Ảnh minh họa.
Cùng với sự tụt giá của đồng Bitcoin những tháng cuối năm 2022 và khủng hoảng pháp lý của Bifinance trong thời gian qua tại Hoa Kỳ, đã có nhiều ý kiến về khả năng tồn tại, phát triển ổn định và hồi phục của thị trường tiền kỹ thuật số. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng, hiện đang có nhiều ý kiến và chính sách của các quốc gia đặt niềm tin vào loại hình tiền tệ mới này.
Theo kết quả một cuộc khảo sát mà Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) vừa công bố cho thấy, hơn 90% trong số 81 ngân hàng trung ương thuộc các quốc gia chiếm đa phần sản lượng kinh tế toàn cầu tham gia khảo sát cho biết họ đang nghiên cứu ý tưởng về việc phát hành tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương. Hơn 25% ngân hàng trung ương đang tích cực phát triển một đồng tiền kỹ thuật số hoặc đang triển khai các chương trình thử nghiệm, với tỷ lệ tăng gần gấp đôi trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm 2021.
Tại Việt Nam, tiền kỹ thuật số chưa được coi là phương tiện thanh toán hợp pháp và việc phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp sẽ bị xử phạt hành chính hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, cùng với xu thế chung của thế giới và mở rộng của không gian mạng Internet như một thế giới có sự hoà trộn và ăn sâu vào đời sống kinh tế thực, thì việc xem xét công nhận và hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền kỹ thuật số là một vấn đề cần xem xét, giải quyết để Việt nam không đi ngược dòng với thế giới.
Vấn đề đặt ra là khả năng và mức độ sẵn sàng của các mối quan hệ kinh tế và hành lang pháp lý cho loại hình tiền kỹ thuật số này đã tới đâu, và chúng ta cần chuẩn bị trước như thế nào nếu có sự thay đổi về mặt chính sách.
Qua nghiên cứu thực trạng pháp luật hiện nay, tác giả nhận thấy rằng, khuôn khổ pháp luật còn thiếu vắng rất nhiều quy định để có thể sẵn sàng công nhận và cho tiền kỹ thuật số được lưu hành. Một số nội dung có thể liệt kê như:
(i) Thiếu quy định về tính hợp pháp của tiền kỹ thuật số quốc gia về phương diện tài sản, phương diện tiền tệ và phương tiện thanh toán;
(ii) Thiếu quy định về vai trò của Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức trong cơ chế phát hành và phân phối tiền kỹ thuật số quốc gia;
(iii) Thiếu quy định về cơ chế đảm bảo an ninh và bảo mật liên quan đến tiền kỹ thuật số quốc gia.
Với giả định rằng, Việt Nam sẽ thay đổi quan điểm và cho phép tiền kỹ thuật số được lưu hành và sử dụng hợp pháp ở thị trường, thì chúng ta cần thực hiện một số bước đệm về hoàn thiện công tác kỹ thuật và pháp lý như:
(i) Xây dựng định nghĩa tiền kỹ thuật số quốc gia, từ đó tạo cơ sở làm rõ tính chất pháp lý của tiền kỹ thuật số quốc gia trên phương diện tài sản, phương diện tiền và phương tiện thanh toán;
(ii) Nghiên cứu mô hình thiết kế tiền kỹ thuật số quốc gia phù hợp vì điều này sẽ ảnh hưởng tới bản chất pháp lý của loại tiền này;
(iii) Bổ sung thẩm quyền của ngân hàng trung ương và các tổ chức khác hỗ trợ phát hành và lưu trữ tiền kỹ thuật số quốc gia;
(iv) Xây dựng các quy định về quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân liên quan đến tiền kỹ thuật số quốc gia.
Xem xét ở góc độ lý luận và thực tiễn pháp lý tác giả nhận thấy việc xem xét công nhận và cho phép lưu hành, sử dụng tiền kỹ thuật số cần có sự chuẩn bị kĩ càng và toàn diện hơn. Trước mắt, việc xem xét sử dụng tiền kỹ thuật số đòi hỏi cần xem xét, phân tích kỹ lưỡng các lợi ích và rủi ro có thể phát sinh. Nền kinh tế Việt Nam có độ mở cao với nền kinh tế thế giới, nên chúng ta không thể đứng ngoài cuộc của dòng chảy và xu hướng chung, nên sự sẵn sàng và chuẩn bị là hết sức cần thiết.
Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, giao dịch điện tử được thực hiện một cách rộng rãi và phổ biến, thì hàng lang pháp lý về tài chính và dòng tiền cũng phải đảm bảo bắt kịp với sự lưu chuyển của hàng hoá và dịch vụ. Do đó, tác giả cho rằng, mặt dù Chính phủ Việt Nam đang hết sức cẩn trọng trong việc đánh giá khả năng cho phép tiền kỹ thuật số, nhưng tương lai cho loại tiền này ở Việt Nam là hoàn toàn có thể được công nhận.
PHAN THỊ NHƯ QUỲNH
Triển khai cấp hộ chiếu phổ thông gắn chip điện tử từ 01/3/2023
