Bộ Nội vụ được thành lập trên cơ sở hợp nhất Bộ Nội vụ và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Bộ Nội vụ hiện nay và chức năng quản lý Nhà nước về lao động, tiền lương, việc làm, người có công, an toàn, vệ sinh lao động, bảo hiểm xã hội, bình đẳng giới từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Theo Nghị định của Chính phủ, Bộ Nội vụ là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về các ngành, lĩnh vực: Tổ chức hành chính, sự nghiệp Nhà nước; tổ chức chính quyền địa phương. Bộ cũng là đơn vị quản lý về cán bộ, công chức, viên chức và công vụ; lao động, tiền lương, bảo hiểm xã hội; việc làm; an toàn, vệ sinh lao động; hội, quỹ xã hội, quỹ từ thiện, tổ chức phi chính phủ; người có công; thanh niên; bình đẳng giới; văn thư, lưu trữ Nhà nước; thi đua, khen thưởng…

Ảnh minh hoạ.
Về cơ cấu tổ chức, Bộ Nội vụ gồm: Vụ Tổ chức - Biên chế, Vụ Chính quyền địa phương, Vụ Công chức - Viên chức, Vụ Tổ chức phi chính phủ, Vụ Cải cách hành chính, Vụ Công tác thanh niên và Bình đẳng giới, Vụ Hợp tác quốc tế, Vụ Tổ chức cán bộ, Vụ Pháp chế, Vụ Kế hoạch - Tài chính, Thanh tra Bộ, Văn phòng Bộ, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội, Cục Việc làm, Cục Quản lý lao động ngoài nước, Cục Người có công, Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương. Đây là các tổ chức hành chính giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Các đơn vị gồm Trung tâm Công nghệ thông tin, Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động, Tạp chí Tổ chức nhà nước và Lao động, Báo Dân trí là các đơn vị sự nghiệp công lập, phục vụ chức năng quản lý nhà nước của Bộ.
Như vậy, sau khi hợp nhất Bộ Nội vụ và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đã giảm 13 đầu mối so với ban đầu (hơn 37%), từ 35 xuống còn 22 đơn vị. Bộ Nội vụ mới do Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà làm Bộ trưởng và sẽ có 7 Thứ trưởng. Tổng số biên chế sau hợp nhất của Bộ Nội vụ gồm trên 3.000 cán bộ, công chức, viên chức và người lao động, trong đó số công chức là trên 800 người.
Ngoài ra, Nghị định của Chính phủ vừa ban hành cũng nêu rõ nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ Nội vụ. Bộ Nội vụ có nhiệm vụ trình Chính phủ dự án luật, dự thảo nghị quyết của Quốc hội, dự án pháp lệnh, dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo nghị định, nghị quyết của Chính phủ theo chương trình, kế hoạch xây dựng pháp luật hàng năm của Bộ đã được phê duyệt…
Liên quan đến tổ chức hành chính, sự nghiệp Nhà nước, Bộ Nội vụ là đơn vị trình Chính phủ đề án cơ cấu tổ chức của Chính phủ theo nhiệm kỳ Quốc hội; đề án về thành lập mới, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, giải thể bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; dự thảo nghị định (quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc cấp tỉnh và cấp huyện).
Bộ Nội vụ cũng thẩm định dự thảo nghị định của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; dự thảo quyết định của Thủ tướng quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của tổ chức thuộc thẩm quyền quyết định của Thủ tướng; đề án và dự thảo quyết định của Thủ tướng về việc thành lập, tổ chức lại, giải thể các tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập và các tổ chức tư vấn…