Bộ Tài chính đang xây dựng Dự thảo Thông tư hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế năm 2019 và Nghị định 126/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế và lấy ý kiến của các đối tượng chịu tác động.
Bất cấp về loại tiền và địa điểm nộp thuế
Dự thảo Thông tư đã bổ sung nhiều quy định như:nộp thuế bằng ngoại tệ; cách phân loại và phương pháp tính thuế với cá nhân, hộ kinh doanh; thu thập thông tin người nộp thuế; quản lý thuế với hoạt động kinh doanh dựa trên nền tảng số; sửa đổi quy định về tính thuế, hồ sơ, trình tự, thủ tục hoàn thuế và các mẫu biểu kèm theo...
Mặc dù vậy, theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, vẫn còn nhiều quy định được cho rằng cần thay đổi, bổ sung để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hơn nữa.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, cho hay: Nghị định 26 quy định tạm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo quý. Cụ thể, 3 quý không thấp hơn 75% tổng số thuế phải nộp của năm, quý IV sẽ là 25%. Nếu doanh nghiệp không nộp đủ 3 quý thì bị phạt. Điều này khiến bà rất trăn trở, vì doanh nghiệp không thể chia ra để 4 quý sản xuất kinh doanh giống nhau. Có doanh nghiệp đầu năm có doanh thu cao, nên phát sinh số thuế phải nộp cao, nhưng cũng có doanh nghiệp doanh thu quý cuối năm cao và dồn số thuế phải nộp vào cuối năm. Tuy nhiên, trong dự thảo Thông tư cũng chưa đề cập đến điều này.
Vấn đề nữa khó nữa, theo bà Cúc, là khó cho cả nhà soạn thảo, cơ quan thuế và cả doanh nghiệp. Khái niệm địa điểm phụ thuộc và đơn vị sản xuất trực tiếp chưa rõ. Quy định nêu rõ, khai thuế, tính thuế, phân bổ nghĩa vụ thuế cũng khiến doanh nghiệp loay hoay. Bà Cúc ví dụ, nếu doanh nghiệp kê khai nộp thuế ở Hà Nội nhưng cửa hàng ăn uống đặt tại Phú Quốc thì nộp thuế ở Phú Quốc thì thực sự là khó. Theo bà Cúc, kê khai thuế ở đâu nên nộp ở đó.
Bà Hà Thị Tường Vy, Chi hội kế toán hành nghề Việt Nam (VICA) cũng đồng tình, dự thảo nhiều nội dung, dài quá, nhiều vấn đề không logic với nhau. Bà Vy đề xuất nên tách ra 2 thông tư: Thông tư kê khai thuế và một Thông tư là những vấn đề khác... thì tốt hơn cho cả cán bộ thuế và người nộp thuế.
Điểm đáng lưu ý trong thông tư này, theo đại diện VICA, là địa điểm kinh doanh. Ở Việt Nam, một doanh nghiệp độc lập cũng là một địa điểm kinh doanh, một doanh nghiệp trong một tập đoàn lớn cũng là địa điểm kinh doanh, các đơn vị trực thuộc, đơn vị phụ thuộc lại gồm nhiều loại hình như có tổ chức kế toán hay không tổ chức kế toán, văn phòng, chi nhánh... Chỗ nào kê khai ở trụ sở chính, chỗ nào kê khai ở địa điểm kinh doanh. Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh, doanh nghiệp có thể mang về nhà tận dụng làm địa điểm kinh doanh..., thì liệu luật có chấp nhận hay không cũng cần làm rõ.
Một vấn đề khác, bà Phạm Thu Trang, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần tư vấn EY Việt Nam cho rằng, về đồng tiền khai thuế, nộp thuế bằng ngoại tệ và tỷ giá quy đổi, dự thảo Thông tư mới đưa ra hướng dẫn áp dụng tỷ giá quy đổi cho 1 trường hợp nhất định (nộp thuế bằng ngoại tệ tự do chuyển đổi), mà chưa có hướng dẫn cụ thể về tỷ giá tính thuế trong các trường hợp khác như quy định tại Thông tư 26 trước đây.
Ngoài ra, thậm chí quy định nêu trên cũng chưa rõ ràng đối với tỷ giá để kê khai thuế nhà thầu. Đây là vấn đề vẫn đang gây tranh cãi và hiện cũng đang có nhiều công văn hướng dẫn khác nhau, dẫn đến nhiều doanh nghiệp khó khăn khi muốn xác định tỷ giá cần áp dụng cho trường hợp của mình.
Đối với thuế nhà thầu nước ngoài, đây là nghĩa vụ của nhà thầu nước ngoài, bên Việt Nam chỉ là người khấu trừ và nộp thay. Theo đó, cơ sở tính thuế vẫn là doanh thu của nhà thầu theo từng lần thanh toán nên cần áp dụng đúng nguyên tắc tỷ giá mua của ngân hàng thương mại.
Trường hợp nhà thầu không mở tài khoản ngân hàng tại Việt Nam thì vận dụng tài khoản của bên Việt Nam – là đơn vị kê khai và nộp thuế thay cho nhà thầu nước ngoài. Quy định như vậy sẽ đảm bảo tính thống nhất, bình đẳng, không phân biệt hình thức đăng ký thuế, kê khai thuế của nhà thầu nước ngoài.
