Xã Tân Hương với địa hình chủ yếu là đồi núi bao phủ, rừng trồng xen lẫn giữa những cánh rừng nguyên sinh với hệ động thực vật phong phú. Đây cũng là ngôi nhà của một loại ong mật có kích thước lớn, chúng thường lựa chọn những cây cao để làm tổ, đặc biệt mật của loài ong mang lại giá trị kinh tế rất cao, vì có tác dụng chữa trị các bệnh liên quan đến đường hô hấp như ho, viêm họng,… Loài ong mà chúng tôi đang nói đến ở đây là ong Khoái hay tiếng địa phương gọi là ong Mây, loài ong này rất hung dữ và con người không thể bắt chúng về nuôi dưỡng để lấy mật như những loài ong khác. Mật của loài ong này có độ tuổi đến vài năm và được đàn ong bảo quản rất nghiêm ngặt.
Nghề gian nan với vô vàn hiểm nguy trực chờ
Người dân xã Tân Hương xem mật ong Khoái như một món quà mà thiên nhiên ban tặng, cứ mỗi độ tháng 4 đến tháng 10 dương lịch hàng năm, một số người dân trong xã lại cùng nhau lên rừng để tìm tổ của loài ong có mật ngọt nhưng lại vô cùng hung dữ này.
Theo anh Sỹ Chiến, (thôn Tân Nhân, xã Tân Hương) người đã có nhiều năm trong nghề lấy mật ong rừng cho biết, nghề săn mật ong Khoái rất vất vả và đòi hỏi người thợ phải có nhanh nhạy trong quá trình tìm kiếm và định hướng để tìm được tổ ong, đó là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của chuyến đi. Vào mùa ong Khoái, cần phải lựa chọn thời điểm, đi tìm ong vào lúc trời nắng sẽ dễ tìm theo dấu vết của loài ong Khoái hơn, vì thời tiết nắng ấm ong sẽ đi lấy nước lúc đó, chúng ta chỉ cần men theo những con khe, suối để tìm những con ong đi lấy nước, qua đó sẽ xác định được phương hướng của tổ ong cùng với kinh nghiệm vốn có của người thợ sẽ dần tìm ra vị trí tổ ong.
“Ong Khoái thường làm tổ ở những cây cổ thụ, những vách đá, vị trí ong chọn làm tổ thường rất khó khăn và hiểm trở, điều này đồng nghĩa với việc để lấy được mật ong người thợ phải hết sức cẩn trọng trong quá trình lấy mật, tuyệt đối không thể để xảy ra một sai lầm nào, dù là nhỏ nhất, nếu không sẽ phải trả cái giá rất đắt, thậm chí có thể nguy hại đến tính mạng”, Anh Chiến chia sẻ thêm.
Nghề lấy mật ong Khoái luôn rình rập những hiểm nguy, những chuyến đi, khi bước vào những cánh rừng sâu luôn có những nguy hiểm trực chờ. Tuy vậy, sau mỗi chuyến đi đều đúc kết lại những kinh nghiệm, là hành trang không thể thiếu đối với những người thợ săn mật ong cho những chuyến đi lần sau, có như thế mỗi chuyến vào rừng săn mật ong mới mang lại kết quả.
Anh Trần Thu, (thôn Tân Nhân, xã Tân Hương) người bạn thường xuyên cùng anh Chiến đi tìm mật ong Khoái tâm sự thêm: Cứ đến mùa mật của ong Khoái anh em trong xã lại thu xếp công việc đồng áng để sắp xếp cho những chuyến vào rừng sâu, một chuyến đi săn mật ong thường bắt đầu từ lúc mờ hơi sương cho đến khi mặt trời lặn. Chuyến đi nào chúng tôi cũng ấp ủ rằng sẽ tìm ra được những tổ ong lớn để thu hoạch được nhiều mật, đổi lại những tổ ong lớn thường làm ở những cây cao, để lấy được mật có khi chúng tôi phải treo mình giữa những tảng đá chênh vênh mà phía dưới là vực thẳm. Chưa kể là những đàn ong rừng thường rất hung dữ, không may bị chúng đốt thì cũng sưng tấy cả người. Cũng có khi gặp phải rắn rết, mưa lũ bất ngờ, muỗi đốt, vắt rừng, gai đâm, té ngã chầy xước là chuyện thường ngày.
Một nghề mang lại thu nhập cao
Nghề săn mật ong là nghề thời vụ mang lại thu nhập cao chính vì vậy những người thợ khi lấy mật ong luôn đảm bảo không làm ảnh hưởng đến sự nguy hại của đàn ong, quá trình lấy mật, người thợ thường sử dụng khói từ những bó đuốc bên trong buộc lá tươi để xua đổi đàn ong, làm như vậy để hạn chế việc đàn ong bị chết. Đồng thời, lúc lấy mật ong xong tầng sáp cũng được giữ lại để đảm bảo đàn ong sẽ tái tạo nhanh hơn.
Mật ong rừng có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe con người. Mật ong săn được ở trong rừng sâu càng quý, giúp làm tăng sức dẻo dai cho cơ thể và có tác dụng giúp cơ thể chống nhiễm khuẩn, an thần, chữa được các bệnh về đường hô hấp, ho, viêm thanh quản... Mật ong rừng còn có khả năng sát khuẩn, làm liền sẹo nhanh chóng. Vì vậy mà mật ong rừng luôn được nhiều khách hàng săn đón mọi lúc mọi nơi và nhiều người ví mật ong lấy ở rừng sâu là “mật trường sinh”.
Chính vì những công dụng tuyệt vời của mật ong nên trên thị trường mật ong Khoái của giá trị kinh tế khá cao, trung bình giá 1 lít mật ong Khoái sau khi đi lấy từ rừng sâu về có giá từ 500.000 – 600.000 đồng/lít. Đến mùa mật ong, nếu gặp may mắn trong những chuyến vào rừng sâu, anh Chiến và anh Thu có thể thu nhập hàng chục triệu đồng. Giá trị kinh tế mang lại từ mật ong Khoái là khá lớn, tuy nhiên nếu so với những vất vả gian nan, những khó khăn mà người thợ phải trải qua để thu hoạch mật ong thì cũng chẳng đáng là bao.
Mặc dù vậy, mỗi chuyến đi tìm mật ong Khoái luôn để lại những trải nghiệm thú vị, vui vì tìm thấy được tổ ong lớn mang lại nhiều mật ngọt, những kỷ niệm khó quên khi cùng nhau vào rừng sâu tìm mật ong. Chính vì thế, cứ tới mùa ong Khoái những người thợ săn ong như anh Chiến và anh Thu lại vào những cánh rừng sâu để tìm kiếm một loài mật được đúc kết từ tinh hoa đất trời, một quà tặng tuyệt vời thiên nhiên mà chúng ta vẫn hay gọi tắt là mật ong Khoái.
HOÀNG NGHĨA
