Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn. Ảnh: Quochoi.
Bất thường: Không công bố kế hoạch tài chính và kế hoạch kinh doanh
NXB Giáo dục Việt Nam do Bộ GD&ĐT đại diện Nhà nước sở hữu 100% vốn. Đơn vị này có nhiệm vụ tổ chức biên soạn, biên tập, in ấn, phát hành sách giáo khoa và các ấn phẩm phục vụ giảng dạy, học tập. Với vốn điều lệ 596 tỉ đồng, doanh nghiệp này đang hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên.
Là doanh nghiệp nhà nước, theo quy định, họ phải công bố thông tin định kỳ, về chiến lược phát triển; Kế hoạch sản xuất, đầu tư; Báo cáo tài chính bán niên và cả năm, báo cáo chế độ lương thưởng... Tuy nhiên, NXB Giáo dục Việt Nam - đơn vị cách đây ba năm từng tuyên bố nắm 60 - 70% thị phần phát hành sách cả nước đã không công bố báo cáo tài chính năm 2020, 2021; Kế hoạch kinh doanh năm 2021, 2022 trên website lẫn cơ quan quản lý vốn là Bộ GD&ĐT. Giai đoạn trước từ 2016 - 2020, Nhà xuất bản cũng không công bố các báo cáo này dù có tóm lược số liệu tài chính. Trong khi Nghị định 81 ban hành năm 2015, doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ phải định kỳ công bố thông tin.
Doanh thu của nhà xuất bản này liên tục tăng trưởng từ 2015 đến 2019 – năm gần nhất doanh nghiệp này công bố kết quả kinh doanh. Theo kế hoạch sản xuất và phát triển được đề ra năm 2017, nhà xuất bản đặt mục tiêu doanh thu tăng trưởng liên tiếp 04% một năm và cán mốc 1.500 tỉ đồng vào 2022.
Lợi nhuận giai đoạn 2017 - 2019 đều trên 100 tỉ đồng mỗi năm, nhưng ban lãnh đạo nhà xuất bản từng cho biết việc "làm sách giáo khoa là thực hiện nhiệm vụ chính trị được cấp trên giao, không mang lại lợi nhuận như dư luận đồn đoán, thậm chí mỗi năm còn bị lỗ trên dưới 40 tỉ đồng từ việc in và phát hành sách giáo khoa"?!
Nhà xuất bản có 07 công ty con (nắm giữ trên 50% vốn), 26 công ty liên kết và 08 công ty được xem là khoản đầu tư dài hạn. Trong báo cáo lương thưởng năm 2020, bình quân mỗi người quản lý của nhà xuất bản có thu nhập 44,6 triệu đồng và nhân viên là 27,6 triệu đồng một tháng.
Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Giáo dục Phương Nam đã lãi khủng từ SGK như thế nào?
Công ty TNHH MTV NXB Giáo dục Việt Nam (NXB Giáo dục Việt Nam) do Bộ GD&ĐT nắm giữ 100% vốn điều lệ. Đây là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước duy nhất trong lĩnh vực xuất bản hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con với quy mô lớn. Công ty CP Đầu tư và Phát triển Giáo dục Phương Nam (SEDIDCO) được thành lập năm 2007, là thành viên của NXB Giáo dục Việt Nam với số vốn đầu tư 43,4 tỉ đồng - tương ứng 43,4% vốn điều lệ.
Công ty CP Đầu tư và Phát triển Giáo dục Phương Nam (SED) mới đây đã công bố BCTC đã kiểm toán năm 2021 với doanh thu thuần năm 2021 đạt hơn 685 tỉ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ. Trong đó, doanh thu sách giáo dục là khoản thu nhập chính của doanh nghiệp khi ghi nhận tới gần 663 tỉ đồng, doanh thu từ thiết bị giáo dục là 14 tỉ đồng, doanh thu bán giấy gần 12 tỉ đồng và doanh thu từ hoạt động kinh doanh đạt gần 02 tỉ đồng.
Giá vốn hàng bán ghi nhận gần 512 tỉ đồng, tăng nhẹ 16% so với năm trước giúp doanh nghiệp đem về lợi nhuận gộp hơn 173 tỉ đồng.
Trong kỳ, mặc dù doanh thu tài chính giảm mạnh tới 78% nhưng chi phí tài chính ghi nhận chỉ giảm nhẹ 22% xuống còn 4,8 tỉ đồng; chi phí bán hàng ghi nhận đi ngang so với cùng kỳ với hơn 76 tỉ đồng và chi phí quản lý doanh nghiệp tăng nhẹ 23% lên hơn 43 tỉ đồng.
Sau khi khấu trừ đi mọi chi phí, doanh nghiệp đem về hơn 50 tỉ đồng lãi trước thuế, lãi ròng đạt 38 tỉ đồng, tăng nhẹ gần 01 tỉ đồng so với năm 2020.
