Liên quan đến vấn đề quản lý thuế với hộ kinh doanh, Bộ Tài chính đề xuất đổi mới phương pháp quản lý, với hai giải pháp.
Giải pháp thứ nhất là giữ nguyên các quy định hiện nay. Giải pháp này được Bộ Tài chính đánh giá là không tạo thêm gánh nặng cho người nộp thuế và cơ quan thuế trong ngắn hạn; hộ kinh doanh nhỏ không phải đầu tư hệ thống kế toán, hóa đơn điện tử trong thời gian đầu. Tuy nhiên, việc giữ nguyên các quy định hiện hành sẽ mâu thuẫn với quy định xóa bỏ thuế khoán trong năm 2026, theo tinh thần Nghị quyết 68. Ngoài ra, việc này sẽ làm thất thu nghiêm trọng từ hộ kinh doanh lớn.
Bởi, có hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỉ đồng nhưng hơn một nửa trong số này vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu, trong khi hộ kê khai phải nộp thuế lên tới 25-30% doanh thu. Điều này tạo ra sự bất công bằng và lợi thế cạnh tranh không lành mạnh.
Ngoài ra, theo Bộ Tài chính, việc không theo dõi được dòng tiền thực tế của 286 nghìn hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 01 tỉ đồng tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế và ảnh hưởng đến an ninh kinh tế.
Với giải pháp thứ hai, tại dự thảo, Bộ Tài chính đã đề xuất đổi mới phương pháp quản lý đối với doanh nghiệp siêu nhỏ bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất một số giải pháp thực hiện chính sách trên như:
- Làm rõ địa vị pháp lý, trách nhiệm của hộ kinh doanh trong thực hiện nghĩa vụ thuế căn cứ tiêu chí doanh thu của doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ theo quy định của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa để quy định phương pháp tính thuế đối với cá nhân kinh doanh có doanh thu tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ tại luật thuế TNCN, Luật Quản lý thuế.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
- Xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và bổ sung quy định: hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuế trực tiếp (tỉ lệ % trên doanh thu) thống nhất với quy định của Luật thuế giá trị gia tăng và Luật thuế thu nhập cá nhân.
- Bổ sung quy định về mức tỉ lệ %/doanh thu tính thuế GTGT đối với hộ kinh doanh có quy mô doanh thu tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc tương đương doanh nghiệp nhỏ và vừa để bảo đảm công bằng và khuyến khích hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển sang mô hình doanh nghiệp (để được hưởng chính sách ưu đãi về thuế TNDN theo Luật thuế TNDN, Nghị quyết 198/2025/NQ-QH).
- Bổ sung quy định về mức tỉ lệ % thu nhập chịu thuế hoặc trên doanh thu tính thuế để tính thuế TNCN đối với cá nhân kinh doanh có quy mô doanh thu tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc tương đương doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Luật thuế TNCN.
- Bổ sung quy định cơ quan thuế kiểm tra rủi ro dựa trên so sánh lĩnh vực kinh doanh/hộ kinh doanh tương tự; Dữ liệu kiểm tra của cơ quan thuế thực địa kết hợp đăng ký hộ kinh doanh, Dữ liệu từ nền tảng bán hàng, sàn thương mại điện tử (TMĐT).
- Bổ sung quy định trường hợp hộ kinh doanh vi phạm trong kê khai, nộp thuế, cơ quan thuế thực hiện xử phạt và ấn định thuế theo quy định của Luật QLT.
- Nghiên cứu bổ sung quy định cơ quan thuế hỗ trợ tạo lập tờ khai điền sẵn từ ứng dụng hệ thống của cơ quan thuế, gửi tờ khai điền sẵn cho người nộp thuế để kiểm tra xác nhận nghĩa vụ thuế phải nộp;
Trong đó đáng chú ý, dự thảo bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn. Theo đó, giao Chính phủ quy định chi tiết theo hướng:
- Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 01 tỉ đồng/năm trở lên: Áp dụng chế độ kế toán đơn giản như các doanh nghiệp vừa và nhỏ theo Thông tư 88/2021/TT-BTC; và Áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế (đối với hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế từ ngày 01/6/2025 theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP) hoặc hóa đơn điện tử không có mã của cơ quan thuế.
- Đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng (từ 200 triệu đồng/năm đến dưới 01 tỉ đồng/năm: Áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế (Cơ quan thuế hỗ trợ cấp hóa đơn có mã lẻ online hoặc dùng phần mềm trung gian miễn phí) hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nếu hộ kinh doanh có điều kiện thực hiện hoặc bill tính tiền đáp ứng điều kiện về hóa đơn điện tử hoặc hóa đơn đơn giản cho phép hộ kinh doanh lập “biên nhận bán hàng điện tử" qua app, Zalo, SMS, hoặc mẫu có mã QR theo quy định của Chính phủ (áp dụng trong giai đoạn từ 01/01/2026 đến 31/12/2026); Đồng thời, các hộ kinh doanh phải thực hiện lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Thực hiện sổ sách để ghi chép doanh thu thực tế phát sinh theo hướng đơn giản nhưng có đủ thông tin để xác định chính xác nghĩa vụ thuế với Nhà nước (Chính phủ Bộ Tài chính sẽ hướng dẫn cụ thể số sách ghi chép và Bộ Tài chính cần sửa đổi, bổ sung Thông tư 88/2021/TT-BTC về chế độ kế toán đối với doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh để đơn giản mẫu biểu).
