Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo Nghị định hướng dẫn việc lấy ý kiến nhân dân về thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính do Bộ Nội vụ chủ trì xây dựng.
Theo dự thảo tờ trình, Bộ Nội vụ cho biết, quá trình thực hiện Nghị định số 54/2018/NĐ-CP của Chính phủ trong các giai đoạn sắp xếp đơn vị hành chính 2019-2021 và 2023-2025 đã đạt được những kết quả tích cực, nhất là trong việc tổ chức lấy ý kiến cử tri tại cơ sở. Tuy nhiên, thực tế vẫn phát sinh một số vướng mắc, bất cập. Cụ thể, do chưa xác định rõ phạm vi đơn vị hành chính chịu ảnh hưởng trực tiếp, các địa phương còn có nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân chưa thật sự thống nhất và đồng bộ.
Trong khi đó, việc triển khai Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022 và Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc lấy ý kiến hộ gia đình trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, nhận được sự đồng thuận cao từ người dân. Các địa phương thời gian qua đã chủ động tổ chức việc lấy ý kiến về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, bảo đảm quyền và nghĩa vụ công dân theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Từ thực tiễn trên, Bộ Nội vụ cho rằng việc xây dựng và ban hành Nghị định mới của Chính phủ để hướng dẫn cụ thể về quy trình, thủ tục lấy ý kiến nhân dân là cần thiết. Nghị định này sẽ thay thế Nghị định số 54/2018/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2023), nhằm hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm tính minh bạch, thống nhất và khả thi trong tổ chức thực hiện.
Theo Điều 4 của dự thảo Nghị định, Bộ Nội vụ đề xuất quy định rõ trình tự và thủ tục lấy ý kiến nhân dân. Cụ thể, sau khi xây dựng Đề án thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hoặc đổi tên đơn vị hành chính, UBND cấp tỉnh sẽ gửi văn bản kèm theo mẫu Phiếu lấy ý kiến và tài liệu liên quan đến UBND cấp xã, đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân tại các thôn, tổ dân phố.
UBND cấp xã có trách nhiệm hoàn thành việc lấy ý kiến trong thời hạn 60 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản của UBND cấp tỉnh.
Sau khi kết thúc, trong vòng 5 ngày làm việc, UBND cấp xã phải tổng hợp và lập báo cáo kết quả gửi HĐND cùng cấp và UBND cấp tỉnh. Đối với những xã không tổ chức HĐND, báo cáo sẽ được gửi trực tiếp về UBND cấp tỉnh. Tiếp đó, UBND cấp tỉnh có thời hạn 5 ngày làm việc để tổng hợp kết quả từ cấp xã và lập báo cáo chung gửi HĐND cấp tỉnh xem xét.
Việc quy định cụ thể trình tự, thời hạn và trách nhiệm của các cấp chính quyền được kỳ vọng sẽ giúp nâng cao tính thống nhất, khách quan và minh bạch trong quá trình lấy ý kiến nhân dân, đồng thời bảo đảm quyền tham gia của người dân trong các quyết định quan trọng liên quan đến tổ chức đơn vị hành chính tại địa phương.
