Mới đây, BHXH Việt Nam vừa có báo cáo về tình hình thực hiện chính sách BHXH thời gian qua. Theo đó, tình trạng nợ, trốn đóng BHXH, bảo hiểm tự nguyện (BHTN) vẫn xảy ra ở hầu hết các tỉnh, thành.
Thống kê tới ngày 31/12/2020, tổng số nợ BHXH, Bảo hiểm Y tế (BHYT), Bảo hiểm Thất nghiệp (BHTN) là hơn 13.500 tỉ đồng, chiếm 3,35% số phải thu. Trong đó, số nợ BHXH bắt buộc là hơn 8.600 tỉ đồng, nợ BHTN là 335 tỉ đồng.
Liên quan tới tiền lương đóng BHXH, báo cáo của BHXH Việt Nam cho thấy, nhiều doanh nghiệp vẫn chủ yếu xây dựng thang, bảng lương để đóng BHXH bằng mức thấp nhất. Đó là chỉ bằng mức lương tối thiểu vùng, cộng thêm 7% đối với lao động đã qua đào tạo nghề và cộng thêm 5% hoặc 7% đối với lao động làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, đặc biệt nặng nhọc độc hại và nguy hiểm.
Đối với lao động giữ chức vụ, khoảng 80% doanh nghiệp đã xây dựng thang, bảng lương cụ thể theo chức danh (ví dụ như với chức vụ giám đốc sản xuất, giám đốc điều hành, trưởng phòng. Còn lại các doanh nghiệp xây dựng đối với lao động giữ chức vụ theo thang lương, bảng lương chuyên môn nghiệp vụ và bảng phụ cấp chức vụ, phụ cấp trách nhiệm.
Theo thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, đa số doanh nghiệp đã đăng ký đóng BHXH cho người lao động theo mức lương mà không có khoản bổ sung khác. Dù đã có quy định từ ngày 01/01/2018, tiền lương tháng đóng BHXH gồm mức lương và thêm khoản bổ sung khác.
BHXH Việt Nam cho biết, một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng trên là việc chưa chỉ rõ khoản phụ cấp bổ sung nào phải tính đóng BHXH.
Thực tiễn ở nhiều doanh nghiệp đưa ra rất nhiều các khoản thu nhập khác như: Khoán sản phẩm (ngoài định mức lương), tăng năng suất lao động tính theo tỉ lệ %, hỗ trợ tiền nhà, tiền điện thoại, xăng xe, chuyên cần (chăm chỉ - ngày công lao động trong tháng) để khỏi phải đóng BHXH.
Trong khi đó, việc xây dựng tương quan giữa mức lương và các khoản thu nhập chưa hề được quy định (ví dụ như mức lương bằng bao nhiêu % tổng thu nhập, các khoản phụ cấp và phúc lợi khác), dẫn tới nhiều doanh nghiệp cố tình lách để giảm bớt phần trách nhiệm đóng BHXH, BHYT và BHTN. Cùng với đó, nhiều chủ sử dụng lao động cố tình giảm mức đóng BHXH để tăng trả cho người lao động, làm tăng cạnh tranh trên thị trường lao động. Đồng thời, có nhiều người lao động chỉ quan tâm tới lợi ích ban đầu, chưa có hiểu biết đầy đủ về pháp luật BHXH, chưa hiểu rằng việc đóng mức cao thì sau này hưởng cũng cao.
Trên cơ sở đó, BHXH Việt Nam kiến nghị sửa đổi quy định về tiền lương đóng BHXH đảm bảo hạn chế đến mức thấp nhất khả năng trốn tránh các khoản phải đóng của doanh nghiệp, theo hướng quy định tiền lương làm căn cứ đóng thấp nhất phải bằng 70% bình quân tổng thu nhập của người lao động. Và cũng tăng cường công tác thanh kiểm tra, giám sát việc chấp hành quy định pháp luật về tiền lương, xử lý nghiêm và kịp thời các vi phạm về tiền lương và BHXH.
VŨ THỦY