Đại diện Tập đoàn dầu khí Việt Nam cũng cho rằng, trước đây thu tiền gì nộp tiền đấy nhưng giờ thông tư quy định phải đổi ra USD, điều này khiến doanh nghiệp phải mất thêm chi phí thời gian, tài chính. Chưa kể, tỷ giá ảnh hưởng bởi thời điểm nộp thuế. Nếu theo quy định cũ thì áp dụng tỷ giá nộp thuế ghi trên hoá đơn điều này phù hợp từ VAT đến các thuế khác, vì hợp đồng mua bán dầu khí rất phức tạp. Hơn nữa, không thống nhất về tỷ giá vì mỗi nhà thầu nộp một thời điểm khác nhau.
Thông tư hướng tới dễ hiểu, dễ thực hiện
Trước các ý kiến trên, ông Lưu Đức Huy, Vụ trưởng Vụ Chính sách, Tổng cục Thuế cho rằng, đây là dự thảo Thông tư nhiều nội dung. Chủ trương của Chính phủ là không ban hành nhiều văn bản. Tổ soạn thảo mong muốn Thông tư ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện đối với cả phía người nộp thuế và cơ quan quản lý thuế.
Liên quan tới một số nội dung góp ý, ông Huy cho rằng, có một số khái niệm cần bổ sung để hướng dẫn rõ thêm nhằm thực hiện đúng. Như khái niệm về địa điểm kinh doanh, cơ sở sản xuất..., thì Ban soạn thảo xin tiếp thu góp ý và sẽ nghiên cứu để hoàn thiện phù hợp.
Bà Lê Thị Duyên Hải, Vụ trưởng Vụ Kê khai và Kế toán thuế, Tổng cục Thuế ghi nhận các ý kiến từ nhiều phía, ban soạn thảo sẽ phân tích kỹ để khi Thông tư ban hành không còn những vướng mắc.
Liên quan tới quy định tại Nghị định 126, 138 mà các ý kiến đưa ra tại hội thảo là muốn đưa vào Thông tư (dự thảo), theo bà Hải, ban soạn thảo dự thảo Thông tư chỉ được phép hướng dẫn những điều luật giao cho Bộ Tài chính. Còn nếu Bộ Tài chính muốn đưa thêm bất kỳ nội dung nào vào để giải thích rõ hơn Nghị định hay các quy định của Luật thì đều bất khả thi.
Một số quy định gây vướng mắc nhất và rất đặc thù mà Tổng cục Thuế có thể lắng nghe ý kiến và làm việc trực tiếp với người nộp thuế như đồng tiền khai thuế, nộp thuế bằng ngoại tệ, cụ thể là tiền đô la với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác, thăm dò dầu khí.
"Chúng tôi sẽ có Vụ quản lý trực tiếp các doanh nghiệp lớn nhằm tháo gỡ vướng mắc, xem xét sự cần thiết của những quy định mới này, có ảnh hưởng gì đến quyền lợi của các nhà thầu trong lĩnh vực này, ở mức nào khi quy định thay đổi", bà Hải nêu rõ.
"Quy định của Thông tư nhằm tạo sự thuận lợi cho người nộp thuế nhưng có thể cách viết trong Thông tư chưa rõ gây ra sự hiểu khác nhau, do vậy cần thiết phải hoàn thiện, ban soạn thảo sẽ tiếp thu. Chúng tôi sẽ soạn bổ sung trên tinh thần tạo thuận lợi cho doanh nghiệp chứ không gây khó hơn các quy định hiện nay", bà Hải nhấn mạnh.
Liên quan tới nhóm phân bổ, quy định có thể dẫn tới đánh đồng giữa người đang thực hiện rất tốt khi kê khai riêng so với khai tập trung... Ban soạn thảo sẽ tiếp thu. Cơ quan chức năng sẽ đưa ra quy định xác định thuế một cách đơn giản nhất, phân bổ theo tỷ lệ ổn định, rõ ràng để doanh nghiệp dễ thực hiện, cơ quan thuế khi thanh tra kiểm tra cũng không gây ra sự sai lệch, đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp.
Đối với những trường hợp liên quan tới xử lý nộp thừa bao gồm cả bù trừ và hoàn thừa, bà Hải cho biết, sẽ làm rõ hơn quy định thời điểm nào được coi là thừa, thời điểm nào người nộp thuế gửi văn bản bù trừ và hoàn số nộp thừa. Và làm rõ theo đúng nguyên tắc, thời điểm nào nghĩa vụ thuế được xác định một cách chính thức thì thời điểm đó sẽ được so sánh với số thuế đã nộp để xác định số nộp thừa.
Giải đáp thắc mắc của Tập đoàn dầu khí, bà Hải cho biết, với các doanh nghiệp khai khoáng, khai khí không có quyết toán thì thời điểm nộp hồ sơ khai thuế tháng, quý với số tiền đã nộp chính là thời điểm xác định còn nợ hay nộp thừa. Nếu còn nợ thì cơ quan thuế đôn đốc nợ, còn nếu thừa thì cơ quan thuế xử lý bù trừ và hoàn thừa. Điều này sẽ công bằng. Còn với khoản thuế quyết toán như thuế thu nhập doanh nghiệp, thời điểm xác định nộp thừa chính là thời điểm quyết toán năm.
"Điều này sẽ rất rõ ràng, thống nhất trên hệ thống của doanh nghiệp theo dõi ở chính doanh nghiệp và cơ quan thuế được công khai minh bạch. Tới đây chúng tôi sẽ có chức năng tra soát, đối chiếu nghĩa vụ thuế với các doanh nghiệp trên cổng thông tin và được công khai minh bạch. Chúng tôi phấn đấu hoàn nộp thừa, hoàn với giá trị gia tăng và tất cả các khoản thuế nộp thừa bằng điện tử", bà Hải cho biết thêm.
SONG HÀ/Tạp chí Kinh tế
