hoạt động khai thác như bình thường. Cùng với đó, nhiều phương tiện khai thác đã hết hạn đăng kiểm, đang phải chờ làm thủ tục đăng kiểm lại để đủ điều kiện vận hành theo quy định pháp luật.
Tại xã Vụ Bổn mỏ cát của Công ty TNHH Hà Bình cũng dừng các hoạt động khai thác cũng như dùng bán ra ngoài. Theo quản lý mỏ cho biết: "Tàu thuyền chưa đăng kiểm lại được, nước cạn, hạn mức khai thác cũng gần hết nên tạm thời chúng tôi dùng các hoạt động nhằm chấp hành các quy định của pháp luật về việc khai thác khoáng sản mà đơn vị chúng tôi được cấp phép”.
Công ty TNHH Hà Bình đóng cửa khai thác, kinh doanh từ đầu tháng 5 tới nay.
Qua tìm hiểu thì gần như tất cả các mỏ khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường đều dừng hoạt động khai thác cũng như bán cát ra ngoài gần 1 tháng nay khiến nguồn cung ứng cát xây dựng trở nên khan hiếm đẩy giá cát xây, cát tô lên cao cũng không có để bán. Ông Nguyễn Đình A, chủ cơ sở kinh doanh trên địa bàn xã Vụ Bổn (Krông Pắc) cho biết: “Cát khan hiếm không có nguồn đê cung cấp cho các hộ dân có nhu cầu mua cát để xây dựng nhà, chúng tôi cũng không mua được mà có mua thì giá cũng cao quá người dân cũng không mua vì phát sinh chi phí xây dựng nên họ cũng dừng. Rất mong các cơ quan chức năng của địa phương vào cuộc nhằm bình ổn giá”.
Công ty TNHH Hưng Vũ là một trong các doanh nghiệp được cấp phép khai thác kinh doanh vật liệu xây dưng (cát) với công suất 35.000m3/năm tại lòng sông Krông Anna thuộc huyện Krông Bông, huyện Cư Kuin. Theo đại diện Công ty Hưng Vũ, việc khai thác cát phụ thuộc vào nhiều yếu tố thiên nhiên, thời tiết nên đơn vị không chủ động được nguồn hàng để cung ứng cho thị trường lúc cần. Đặc biệt, trong năm nay mùa khô khiến nước cạn, đơn vị buộc phải ngưng khai thác tại nhiều điểm do nước sông cạn trơ đáy.
Công ty TNHH MTV Hưng Vũ chấp hành các quy định của pháp luật được đoàn kiểm tra đánh giá là đơn vị chấp hành tốt các quy định.
Đối với việc tuân thủ pháp luật về niêm yết giá bán theo giá niêm yết đối với các mặt hàng xây dựng thông thường, đơn vị này đã thực hiện niêm yết giá bán trên bàng thông báo của công ty, khi có sự thay đổi giá và điều chỉnh giá đều được thông báo đến khách hàng. Năm 2025, Công ty Hưng Vũ đã có 02 lần điều chỉnh giá, nguyên nhân là do lạm phát của thị trường và nguồn nguyên liệu đầu vào tăng, điều chỉnh chi phối ổn định nguồn thu nhập cho công nhân khai thác. Đồng thời, do cộng hưởng của yếu tố thời tiết dẫn đến hoạt động khai thác khó khăn về mùa khô do nước sông cạn việc di chuyển của tàu bè gặp khó khăn, các tàu buộc phải chở phân nửa số lượng cát khai thác được để di chuyển về bãi tập kết.
Theo thông tin cơ quan chứng năng cung cấp thì số lượng tàu thuỷ đang hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk chưa đăng kiểm lại chiếm tới 98%, hiện chỉ có Công ty TNHH MTV Hưng Vũ có địa chỉ tại xã Yang Yeh, huyện Krông Bông có 02 tàu đã đăng kiểm còn lại thì chưa đăng kiểm.
Tình trạng khan hiếm cát xây dựng tại Đắk Lắk là một vấn đề nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến tiến độ thi công các công trình xây dựng và tăng giá cả. Để giải quyết vấn đề này, cần có các giải pháp đồng bộ đảm bảo các quy định về pháp luật: tăng hạn mức trữ lượng khai thác cát nguyên khai hàng năm, kiểm tra và cấp phép hoạt động cho các phương tiện khai thác cát, và đưa ra các chính sách hỗ trợ để khuyến khích khai thác cát bền vững.
