Mới đây, Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định dự thảo về việc ban hành Nghị quyết tháo gỡ, xử lý vướng mắc trong sử dụng nguồn tăng thu ngân sách Trung ương do Bộ tài chính chủ trì soạn thảo.
Đáng chú ý, Bộ Tài chính xây dựng dự thảo Nghị quyết quy định: Chính phủ quyết định việc sử dụng số tăng thu ngân sách Trung ương để bổ sung tăng dự phòng ngân sách, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong kỳ họp gần nhất. Theo Bộ Tài chính, quy định mới nhằm tạo sự chủ động, linh hoạt trong điều hành ngân sách, phù hợp với thực tiễn.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Theo khoản 5 Điều 20 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 hiện hành quy định: Thẩm quyền Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định phân bổ, sử dụng số tăng thu ngân sách Trung ương, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất; tại khoản 2 Điều 59 Luật này cũng quy định, nội dung sử dụng từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương cho các nhiệm vụ, trong đó không quy định tăng thu ngân sách Trung ương được sử dụng để bổ sung dự phòng ngân sách Trung ương.
Tuy nhiên thực tế, theo Bộ Tài chính, trong quá trình điều hành phát sinh nhiều nhiệm vụ chi quan trọng, cấp bách về phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, thực hiện các Nghị quyết của Đảng về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57,... cần bổ sung từ nguồn dự phòng ngân sách Nhà nước để thực hiện.
Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi năm 2025) đã quy định chuyển thẩm quyền quyết định việc sử dụng tăng thu ngân sách Trung ương từ Ủy ban thường vụ Quốc hội sang Chính phủ, đồng thời bổ sung nội dung nguồn tăng thu ngân sách Nhà nước được sử dụng để tăng dự phòng ngân sách Nhà nước đến, nhưng đến năm 2026 mới có hiệu lực.
Trong khi nhu cầu bổ sung dự phòng ngân sách Trung ương năm 2025 cần phải thực hiện ngay để chủ động nguồn lực xử lý các nhu cầu chỉ cấp bách, quan trọng phát sinh trong những tháng cuối năm 2025. Do đó, Bộ Tài chính cho rằng, cần sớm có Nghị quyết để triển khai, thực hiện.
Cũng tại tờ trình dự thảo Nghị quyết, Bộ Tài chính cho biết, dự toán dự phòng ngân sách Nhà nước năm 2025 Quốc hội quyết định đầu năm 2025 là 38.500 tỉ đồng, đến nay đã quyết định sử dụng 25.896 tỉ đồng; đồng thời, Thủ tướng Chính phủ đang xem xét quyết định sử dụng là 9.650 tỉ đồng. Như vậy, nguồn dự phòng NSTƯ còn lại 2.950 tỉ đồng là rất mỏng.
Trong khi, việc trình Quốc hội quyết định bổ sung dự phòng ngân sách Trung ương năm 2025 từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2024 sẽ phải bổ sung vào chương trình kỳ họp thứ 10 để Quốc hội thảo luận, ban hành Nghị quyết nên cần có thời gian, không bảo đảm nguồn lực kịp thời xử lý các nhiệm vụ quan trọng, cấp bách phát sinh trong những tháng cuối năm.
Để sớm bổ sung dự toán dự phòng ngân sách Trung ương năm 2025 số tiền 9.700 tỉ đồng từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2024, tại văn bản số 3965 ngày 4/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước ngày 6/9/2025 về việc bổ sung 9.700 tỉ đồng từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2024 vào dự phòng ngân sách Trung ương năm 2025 để chủ động nguồn thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, các nhiệm vụ quan trọng về quốc phòng, an ninh và các nhiệm vụ cần thiết phát sinh từ nay đến cuối năm.
Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký Tờ trình, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc bổ sung 9.700 tỉ đồng dự toán dự phòng ngân sách Trung ương năm 2024. Ngày 19/9, Văn phòng Quốc hội có Thông báo về ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong đó đề nghị Chính phủ chủ động tổ chức thực hiện về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.