Năm 2021, doanh nghiệp đề ra mục tiêu doanh thu đạt 606 tỉ đồng và lợi nhuận trước thuế là 47 tỉ đồng. Như vậy, kết thúc năm, tài chính SED đã thực hiện vượt lần lượt 114% và 107% chỉ tiêu doanh thu và lợi nhuận đề ra trước đó.
Bí quyết kinh doanh: Bạo chi để tập huấn SGK và phát triển thị trường?
Hàng năm, doanh nghiệp ghi nhận khoản chi phí phát triển sản phẩm, thị trường, tập huấn tương đối cao khi trong nhiều năm liên tiếp, đặc biệt trong khoảng thời gian từ năm 2017 - 2021 khoản chi phí phải chi ra cho mục này ghi nhận đều đặn “ngốn tiền” của doanh nghiệp ở mức trên 20 tỉ đồng, có năm lên đến gần 30 tỉ đồng. Chỉ trong 09 tháng năm 2021, CTCP Đầu tư và Phát triển giáo dục Phương Nam đã “bạo chi” để tập huấn và phát triển thị trường?! Số tiền khủng là gần 54 tỉ đồng, khiến ai cũng giật mình.
Được biết, từ năm 2019, NXB Giáo dục Việt Nam đã thông qua “thỏa thuận khung” để sở hữu quyền chi phối ở một số công ty mà không cần nắm giữ đủ tỉ lệ cổ phần chi phối. Đổi lại, các công ty liên kết có nguồn vốn do tư nhân sở hữu phần lớn cổ phần - được tham gia thực hiện từng phần hoặc toàn bộ công đoạn trong quá trình xuất bản sách, thiết bị giáo dục của NXB Giáo dục Việt Nam.
Trong số đó có CTCP Đầu tư và Phát triển giáo dục Phương Nam. Kể từ năm 2019 khi được chia phần trong "miếng bánh" sản xuất sách giáo khoa đến nay, Công ty Phương Nam ghi nhận có sự tăng trưởng về doanh thu nhưng không rõ rệt và thiếu tính đột phá. Trong giai đoạn từ năm 2019 - 2021, Phương Nam ghi nhận doanh thu tăng trưởng đều ở mức trên 600 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế đi ngang ở mức 50 tỉ đồng và lợi nhuận sau thuế cũng ghi nhận gần như giậm chân tại chỗ loanh quanh trong khoảng 38 tỉ đồng.
Tính đến cuối năm 2021, tổng tài sản của doanh nghiệp ghi nhận hơn gần 407 tỉ đồng, tăng 26% so với con số ghi nhận hồi đầu năm.
SED chia sẻ năm 2022, doanh nghiệp đề ra chỉ tiêu thận trọng với doanh thu cho năm nay đạt 698 tỉ đồng, tăng 02%, lợi nhuận trước thuế đạt 47 tỉ đồng, giảm 06% và chia cổ tức tỉ lệ 15%. Qua đó, phát hành hơn 53 triệu bản sách.
SED nhận định ngành giáo dục thời gian tới đối với các mảng sách đều có sự cạnh tranh gay gắt.
Lãnh đạo thu nhập tiền tỉ
Đáng chú ý, trong năm 2021 SED đã chi tới gần 05 tỉ đồng để chi trả các khoản thù lao, tiền lương, tiền thưởng cho HĐQT và Ban Điều hành công ty.
Cụ thể, ông Lê Huy, Chủ tịch HĐQT được nhận hơn 1,07 tỉ đồng, bà Lê Phương Mai, Ủy viên HĐQT kiêm Tổng Giám đốc được nhận tới hơn 908 triệu đồng,… Ngoài ra các vị trí Phó Tổng Giám đốc và Kế toán trưởng đều ghi nhận mức tiền lương của Ban Điều hành rất khủng dao động từ 550 triệu đồng trở lên.
Trước những vấn đề bất thường của NXB Giáo dục Việt Nam liên quan đến hoạt động kinh doanh, bên hành lang Quốc hội sáng 26/5, trả lời báo chí về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, NXB Giáo dục Việt Nam là doanh nghiệp Nhà nước, có trách nhiệm và nghĩa vụ thực hiện đầy đủ các quy định của luật pháp.
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, NXB cũng có những vấn đề cần kiểm tra, làm rõ. Vì vậy, thời gian qua Bộ GD&ĐT đã phối hợp với các cơ quan chức năng thanh tra, kiểm tra, đánh giá toàn diện hoạt động của nhà xuất bản giáo dục nói chung và quá trình xuất bản sách giáo khoa nói riêng.
"Tôi đã chỉ đạo triển khai việc này từ 2021 và hiện nay các cơ quan liên quan đang thực hiện nhiệm vụ. Khi có kết quả cụ thể, sẽ thông tin đầy đủ", Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết.
THẠCH SƠN
Bộ GD&ĐT chỉ đạo xử lý việc học sinh trường quốc tế ở TP. HCM đánh nhau
