Về dự Hội thảo có: Luật sư Nguyễn Văn Hà, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Lan Chi, Chủ nhiệm Khoa tư pháp hình sự, Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, Chủ nhiệm dự án và các thành viên thuộc dự án Sổ tay Kỹ năng bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân tội phạm.
Về phía tỉnh Nghệ An có: Luật sư Nguyễn Trọng Điệp, Ủy viên Hội đồng Luật sư toàn quốc, Phó Chủ nhiệm Thường trực Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An; Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Trọng Hải, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An; Luật sư Nguyễn Thị Hương Giang, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Nghệ An; Luật sư Vương Xuân Chung, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Nghệ An; Thạc sĩ Phạm Thế Kỷ, Phó Giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước, Sở Tư pháp tỉnh Nghệ An; Tiến sĩ Hồ Trọng Hữu, Giảng viên khoa Luật,Trường đại học Vinh và đông đảo các luật sư trong và ngoại tỉnh.
Hội thảo tổ chức làm 2 phiên: Phiên thứ nhất do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Lan Chi và Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Trọng Hải điều hành; Phiên thứ hai do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Lan Chi và Luật sư Nguyễn Trọng Điệp điều hành.
Các đại biểu tham dự hội thảo.
Nạn nhân của tội phạm là đối tượng có tư cách chính đáng để được sự quan tâm bảo vệ , hỗ trợ từ xã hội, từ hệ thống tư pháp hình sự, đặc biệt là đội ngũ các luật sư, trợ giúp viên pháp lý, tư vấn viên pháp luật và những người làm công tác xã hội. Tuy nhiên tại nhiều nơi trên thế giới nạn nhân tội phạm bị “lãng quên” trong một thời gian dài và mới được quan tâm trong những thập niêm gần đây. Pháp luật các quốc gia trong đó có Việt Nam đã ghi nhận ngày một nhiều hơn các quyền của nạn nhân tội phạm, cũng như quy định ngày một đầy đủ hơn trách nhiệm bảo vệ, hỗ trợ họ. Mặc dù vậy để bảo đảm quyền cho nhóm đối tượng đặc biệt này, vẫn cần có một quá trình hoàn thiện pháp luật lâu dài phía trước, mặt khác điều không kém phần quan trọng là đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân tội phạm cho đội ngũ luật sư, trợ giúp viên pháp lý, tư vấn viên pháp luật, nhân viên công tác xã hội, những người mà sứ mệnh nghề nghiệp của họ gắn liền với việc bảo vệ các đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội.
Trong bối cảnh đó, Sổ tay Kỹ năng bảo vệ , hỗ trợ nạn nhân tội phạm nhằm cung cấp kiến thức và kỹ năng cơ bản thông dụng để bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân tội phạm, đặc biệt là đội ngũ luật sư, trợ giúp viên pháp lý, sổ tay còn là học liệu cho người dạy, người học trong học phần Nạn nhân học, các học phần đào tạo kỹ năng tại cơ sở đào tạo Luật và nghề luật. Trong quyển sổ tay có 12 mục, trong các mục có những câu hỏi cụ thể làm cho người sử dụng dễ hiểu, dễ áp dụng vào thực tiễn.
Các đại biểu về tham dự Hội thảo đều cho rằng quyển sổ tay rất thiết thực và bổ ích. Đặc biệt bổ ích cho đội ngũ luật sư, người làm công tác trợ giúp pháp lý, người làm công tác xã hội, cho sinh viên ngành luật và đội ngũ luật sư trẻ.
Luật sư Nguyễn Văn Hà, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Hà Nội đánh giá cao giá trị của quyển sổ tay, tập trung vào nạn nhân tội phạm, tiếp cận đa chiều, kết hợp được lý luận, nghiên cứu khoa học và thực tế.
