Dự án Khu Trung tâm Đô thị - Thương mại - Dịch vụ - Tài chính - Du lịch Nha Trang (Dự án sân bay Nha Trang cũ – Dự án) được UBND tỉnh Khánh Hòa giao cho Công ty Phúc Sơn làm Chủ đầu tư tại Quyết định số 2966/QĐ-UBND và Công văn số 7032/UBND-XDNĐ, ngày 21/10/2015; chấp thuận cho Công ty Phúc Sơn thực hiện Dự án tại các Công văn số 8619/UBND-XDNĐ và 8120/UBND-XDNĐ, ngày 28/10/2016; và thu hồi đất khu vực sân bay Nha Trang giao cho Công ty Phúc Sơn thực hiện Dự án tại Quyết định số 3262/QĐ-UBND, ngày 28/10/2016.
Đồng thời, Dự án phù hợp với quy hoạch đã được Chính phủ phê duyệt đối với tỉnh Khánh Hòa nói chung và TP. Nha Trang nói riêng.
Tại Quyết định 2966/QĐ-UBND, ngày 21/10/2015, cho thấy quy mô đầu tư của Dự án: “Tạo dựng một Trung tâm đô thị thương mại – dịch vụ - tài chính – du lịch với các chức năng hỗn hợp, hiện đại, đồng bộ, đảm bảo khớp nối hoàn chỉnh với các dự án khác trong khu vực, nâng cao chất lượng sống và tạo dựng hình ảnh trung tâm mới phía Nam thành phố Nha Trang nói riêng và tỉnh Khánh Hòa nói chung”.
Tại các Nghị quyết, Quyết định của Ban Chấp hành Trung ương, Chính phủ đối với công tác quy hoạch, sử dụng đất của tỉnh Khánh Hòa nói chung và TP. Nha Trang nói riêng đã đưa ra những định hướng chiến lược cụ thể.
Theo đó, tại Nghị quyết số 48/NQ-CP ngày 09/5/2018 của Chính phủ về điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016-2020) của tỉnh Khánh Hòa, Chính phủ đã phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất của tỉnh. Trong đó, Chính phủ giao UBND tỉnh Khánh Hòa: “Quản lý, sử dụng đất theo đúng quy hoạch, kế hoạch, nhất là khu vực sẽ chuyển mục đích sử dụng đất để tập trung cho phát triển kinh tế và chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển dịch vụ, đô thị để tăng nguồn thu cho ngân sách; đẩy mạnh việc đấu giá quyền sử dụng đất. Khuyến khích sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, khắc phục tình trạng bỏ hoang đất đã giao và cho thuê. Tổ chức quản lý, giám sát chặt chẽ quỹ đất được quy hoạch phát triển đô thị, khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, đất cơ sở sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp nhằm sử dụng tiết kiệm, hiệu quả quỹ đất, khắc phục tình trạng mất cân đối trong cơ cấu sử dụng đất giữa đất ở với đất xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và các yêu cầu về bảo vệ môi trường”.
Dự án sân bay Nha Trang cũ nếu được tiếp tục triển khai sẽ góp phần phát triển kinh tế địa phương và khu vực Nam Trung bộ.
Đối với TP. Nha Trang, ngày 25/9/2020 Chính phủ có Quyết định số 1456/QĐ-TTg phê duyệt nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chung TP. Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa đến năm 2040. Căn cứ đề nghị của UBND tỉnh Khánh Hòa, Chính phủ quyết định mục tiêu: “… Đầu tư mới và tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng công trình hạ tầng kỹ thuật đầu mối (cảng biển, các khu kho vận, đường sắt, bến xe đầu mối...) và các tuyến giao thông trọng yếu; Hoàn thiện và nâng cấp hệ thống hạ tầng xã hội - kỹ thuật đô thị; Tiến tới nâng cao vị thế thương hiệu quốc tế Thành phố du lịch nghỉ dưỡng biển. Bước đầu trở thành một thành phố thương mại tài chính tầm vóc quốc gia và khu vực Đông Nam Á…”. Đồng thời, TP. Nha Trang sẽ mang tính chất là: “Là trung tâm du lịch, thương mại - tài chính, dịch vụ hàng hải của vùng Nam Trung Bộ và cả nước; Là đô thị du lịch biển quốc gia và quốc tế…”.
