Dấu hiệu lạm quyền từ một văn bản?
Liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy trong đó hiện tượng “loạn” tên di tích đang được các cơ quan chức năng khẩn trương vào cuộc thực hiện các ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại Văn bản số 9064/VPCP–KGVX ngày 20/11/2023.
Hiện tượng “loạn” tên di tích bắt nguồn từ Văn bản số 812/DSVD-DT do Cục trưởng Cục Di sản văn hoá Lê Thị Thu Hiền ký ngày 11/10/2021.
Văn bản đang gây tranh cãi về hiệu lực pháp lý thực thi.
Theo nhận định của Luật sư Trần Thị Hà, Giám đốc Công ty Luật TNHH Pharos, Văn bản số 812/DSVH-DT ngày 11/10/2021 gửi Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định là văn bản hướng dẫn (trả lời) không mang tính quy phạm. Theo Văn bản số 1194/KTVB-KGVX ngày 15/12/2023, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp đã nhận định đây là văn bản hành chính, không chứa nội dung quy phạm pháp luật.
Ông Trần Đình Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá cũng xác nhận Văn bản số 812/DSVD-DT là văn bản hướng dẫn về chuyên môn, còn thực hiện việc treo biển tên di tích là trách nhiệm của Sở Văn hoá, Thể Thao và Du lịch tỉnh Nam Định.
Luật sư Hoàng Doanh Trung, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội nhận định, có dấu hiệu lạm quyền trong thi hành công vụ, bởi theo quy định tại Điều 2 Quyết định số 3356/QĐ-BVHTTDL, nhiệm vụ và quyền hạn của Cục Di sản văn hoá là trình Bộ trưởng để trình cấp có thẩm quyền dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, không có thẩm quyền ban hành văn bản có tính quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền Bộ trưởng. Bởi lẽ, nội dung Văn bản số 812/DSVD-DT thể hiện ý chí “mệnh lệnh” như một văn bản có tính quy phạm pháp luật khi đề nghị Sở Văn hoá, Thể Thao và Du lịch tỉnh Nam Định chỉ đạo các cơ quan chức năng, hướng dẫn treo biển di tích với tên gọi khác (Phủ Chính Tiên Hương) không thống nhất với tên gọi (Phủ Tiên Hương) được thống nhất sử dụng tại Quyết định số 488/QĐ-BVHTTDL do Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện ký ngày 28/01/202 là có dấu hiệu lạm quyền.
Mâu thuẫn, bất đồng và sự bất lực
Hiện tượng “loạn” tên di tích tại Phủ Dầy không những nổi sóng dư luận, gây bất ổn về tình hình an ninh trật tự tại địa phương mà còn hé lộ những mâu thuẫn, bất đồng trong công tác quản lý di tích và cả sự bất lực của chính quyển địa phương. Cần nhắc lại, việc treo biển tên Phủ Chính Tiên Hương là được sự chấp thuận và “chỉ đạo” của Cục trưởng Lê Thị Thu Hiền tại Văn bản số 812/DSVD-DT.
Việc thay đổi biển tên di tích cũng đã được UBND xã Kim Thái khẳng định là căn cứ theo Văn bản số 812/DSVD-DT, Văn bản số 170 và các văn bản khác của các cơ quan chức năng.
Không đồng tình với việc “chỉ đạo” treo biển di tích với tên gọi khác của Cục Di sản văn hoá, UBND Huyện Vụ Bản đã có Văn bản gửi Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định. Trong đó nêu rõ việc Cục Di sản văn hóa thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ căn cứ vào đơn của thủ nhang, chưa xem xét tình hình và ý kiến của địa phương ra văn bản chưa thống nhất với Quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ gây tình hình bất ổn, phức tạp về an ninh, trật tự xã hội tại địa phương, phá vỡ công tác quản lý di tích đã đi vào nề nếp của huyện Vụ Bản.
Văn bản của UBND xã Kim Thái và UBND Huyện Vụ Bản liên quan đến việc treo biển tên di tích với tên gọi khác không đúng với tên thống nhất sử dụng.
Ngày 12/12/2023, Phòng Văn hoá và Thông tin huyện Vụ Bản đã tiến hành kiểm tra việc treo biển tên tại một số di tích thuộc di tích kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy, phát hiện Phủ Vân Cát không treo biển theo đúng quy định. Đoàn đã lập biên bản và đề nghị thủ nhang Phủ Vân Cát treo biển di tích theo đúng Quyết định số 488 của Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện.
Theo ông Trần Văn Cường, Thủ nhang Phủ Vân Cát cho biết, trước đây có treo biển không đúng với quy định, lên ông đã tự nguyện tháo xuống, và hiện nay chưa kịp làm lại biển. Cũng theo ông Cường cần phải chấp hành nghiêm việc treo biển tên di tích với tên gọi đã được thống nhất sử dụng trong hồ sơ khoa học và theo quyết định của Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện với các tên gọi như Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Lăng Mẫu Liễu Hạnh… để thống nhất quản lý, góp phần bảo vệ và phát huy giá trị kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy.
Trước đó, ngày 05/3/2019, Ban Quản lý di tích danh thắng, Sở Văn hoá, Thể Thao và Du lịch tỉnh Nam Định đã có báo cáo kết quả khảo sát nghiên cứu tên gọi các di tích thuộc quần thể di tích lịch sử văn hoá Phủ Dầy. Theo báo cáo này, tên “Phủ Chính” hay “Phủ Chính Tiên Hương” chỉ được hiểu là di tích chính của xã Tiên Hương, không bao gồm cả xã Vân Cát. Xét về địa giới hành chính hiện nay, tên gọi “Phủ Chính” hay “Phủ Dầy - Phủ Chính Tiên Hương” là di tích chính của thôn Tiên Hương, không phải chính so với phủ Vân Cát và quần thể di tích lịch sử - văn hoá Phủ Dầy.
Theo Luật sư Hoàng Doanh Trung, Bộ Văn hoá Thể Thao và Du lịch cần kiểm tra, làm rõ dấu hiệu lạm quyền và trách nhiệm của Cục trưởng Cục di sản trong việc ban hành Văn bản số 812, bởi đây chính là nguyên nhân gây “loạn” tên di tích dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn trong công tác quản lý di tích kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy hiện nay.
TẢ THANH THIÊN