Tham luận của Luật sư Nguyễn Thị Trâm, Phó Chánh Văn phòng Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An rút ra nhiều vấn đề thực tiễn qua nhiều năm hành nghề. Nạn nhân của tội phạm họ chịu nhiều tổn thất về vật chất, tinh thần, đặc biệt là sự mệt mỏi, e ngại khi phải tiếp tục tham gia tố tụng, nhất là gia đoạn phúc thẩm. Tâm lý nạn nhân thường buông xuôi, mệt mỏi, thiếu niềm tin. Mặt khác phạm vi xét xử phúc thẩm rất hẹp, nên luật sư khó khăn về tiếp cận hồ sơ. Gia đình bị cáo sau khi phiên Tòa sơ thẩm có nhiều áp lực, luật sư, trợ giúp viên pháp lý và tổ chức xã hội, thiếu cơ chế phối hợp chính thức với cơ quạn tố tụng. Nhiều vụ án khi hồ sơ chuyển sang cấp phúc thẩm người bảo vệ không được thông báo chính xác về lịch xét xử, gây bị động trong công tác chuẩn bị. Nhiều vụ việc nạn nhân cần hỗ trợ trâm lý, y tế, bảo vệ khẩn cấp, nhưng sự phối hợp này còn rời rạc, thiếu sự thống nhất.
Luật sư Nguyễn Thị Trâm kiến nghị: Tăng cường đào tạo chuyên sâu và liên ngành ngoài kiến thức pháp luật, cần tổ chức các chương trình đào tạo cho luật sư, trợ giúp viên về tâm lý học tội phạm, kỹ năng làm việc với nạn nhân bị sang chấn tâm lý, kỹ năng xử lý khủng hoảng. Xây dựng và thể chế hóa mạng lưới phối hợp đa ngành, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cần rà soát, cải cách các thủ tục chứng minh điều kiện được trợ giúp pháp lý theo hướng nhanh, gon, ưu tiên. Cần bổ sung kỹ năng tư vấn và ổn định tâm lý đặc thù giai đoạn phúc thẩm (Bổ sung cho Mục 2 và Mục 10.2 trong sở tay). Sổ tay cần hướng dẫn kỹ năng thu thập và trình bày chứng cứ bổ sung.
Luật sư Hoàng Trọng Đống, Văn phòng Luật sư Thành Điệp và cộng sự, Đoàn Luật sư Nghệ An nhận định quyển sổ tay này rất cần thiết về “kỹ năng vảo vệ và hỗ trợ nạn nhân tội phạm”. Ngoài ra còn trang bị cho học viên ngành luật ở các trường đại học nhiều nội dung bổ ích. Sau khi hoàn thành công tác biên soạn, xuất bản Luật sư đề nghị Ban soạn thảo nên trang bị cho các luật sư để phục vụ trong hành nghề.
Trong 12 chương mục trong cuốn sổ tay từ giai đoạn điều tra đến khi kết thúc vụ án như vậy luật sư được tham gia từ giai đoạn điều tra đến khi thi hành án, đây là điểm mới.
Kỹ năng tiếp xúc với bị hại nhất là trong các vụ án “Hiếp dâm trẻ em “ và mua bán người, cố ý gây thương tích, phần lớn nạn nhân ở vùng núi, vùng sâu, vùng xa nên nhận thức pháp luật còn hạn chế, e ngại trong tiếp xúc với luật sư. Do vậy luật sư ngoài có kiến thức pháp luật cần phải có kiến thức xã hội, hiểu biết phong tục, tập quán và phương pháp sư phạm. Về thu thập đánh giá chứng cử trong các vụ án hiếp dâm cần phải thực hiện đúng yêu cầu giám định. Việc giám định phải thực hiện tại Trung tâm giám định tư pháp tỉnh. Về bồi thường thiệt hại đây là việc làm cần thiết của luật sư vì ngoài bảo vệ tính mạng thì luật sư phải bảo vệ tài sản cho nạn nhân. Muốn vậy luật sư phải có kinh nghiệm trong đàm phán, tiếp xúc với nạn nhân.
Nhiều ý kiến của Luật sư Đoàn Luật sư Hà Nội, Đoàn Luật sư Nghệ An, giảng viên khoa Luật đại học Vinh cần có cơ chế bảo vệ nạn nhân tội phạm là vị thành niên. Còn thiếu vắng quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại cho nạn nhân mà Nhà nước chưa có điều kiện bồi thường. Cần bổ sung hỗ trợ nhóm nạn nhân yếu thế khi làm việc với các cơ quan tố tụng.
HẢI HƯNG
