Tại phiên chất vấn của Quốc hội về lĩnh vực ngân hàng, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp) đặt vấn đề về lượng kiều hối gửi về Việt Nam rất nhiều, chỉ trong năm 2023 là 16 tỉ USD, nhưng người dân gửi USD vào ngân hàng thì lãi suất ở mức 0%. Trong khi đó, ngân hàng vay vốn nước ngoài bằng ngoại tệ, phải trả lãi. Đại biểu đề nghị Thống đốc NHNN lý giải vì sao sao ngân hàng không vay ngoại tệ của dân để người dân có lợi dù là lãi suất thấp hơn lãi suất vay vốn nước ngoài?
Ảnh minh hoạ.
Giải thích lý do áp dụng "công cụ" lãi suất bằng 0% đối với gửi ngoại tệ, Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, trước đây, tình trạng tỉ giá của Việt Nam thường xuyên biến động; có những lúc nền kinh tế thặng dư ngoại tệ, tập trung vào các khu vực nhưng lại găm giữ và không bán. Người có thì không bán, người có nhu cầu thì rao muốn mua, gây biến động, bất ổn kinh tế vĩ mô.
Từ năm 2016, ngành Ngân hàng đã có nhiều giải pháp để ổn định, trong đó có việc đưa lãi suất gửi USD về 0%, trong đó có những giải pháp quan trọng như: Kiên định điều hành theo mục tiêu kiểm soát lạm phát để giữ ổn định của tiền Đồng; kết hợp giữa chính sách lãi suất và tỉ giá để kích thích việc nắm giữ VND hấp dẫn và có lợi hơn USD. Theo đó, NHNN điều chỉnh lãi suất USD về 0% cùng với đó là ban hành các thông tư để hạn chế việc doanh nghiệp mua USD trước khi có nhu cầu về ngoại tệ. Đặc biệt là công cụ điều hành tỉ giá trên cơ sở tỉ giá trung tâm. tỉ giá này sẽ biến động hàng ngày, khác hoàn toàn với trước đây khi tỉ giá chỉ có một chiều tăng. Cách làm này hạn chế được tâm lý đầu cơ, nắm giữ ngoại tệ và giảm tình trạng đôla hóa trong nền kinh tế.
Quy trình hiện nay là doanh nghiệp và người dân có ngoại tệ sẽ đem bán cho tổ chức tín dụng, tổ chức tín dụng bán lại cho NHNN. Cách làm này giúp Dự trữ ngoại hối gia tăng, có thời điểm đạt hàng trăm tỉ USD cao hơn rất nhiều so với giai đoạn cuối năm 2015, dự trữ chỉ khoảng trên 30 tỉ USD. NHNN đánh giá đây là chính sách rất hiệu quả cho việc ổn định kinh tế vĩ mô. Bởi nếu nhà điều hành thực hiện tăng lãi suất tiền gửi bằng ngoại tệ tức là người nắm giữ ngoại tệ vừa được lợi về biến động tỉ giá cộng thêm lãi suất tiền gửi. Điều này có thể gây tâm lý chuyển dịch tiền gửi từ VND sang ngoại tệ, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro thị trường ngoại hối.
Ngoài ra, đối với việc vay nợ nước ngoài, bản chất nền kinh tế của Việt Nam là nước đang thiếu vốn, cho nên để phát triển kinh tế - xã hội cũng như các nước, Việt Nam phải huy động nguồn lực của nước ngoài thông qua các kênh như đầu tư trực tiếp, đầu tư gián tiếp hoặc đi vay nợ nước ngoài, tuy nhiên phải đảm bảo các cân đối vĩ mô.