Về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, ngày 28/01/2022 Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị đưa ra mục tiêu đến năm 2030: “Khánh Hòa là thành phố trực thuộc Trung ương trên cơ sở phát huy cao độ tiềm năng và lợi thế về biển, là đô thị thông minh, bền vững, bản sắc và kết nối quốc tế; là trung tâm dịch vụ, du lịch biển quốc tế; là một cực tăng trưởng, trung tâm của khu vực duyên hải Nam Trung bộ, Tây Nguyên và cả nước về kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe chất lượng cao; là nơi nhân dân có mức sống cao, hiền hòa và hạnh phúc; tổ chức đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển, đảo được bảo đảm vững chắc”.
Căn cứ Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 21/3/2022 Chính phủ có Nghị quyết số 42/NQ-CP ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 28/01/2022 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, mục tiêu: “Đến năm 2030, Khánh Hòa là thành phố trực thuộc Trung ương trên cơ sở phát huy cao độ tiềm năng và lợi thế biển, là đô thị thông minh, bền vững, bản sắc và kết nối quốc tế, là trung tâm dịch vụ, du lịch biển quốc tế; là một cực tăng trưởng, trung tâm của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và cả nước về kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe chất lượng cao, là nơi nhân dân có mức sống cao, hiền hòa và hạnh phúc; tổ chức đáng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển, đảo được bảo đảm vững chắc; Tầm nhìn đến năm 2045, Khánh Hòa là đô thị thông minh, bền vững, bản sắc, ngang tầm khu vực Châu Á; là hình mẫu của sự gắn kết giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh; là thành phố đáng sống, nơi nhân dân có mức sống cao, hiền hòa và hạnh phúc; tổ chức đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển, đảo được bảo đảm vững chắc, là một trong những địa phương đi đầu trong bảo vệ môi trường và việc thực hiện phát thải khí nhà kính về mức không”.
Tại Quyết định số 318/QĐ-TTg, ngày 29/3/2023 Chính phủ xác định tầm nhìn đến năm 2050: “Khánh Hòa là một trung tâm kinh tế biển lớn của cả nước; là đô thị thông minh, thân thiện với môi trường, bản sắc, ngang tầm khu vực Châu Á; phấn đấu trở thành một trong những đô thị ven biển thu hút khách du lịch và có môi trường đáng sống hàng đầu của châu Á với hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại…”. Riêng đối với TP. Nha Trang được xác định là vùng động lực phát triển: “Phát triển thành phố Nha Trang là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, khoa học, công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực; phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò một cực tăng trưởng quan trọng, cửa ngõ hội nhập quốc tế của tỉnh Khánh Hòa”.
Qua đó cho thấy, các Nghị quyết, Quyết định của Ban Chấp hành Trung ương, Chính phủ đều xác định xây dựng và phát triển tỉnh Khánh Hòa nói chung và TP. Nha Trang nói riêng là trung tâm kinh tế, tài chính của khu vực với hệ thống giao thông, đô thị hiện đại, văn minh.
Đặc biệt, tại Quyết định số 259/QĐ-TTg ngày 31/3/2024 Chính phủ đã phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP. Nha Trang đến năm 2040. Trong đó tiếp tục xác định một trong các mục tiêu xây dựng thành phố với tính chất là “trung tâm du lịch, thương mại - tài chính, dịch vụ cảng biển du lịch của vùng Nam Trung bộ và cả nước”.
Về định hướng phát triển các phân vùng đô thị, Chính phủ quyết định: “Khu vực sân bay Nha Trang cũ và vùng phụ cận, diện tích khoảng 263ha, dân số dự kiến khoảng 23.200 người; là trung tâm dịch vụ du lịch, văn phòng, thương mại - tài chính vùng Nam Trung bộ”.
