Ảnh minh họa.
Mới đây, Cổng thông tin điện tử Quốc hội vừa công bố tờ trình đề nghị xây dựng Dự án Luật Bản dạng giới của đại biểu Quốc hội khoá XV Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội), Tiến sỹ y khoa, công tác lâu năm trong ngành y.
Theo đó, về khái niệm "Bản dạng giới", theo tờ trình, là một cảm nhận tự thân của cá thể về giới tính của mình mà chỉ tự họ nhận ra trong quá trình sống, không phụ thuộc vào giới tính bên ngoài khi mới sinh ra của họ. Nhận thức giới tính của một người không nhất thiết dựa trên giới tính sinh học hoặc giới tính được người khác cảm nhận và cũng không phải là thiên hướng tình dục.
"Bản dạng giới" có thể là nữ hoặc nam hoặc không phải nam không phải nữ. Người chuyển giới là người có bản dạng giới không trùng với giới tính sinh học khi sinh ra. Nhiều người chuyển giới có nhu cầu được công nhận bản dạng giới khác với giới tính khi sinh bằng các thủ tục pháp lý hoặc hành chính, một số người còn có thêm nhu cầu chuyển đổi giới tính bằng cách thay đổi cơ thể thông qua can thiệp y tế.
Đề xuất của đại biểu xuất phát từ những bất cập trong hệ thống pháp luật của Việt Nam trong lĩnh vực giới đặt ra yêu cầu phải xây dựng Luật Bản dạng giới trên cơ sở cụ thể hóa quyền chuyển đổi giới tính tại Bộ luật Dân sự năm 2015, pháp điển hóa vào dự thảo Luật các quy định liên quan đến quyền tự xác lập bản dạng giới, chuyển đổi giới tính.
04 quan điểm xây dựng luật được đại biểu nêu tại tờ trình gồm:
Một, thể chế hóa các chủ trương của Đảng và Nhà nước về bảo đảm quyền con người.
Hai, ghi nhận đầy đủ, toàn diện các quyền con người; thể chế hóa Điều 16, Điều 20, Điều 38 của Hiến pháp năm 2013 về quyền không bị phân biệt đối xử trong xã hội, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm và có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh.
Ba, bảo đảm xây dựng điều kiện pháp lý minh bạch, khả thi, thuận tiện cho người có nhận diện giới khác giới tính hiện có; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật có liên quan; phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên liên quan đến quyền con người; phù hợp với điều kiện thực tiễn kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Bốn, bảo đảm cho người có nhận diện giới khác giới tính khi sinh được sống đúng với giới tính mà họ mong muốn; thực hiện, bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người chuyển đổi giới tính; chống phân biệt đối xử và bảo đảm hiệu quả quản lý Nhà nước.
Về phạm vi điều chỉnh của luật này quy định về quyền và nghĩa vụ của người đề nghị công nhận "Bản dạng giới"; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với người đề nghị xác nhận lại bản dạng giới; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với tổ chức, cá nhân thực hiện xác định tâm lý, can thiệp y học để thay đổi hình thể đúng với giới tính đã được công nhận.
Theo đó, dự luật cũng khẳng định công dân có quyền tự xác lập "Bản dạng giới", đồng thời đưa ra những tiêu chí để công dân thực hiện quyền này.
Cụ thể, luật quy định cho phép cá nhân khi có mong muốn được xác định bản dạng giới khác với giới tính khi sinh được yêu cầu cơ quan có thẩm quyền công nhận giới tính mới mà không yêu cầu bắt buộc phải thực hiện can thiệp về y học để chuyển đổi giới tính (sử dụng nội tiết tố sinh dục hoặc phẫu thuật ngực, bộ phận sinh dục).
Tuy nhiên, điều kiện để cá nhân được đề nghị công nhận giới tính mới là: đủ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự để thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự và chịu trách nhiệm dân sự của mình; tình trạng hôn nhân độc thân; không đang trong thời gian chấp hành hình phạt hoặc chưa được xóa án tích hoặc không đang trong thời gian bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật nước ngoài hoặc pháp luật Việt Nam.
Về thời gian, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 (tháng 3/2023).
M.Q
Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): Những giấy tờ nào làm căn cứ công nhận quyền sử dụng đất?