Việc quyết định sử dụng nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2024 bổ sung dự toán dự phòng ngân sách Trung ương năm 2025, Chính phủ đã trình và được Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý chủ trương, đây là vấn đề cấp bách, cần sớm triển khai thực hiện. Đồng thời, việc Chính phủ quyết định sử dụng nguồn tăng.
Hỗ trợ 2.524 tỉ đồng cho 15 địa phương khắc phục hậu quả bão số 10 và các đợt thiên tai khác từ đầu năm 2025
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 2171/QĐ-TTg ngày 02/10/2025 hỗ trợ từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương năm 2025 cho một số địa phương khắc phục hậu quả cơn bão số 10 và các đợt thiên tai khác từ đầu năm 2025.
Theo đó, hỗ trợ 2.524 tỉ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2025 cho 15 địa phương để hỗ trợ dân sinh, khắc phục công trình đê điều, hồ chứa thủy lợi, công trình phòng chống thiên tai, cơ sở hạ tầng thiết yếu, bố trí ổn định dân cư vùng thiên tai cấp bách do ảnh hưởng của cơn bão số 10 và các đợt thiên tai khác từ đầu năm 2025
Cụ thể: Tuyên Quang 200 tỉ đồng, Cao Bằng 195 tỉ đồng, Lạng Sơn 20 tỉ đồng, Lào Cai 200 tỉ đồng, Thái Nguyên 20 tỉ đồng, Phú Thọ 20 tỉ đồng, Sơn La 200 tỉ đồng, Lai Châu 24 tỉ đồng, Điện Biên 90 tỉ đồng, Ninh Bình 20 tỉ đồng, Thanh Hóa 200 tỉ đồng, Nghệ An 500 tỉ đồng, Hà Tĩnh 500 tỉ đồng, Quảng Trị 200 tỉ đồng, Huế 135 tỉ đồng như đề nghị của Bộ Tài chính tại Văn bản số 15306/BTC-ngân sách Nhà nước ngày 02/10/2025.
Bộ Tài chính, Ủy ban nhân dân các tỉnh nêu trên chịu trách nhiệm toàn diện trước Thủ tướng Chính phủ, cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và các cơ quan liên quan về nội dung, số liệu báo cáo, đối tượng, điều kiện sử dụng dự phòng ngân sách trung ương và đề xuất, kiến nghị, bảo đảm thực hiện đúng các quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai, ngân sách nhà nước, đầu tư công và các quy định pháp luật có liên quan.
Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm quản lý, sử dụng, thanh quyết toán kinh phí được ngân sách trung ương hỗ trợ đúng mục đích, phạm vi, đối tượng và quy định của pháp luật, không để xảy ra thất thoát, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm; báo cáo kết quả phân bổ kinh phí và việc triển khai thực hiện về Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính chậm nhất sau 30 ngày kể từ ngày có quyết định hỗ trợ kinh phí.
Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tổ chức thực hiện và giải ngân kinh phí được bổ sung nêu trên chậm nhất đến ngày 31/12/2026 theo đúng quy định pháp luật. Đồng thời, báo cáo chi tiết tình hình thiệt hại do thiên tai trong năm 2025, việc sử dụng nguồn lực của địa phương (dự phòng ngân sách địa phương, Quỹ dự trữ tài chính và các nguồn tài chính hợp pháp khác), nguồn ngân sách trung ương đã hỗ trợ, số kinh phí vượt quá khả năng bảo đảm của ngân sách địa phương đề nghị ngân sách trung ương hỗ trợ, gửi Bộ Tài chính trước ngày 30/10/2025 để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xử lý kinh phí tổng thể theo quy định của pháp luật.
Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các cơ quan liên quan tổng hợp báo cáo của các địa phương, báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án xử lý kinh phí tổng thể theo quy định của pháp luật.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan tổ chức kiểm tra, giám sát, hướng dẫn việc sử dụng nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2025 đã hỗ trợ các địa phương, chống thất thoát, lãng phí, tiêu cực; trường hợp phát hiện phân bổ, sử dụng vốn không đúng phạm vi, đối tượng quy định, báo cáo cấp có thẩm quyền thu hồi về ngân sách trung ương và xử lý theo quy định.
