Quang cảnh phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 09/2022, của UBTV Quốc hội về việc xem xét, cho ý kiến lần đầu về dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Ảnh: Quốc hội.
Sáng 22/9, tiếp tục chương trình phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 09/2022, UBTV Quốc hội đã cho ý kiến lần đầu về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).
Theo đó, đây là dự án luật dự kiến sẽ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu tiên tại kỳ họp thứ 4 tới và sẽ được xem xét, thông qua sau 03 kỳ họp.
Thời gian qua, các cơ quan của Quốc hội đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, tọa đàm về lĩnh vực này.
Tại Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022 vừa qua, các đại biểu, chuyên gia, nhà quản lý đã đóng góp nhiều ý kiến về lĩnh vực đất đai tại phiên hội thảo chuyên đề.
Thảo luận tại phiên họp, các thành viên UBTV Quốc hội cho rằng, Luật Đất đai năm 2013 sau gần 08 năm tổ chức thi hành đã tạo ra hành lang pháp lý quan trọng cho việc khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả đất đai, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước.
Tuy nhiên, Luật cũng bộ lộ nhiều bất cập, hạn chế, ảnh hưởng đến công tác quản lý đất đai, hiệu quả sử dụng đất, tài chính đất đai. Vì vậy, việc sửa đổi toàn diện Luật Đất đai năm 2013 là hết sức cần thiết.
Nhấn mạnh đây là dự án luật khá phức tạp, tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế- xã hội, là nhiệm vụ lập pháp quan trọng của nhiệm kỳ, các đại biểu đã tập trung thảo luận những vấn lớn đề liên quan như: Sự cần thiết sửa đổi Luật Đất đai; tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật; tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước ta là thành viên; người sử dụng đất; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; thu hồi đất, trưng dụng đất; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất…
Khẳng định việc xây dựng, hoàn thiện dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là nhiệm vụ trọng tâm của công tác pháp luật trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, kết quả cuối cùng của quá trình xây dựng, thông qua luật là ví dụ sinh động nhất để đánh giá năng lực xây dựng pháp luật của Chính phủ, Quốc hội, các tổ chức, cơ quan hữu quan; đánh giá năng lực thể chế hóa chủ trương của Đảng vào chính sách, pháp luật của Nhà nước; đánh giá năng lực kiến tạo phát triển; năng lực thể hiện tính công khai, minh bạch trong xây dựng pháp luật;…
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Đất đai phải có sự cố gắng gấp bội mới đáp ứng yêu cầu. Tuy là lần đầu thảo luận nhưng đã được cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra có sự chuẩn bị công phu nên dù là luật khó nhưng không có nghĩa không hoàn thành. Vì vậy, Chủ tịch Quốc hội đề nghị trong quá trình sửa đổi luật, phải bám sát chủ trương của Đảng trong Nghị quyết 18-NQ/TW, từ chủ trương đó thể chế hóa bằng quy phạm pháp luật, chứ không nhắc lại tinh thần và lời văn của Nghị quyết.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý, những vấn đề đặt ra nhưng chưa đủ độ chín, chưa đúng với tinh thần Nghị quyết Trung ương tuyệt đối không đưa vào dự thảo luật mà chỉ cụ thể hóa những vấn đề đã chín, đã đủ rõ và có quyết sách của Trung ương.
Về quan điểm xây dựng luật, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh quan điểm: Bảo đảm nguyên tắc nhất quán trên cơ sở kế thừa các quy định mang tính chất ổn định về pháp luật đất đai qua các thời kỳ, đã được thực tiễn chứng minh là đúng, vận hành thông suốt và được Trung ương khẳng định.
Sửa đổi, bổ sung các vướng mắc, bất cập trong thực tiễn nhưng phải đảm bảo tính tổng thể, chiến lược lâu dài, tuyệt đối tránh hợp thức hóa các vi phạm hiện nay. Cơ quan soạn thảo cần đánh giá kỹ lưỡng, trên tinh thần vì lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của từng chủ thể. Trong quá trình xây dựng luật cần tách bạch quan hệ đất đai mang tính chất công với quan hệ đất đai mang tính chất tư.
Về vấn đề giá đất và cơ chế tài chính về đất đai, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là vấn đề khó nhất nên cần có quy định để vận hành được trong thực tế. Việc bỏ khung giá đất nhưng vẫn có bảng giá đất, vai trò của HĐND, UBND, cơ quan tham mưu, cơ quan tư vấn trong việc định giá đất như thế nào… cần được xem xét, nghiên cứu kỹ lưỡng.
Đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ, dự án luật của Chính phủ, nhất là Bộ TN&MT với tư cách là cơ quan chủ trì soạn thảo, báo cáo thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Kinh tế tương đối kỹ lưỡng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga bày tỏ sự thống nhất với sự cần thiết sửa đổi Luật Đất đai, cho rằng đây là vấn đề được người dân, xã hội mong đợi.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị cần rà soát kỹ các luật liên quan đến Luật Đất đai và hướng xử lý trong trường hợp có sự khác nhau giữa Luật Đất đai với luật khác; xác định thứ tự ưu tiên, nguyên tắc áp dụng pháp luật như thế nào để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Dự thảo Luật có tới 80/240 điều quy định giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết, vì vậy Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị xem xét luật hóa tối đa các quy định và giảm bớt các điều giao Chính phủ hướng dẫn để đảm bảo tính cụ thể, tính minh bạch của luật.
Nêu rõ thu hồi đất là một chế định quan trọng trong Luật Đất đai, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng cần phải quy định chặt chẽ nội dung này, thể chế hóa nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết 18-NQ/TW để đảm bảo tính minh bạch; rà soát kỹ lưỡng các trường hợp thu hồi đất để đảm bảo tính chính xác và phù hợp, tránh việc lạm dụng trong thực tiễn.
Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị cần tiếp tục rà soát quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai; trách nhiệm của UBND trong việc cung cấp tài liệu liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất.
Nhấn mạnh quan điểm "Khi thu hồi đất thì bồi thường cho người có quyền sử dụng bị thu hồi phải đảm bảo đời sống tốt hơn", Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng trong Nghị quyết 18-NQ/TW đã nêu rất rõ vấn đề này nhưng trong dự thảo luật chỉ nhắc lại chứ không cụ thể hơn… Nếu các chế định trong luật lý giải không rõ, không thận trọng, không cân nhắc kỹ lưỡng sẽ tác động trực tiếp đến các mối quan hệ pháp lý khác. Nếu giải quyết tốt các vấn đề của Luật Đất đai sẽ tác động tích cực đến việc phát triển kinh tế xã hội và giải quyết được các nguyên nhân căn bản dẫn đến tình trạng phức tạp trong khiếu nại, tố cáo hiện nay.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nhận định, việc sửa đổi đã đảm bảo đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn, hồ sơ dự thảo Luật đã đầy đủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát, tập hợp các nội dung liên quan đến các luật khác; bổ sung đánh giá tác động cụ thể đối với các chính sách mới.
TRẦN QUÝ