Đối với định hướng phát triển hạ tầng kinh tế, Chính phủ quyết định: “Các cơ sở kinh tế thương mại, dịch vụ, du lịch khoảng 2.089ha. Ngoài ra, bố trí thêm các chức năng dịch vụ trong các trung tâm đô thị, khu đô thị hỗn hợp và các khu đơn vị ở. Phát triển sân bay Nha trang cũ trở thành trung tâm tài chính, dịch vụ, thương mại cấp vùng”.
Đánh giá về vai trò, vị trí của Dự án Khu Trung tâm Đô thị - Thương mại - Dịch vụ - Tài chính - Du lịch Nha Trang (Dự án sân bay Nha Trang cũ) nếu hoàn thiện và đưa vào sử dụng sẽ đem lại những lợi ích gì cho TP. Nha Trang nói riêng, tỉnh Khánh Hòa và khu vực nói chung, Luật sư Nguyễn Xuân Anh cho rằng, khi Dự án sân bay Nha Trang hoàn thiện và đưa vào khai thác, vùng Khánh Hòa và Nam Trung bộ sẽ được hưởng lợi lớn.
Cụ thể, tân Cảng Nha Trang mới sẽ giải tỏa áp lực cho cảng Cam Ranh, thúc đẩy du lịch và logistics. Theo Quyết định 259/QĐ-TTg thì Dự án sẽ trở thành “trung tâm dịch vụ – tài chính” của TP. Nha Trang, giúp phát triển khu đô thị, thương mại và du lịch ven biển, đồng thời trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước.
Đường bay mới tăng cường liên kết vùng, hỗ trợ phát triển kinh tế biển, nông nghiệp đặc sản và thu hút FDI. Hạ tầng hàng không hiện đại còn góp phần thúc đẩy quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội đã được Quốc hội, Chính phủ phê duyệt cho tỉnh Khánh Hòa.
“Nói chung, Dự án sân bay Nha Trang sẽ tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội, tăng năng lực vận tải hàng không và chất lượng dịch vụ công cộng cho tỉnh, phù hợp với mục tiêu chiến lược vùng”, Luật sư Nguyễn Xuân Anh nhận định.
Luật sư Nguyễn Xuân Anh cũng cho biết, theo kết luận của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tiến độ 03 Dự án BT liên quan bị chậm, không hoàn thành đúng thời hạn (dự kiến cuối 2017) và đã được gia hạn nhiều lần. Nguyên nhân chính là vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng và thủ tục pháp lý. Việc giải phóng mặt bằng kéo dài, đặc biệt là phần diện tích đất liên quan tới đất quốc phòng chưa bàn giao xong, đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công các dự án BT.
“Hệ quả là chi phí đầu tư tăng cao (chi phí quản lý, vật tư, nhân công... phát sinh do kéo dài thời gian) và phương án tài chính ban đầu bị phá vỡ; quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư (Công ty Phúc Sơn) cũng bị ảnh hưởng, phát sinh nhiều rủi ro và hệ lụy. Bên cạnh đó, quá trình rà soát pháp lý (thanh tra, kiểm toán) và điều tra các sai phạm của một số cựu lãnh đạo tỉnh và người đại diện pháp luật của chủ đầu tư Dự án đã khiến Dự án phải tạm dừng triển khai để chờ ý kiến chỉ đạo, hướng giải quyết của cấp có thẩm quyền. Những vướng mắc, chậm trễ nêu trên mang tính khách quan, xuất phát từ việc hoàn thiện thủ tục pháp lý và xử lý vi phạm của cơ quan nhà nước, chứ không phải do ý chí chủ quan hay lỗi cố ý từ phía nhà đầu tư hoặc người dân.
Do vậy, “trong bối cảnh hiện nay, Dự án này cần phải xem xét, đánh giá một cách tổng thể, toàn diện để có thể tiếp tục được thực hiện, đảm bảo quyền lợi của Nhà nước nhưng tránh gây ảnh hưởng tiêu cực hoặc thiệt hại cho các bên đã ngay tình tuân thủ pháp luật”, Luật sư Nguyễn Xuân Anh nói.
