LSVNO - Vấn nạn lạm dụng rượu, bia, dẫn đến tình trạng ngộ độc rượu, bệnh tật, tai nạn giao thông, bạo lực gia đình, mất trật tự an toàn xã hội…ngày càng diễn biến khá phức tạp. Để ngăn chặn những hậu quả khôn lường từ việc lạm dụng rượu, bia, Nhà nước và các bộ, ngành chức năng đã ban hành nhiều quy định.
Trong những ngày này, Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIV sẽ thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia. Đây là dự luật được dư luận đặc biệt quan tâm trong bối cảnh việc lạm dụng rượu, bia ở nước ta đang ở mức báo động.
Sau mỗi lần say bí tỉ chắc hẳn sẽ kéo theo nhiều hệ luỵ của xã hội.
Dẫu biết rằng, những đóng góp của ngành bia, rượu cho ngân sách, nhưng hàng năm ngân sách Nhà nước và chi phí của người dân bỏ ra để khắc phục những hậu quả do lạm dụng bia, rượu còn vượt xa kinh phí đóng góp từ ngành đồ uống có cồn này. Do đó, cần có quy định buộc doanh nghiệp sản xuất rượu, bia in cảnh báo, khuyến cáo về nguy cơ hay hàm lượng, nồng độ các chất có thể gây nguy hại đối với cơ thể trên nhãn sản phẩm (như trên thuốc lá), giúp người dân biết thông tin, nâng cao nhận thức, chủ động khi sử dụng.
Theo Cục y tế Dự phòng, Việt Nam là nước dẫn đầu Đông Nam Á về mức tiêu thụ rượu, bia. Số liệu thống kê từ Bộ Y tế cho thấy, mức tiêu thụ đồ uống có cồn bình quân đầu người Việt Nam (trên 15 tuổi) tăng nhanh, từ 3,8 lít cồn/người/năm giai đoạn 2003 - 2005 lên 6,6 lít cồn/người/năm giai đoạn 2008 -2010 (tăng 74%). Đáng quan ngại là xu hướng trẻ hóa tuổi sử dụng rượu, bia ngày càng gia tăng.
Liên quan đến việc lạm dụng bia, rượu, số liệu thống kê mới nhất, trung bình mỗi năm, Việt Nam có trên 15.000 người chết vì tai nạn giao thông, trong đó có từ 30-40% trường hợp liên quan đến sử dụng rượu, bia. Việc lạm dụng bia, rượu cũng liên quan trực tiếp đến 1/3 vụ bạo lực gia đình. Thống kê tại Viện Sức khỏe tâm thần Trung ương cũng cho thấy, tỷ lệ điều trị tâm thần do rượu chiếm 5-6% số bệnh nhân tâm thần và có xu hướng gia tăng. Theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rượu là nguyên nhân của 31% vụ án gây thương vong, 33% vụ hiếp dâm tại Việt Nam. Chi phí giải quyết tác hại của rượu bia đang tạo gánh nặng cho nền kinh tế và ngân sách. Ước tính, tổng thiệt hại về mặt xã hội do sử dụng rượu, bia ở Việt Nam tương đương khoảng 1,3% - 3,3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Với trên 3 tỷ lít bia được tiêu thụ hàng năm, ước tính Việt Nam tiêu tốn khoảng 60.000 tỷ đồng.
Điển hình, vụ tai nạn kinh hoàng mới đây vào khoảng 23h ngày 21/10/2018, chiếc xe ô tô hiệu BMW biển số 51F – 27910 do bà Nguyễn Thị Nga sau khi say xỉn bí tỉ đã chạy tốc độ cao trên đường Điện Biên Phủ hướng từ quận 1 về cầu Sài Gòn. Khi đến ngã tư Hàng Xanh (phường 21, quận Bình Thạnh) thì cuốn hàng loạt xe máy đang dừng chờ đèn đỏ vào gầm và đã bị khởi tố bắt tạm giam chưa lâu.
Vụ tai nạn mới nhất vào ngày 21/10 tại TP.HCM cũng xuất phát từ rượu, bia…
Theo Luật sư Nguyễn Thị Xuân Hoàng - Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Thị Xuân Hoàng, cho biết: “Tinh thần pháp luật là xử lý thật nghiêm trong cả ba lĩnh vực hành chính, dân sự và hình sự đối với hành vi sử dụng rượu, bia và các chất kích thích khi tham gia giao thông. Về trách nhiệm hành chính, tại Nghị định 46/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt đã quy định mức phạt rất nặng đối với hành vi sử dụng rượu, bia và các chất kích thích khi tham gia giao thông đường bộ, ngoài phạt tiền, người vi phạm còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung. Về trách nhiệm dân sự đối với hành vi sử dụng rượu bia gây thiệt hại cho người khác cũng được quy định rõ tại Điều 596 Bộ luật Dân sự 2015 về bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra. Về trách nhiệm hình sự, nếu người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015. Trường hợp có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định là tình tiết định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự tại khoản 2 Điều 260 Bộ luật Hình sự (bị phạt tù từ 3 - 10 năm)”.
Ở nước ta, rượu, bia là hai sản phẩm đồ uống có cồn phổ biến, chiếm gần 99% thị phần với khoảng 100 cơ sở sản xuất bia quy mô công nghiệp. Ngoài một số ít cơ sở sản xuất được đăng ký, ước tính, hiện vẫn còn khoảng hơn 230-280 triệu lít rượu thủ công chưa quản lý được chất lượng và tiêu dùng trong khi 95,7% người uống rượu sử dụng loại rượu này. Công tác quản lý bán lẻ rượu, bia chưa nghiêm, người mua dễ dàng tiếp cận, từ các quán rượu, siêu thị, cửa hàng tạp hoá, khách sạn, nhà hàng ăn uống, cửa hàng giải khát, kinh doanh ăn uống, quán nước vỉa hè…, thậm chí tại căng tin, nhà ăn của các cơ quan, công sở, doanh nghiệp. Chưa có quy định nào hạn chế thời gian bán, số lượng rượu được phép bán để uống tại chỗ. Hoạt động quảng cáo, khuyến mại, tài trợ rượu, bia dù đã có quy định cấm hoặc hạn chế nhưng vẫn còn các trường hợp vi phạm. Thực trạng pháp luật về phòng, chống tác hại của rượu, bia hiện nay chủ yếu quy định về quản lý sản xuất, kinh doanh rượu, bia, chưa điều chỉnh đầy đủ đối với phòng, chống tác hại của rượu, bia và đã bộc lộ những hạn chế, bất cập đòi hỏi phải điều chỉnh kịp thời.
Thật vậy, từ những thực trạng lạm dụng rượu và nước có cồn, thì cử tri, nhân dân cả nước mong chờ dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của bia, rượu sẽ được thảo luận, cho ý kiến tích cực và kỹ lưỡng tại Kỳ họp Quốc hội thứ 6 khóa XIV (dự kiến được thông qua vào năm 2019), nhằm hoàn chỉnh cơ sở pháp lý với biện pháp, quy định chặt chẽ, khả thi để giảm thiểu mức tiêu thụ, lạm dụng rượu bia, giảm bớt gánh nặng hệ lụy mà việc lạm dụng rượu, bia gây ra cho xã hội.
Minh Sơn
