Phát biểu trong cuộc họp báo tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, ông Trump nhấn mạnh việc thực hiện các biện pháp thương mại cứng rắn chỉ chưa đầy hai tuần trước khi chính thức nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ thứ hai. Ông khẳng định quyết tâm sử dụng thuế quan như một công cụ gây áp lực kinh tế để bảo vệ lợi ích quốc gia và đảm bảo an ninh biên giới.
Ngoài vấn đề kiểm soát biên giới, ông Trump cũng bày tỏ quan ngại về tình trạng thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Canada. Ông chỉ trích việc Canada sản xuất khoảng 20% tổng số ô tô tiêu thụ tại Mỹ, cho rằng điều này ảnh hưởng tiêu cực đến ngành công nghiệp ô tô trong nước và bày tỏ mong muốn đưa hoạt động sản xuất trở lại Detroit nhằm tạo thêm việc làm cho người Mỹ.
Bên cạnh đó, ông Trump còn đề cập đến các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Canada sang Mỹ như gỗ và sữa, cho rằng đây là những mặt hàng không thiết yếu và Mỹ hoàn toàn có thể tự cung cấp mà không cần nhập khẩu từ nước láng giềng. Ông nhấn mạnh việc xem xét lại mối quan hệ thương mại với Canada nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài và thúc đẩy sản xuất nội địa.
Ông Donald Trump phát biểu tại một sự kiện ở bang Maryland. Ảnh: THX/TTXVN.
Về quan hệ thương mại với Liên minh châu Âu, ông Trump tiếp tục chỉ trích mức thâm hụt thương mại lên tới 350 tỉ USD giữa Mỹ và EU. Ông cáo buộc các nước châu Âu áp đặt các rào cản thương mại khiến ô tô, sản phẩm nông nghiệp và các mặt hàng xuất khẩu khác của Mỹ gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận thị trường này. Ông nhấn mạnh rằng các chính sách bảo hộ của EU gây bất lợi cho nền kinh tế Mỹ và tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp đối phó mạnh mẽ, bao gồm áp thuế bổ sung đối với hàng hóa nhập khẩu từ châu Âu nếu EU không thay đổi chính sách thương mại của mình. Ông cũng cảnh báo rằng Mỹ sẽ không tiếp tục chấp nhận tình trạng mất cân bằng thương mại kéo dài với EU.
Ngay sau Giáng sinh, các quan chức cấp cao của Canada đã đến Mar-a-Lago để thảo luận với các nhân vật được ông Trump đề cử vào các vị trí chủ chốt trong chính quyền, như ông Howard Lutnick cho Bộ Thương mại và ông Doug Burgum cho Bộ Nội vụ. Chuyến thăm này diễn ra sau cuộc gặp giữa ông Trump và Thủ tướng Canada Justin Trudeau vào hồi tháng 11 - không lâu trước khi ông Trudeau tuyên bố từ chức. Việc ông Trudeau rời nhiệm sở làm dấy lên những đồn đoán về hướng đi mới của chính sách thương mại Canada, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ ngày càng gia tăng.
Nếu được thực thi, các mức thuế mà ông Trump đề xuất có thể ảnh hưởng đến hơn 900 tỉ USD hàng hóa từ Canada và Mexico, như: ô tô, phụ tùng ô tô và sản phẩm năng lượng. Hai quốc gia này chiếm gần một phần ba lượng hàng hóa nhập khẩu của Mỹ, với tổng giá trị khoảng 3,1 nghìn tỉ USD vào năm 2024.Trong cuộc họp báo, ông Trump có đề cập đến việc sáp nhập Canada vào Mỹ nhưng nhấn mạnh rằng điều này sẽ không được thực hiện bằng biện pháp quân sự. Thay vào đó, ông gợi ý rằng có thể sử dụng các biện pháp kinh tế để thúc đẩy mục tiêu này. Bên cạnh đó, ông cũng đưa ra khả năng áp dụng các biện pháp cứng rắn hơn đối với Greenland - vùng lãnh thổ tự trị của Đan Mạch - với lập luận về lợi ích an ninh quốc gia. Trong khi đó, con trai ông là Donald Trump Jr., đang có mặt tại Greenland trong một chuyến thăm cá nhân.
Tổng thống đắc cử Mỹ cảnh báo có thể áp thuế cao đối với Đan Mạch nếu nước này không hợp tác trong việc chuyển nhượng Greenland. Ông cũng đặt câu hỏi về quyền sở hữu của Đan Mạch đối với hòn đảo này, đồng thời cho rằng nếu thực sự có quyền kiểm soát, Đan Mạch nên cân nhắc nhượng lại vì lợi ích an ninh.
Các biện pháp thuế quan mà ông Trump đề xuất có thể ảnh hưởng đến cam kết trong Thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada, vốn được đàm phán trong nhiệm kỳ đầu của ông. Tuy nhiên, ông có thể viện dẫn điều khoản ngoại lệ về an ninh quốc gia để biện minh cho quyết định này. Hiện tại, ông Trump chưa công bố cụ thể kế hoạch triển khai thuế mới, song nhiều chuyên gia nhận định ông có thể sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), một công cụ cho phép Tổng thống thực hiện các biện pháp điều chỉnh thương mại trong trường hợp tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
