Tại cuộc họp chiều 20/4, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu tạm ứng trước 100.000 tấn gạo từ hạn ngạch xuất khẩu trong tháng 5/2020 để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp hiện có gạo tại cảng nhưng chưa có tờ khai hải quan.
Còn nhiều bất cập
Phát biểu tại cuộc họp, ông Lê Quốc Doanh, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, dự kiến kế hoạch sản xuất lúa năm 2020 sản lượng đạt khoảng 43,5 triệu tấn thóc. Trong đó, kết thúc vụ Đông Xuân sản lượng ước đạt 20,2 triệu tấn thóc (dự kiến kết thúc thu hoạch vào 30/6).
“Nhu cầu tiêu dùng trong nước là 29,96 triệu tấn, trong đó, dự trữ trong nước khoảng 3,8 triệu tấn thóc. Dự kiến lượng gạo xuất khẩu trong năm 2020 sau khi trừ đi nhu cầu tiêu dùng và dự trữ trong nước sẽ có từ 6,5-6,7 triệu tấn gạo. Riêng vụ Đông Xuân lượng gạo dự kiến xuất khẩu khoảng 3 triệu tấn”, ông Lê Quốc Doanh nói.
Về phía Bộ Công Thương, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, ngay sau khi có Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1106/QĐ-BCT ngày 10/4/2020 công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo tháng 4/2020 áp dụng hạn ngạch xuất khẩu đối với mặt hàng gạo trong tháng 4 là 400.000 tấn.
Tuy nhiên, Bộ Công Thương đã nhận được nhiều ý kiến của các DN xuất khẩu gạo phản ánh việc đăng ký tờ khai xuất hiện một số bất cập khi không được thông báo về thời gian bắt đầu tiếp nhận tờ khai hoặc không tiếp cận được hệ thống. Cá biệt có trường hợp đăng ký được nhưng sau đó lại bị mất tờ khai trên hệ thống…
Ngày 15/4, Bộ Công Thương đã có văn bản đề nghị Bộ Tài chính xem xét, giải quyết các kiến nghị của DN và đề nghị Bộ Tài chính công bố danh sách các thương nhân đã đăng ký tờ khai hải quan xuất khẩu theo hạn ngạch 400.000 tấn để các thương nhân có thể nắm rõ hơn về quy trình triển khai nghiệp vụ hải quan và có thông tin chi tiết về việc thực hiện tờ khai hải quan xuất khẩu.
Cơ quan này cũng đề xuất Chính phủ cho phép xuất khẩu gạo nếp, bao gồm thóc nếp, gạo nếp và tấm nếp theo nhu cầu và không tính vào lượng hạn ngạch được phép xuất khẩu trong tháng 4/2020 và thời gian tới.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết, trong thời gian từ 0h-6h15 ngày 12/4, đã có 38 DN đăng ký 519 tờ khai xuất khẩu với số lượng gạo đã đăng ký tờ khai xuất khẩu là 399.989 tấn.
Đối với các lô hàng gạo hiện đang tồn tại cảng chưa xuất khẩu, Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ cho phép xuất khẩu các lô hàng gạo đã đưa vào cảng trước ngày 24/3/2020 nhưng chưa đăng ký tờ khai hải quan trong tháng 4/2020 được xác nhận bởi DN, đơn vị kinh doanh cảng, cơ quan hải quan (143.453 tấn). Số lượng xuất khẩu gạo sẽ trừ vào hạn ngạch tháng 5/2020.
Về việc dự trữ lương thực, hiện Cục Dự trữ Nhà nước đã ký hợp đồng 7.700 tấn, còn lại 170.300 tấn nhà thầu trúng thầu nhưng từ chối ký hợp đồng. Tổng cục Dự trữ đã có kế hoạch lựa chọn nhà thầu để tổ chức đấu thầu lại 182.300 tấn gạo theo hình thức đầu thầu rộng rãi, thời điểm mở thầu là ngày 12/5/2020, dự kiến thời hạn nhập kho trước ngày 30/6/2020.
Xuất khẩu nhưng phải bảo đảm an ninh lương thực
Kết luận tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cho rằng, việc bảo đảm an ninh lương thực là vấn đề chiến lược, trọng đại liên quan đến đời sống nhân dân, an ninh, quốc phòng. Hiện nay, tình hình dịch bệnh COVID-19 và thời tiết, biến đổi khí hậu đang diễn ra hết sức phức tạp, khó lường; dự báo ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp và nguồn cung lúa gạo trong nước; một số quốc gia và vùng lãnh thổ đã phong tỏa và tăng cường dự trữ lương thực…
Do đó, việc xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay cần phải xem xét kỹ lưỡng, thận trọng; trước hết phải bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, đồng thời giảm thiểu việc gián đoạn chuỗi sản xuất lúa gạo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người nông dân và các tổ chức kinh doanh có liên quan.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng cho rằng, quá trình điều hành xuất khẩu gạo vừa qua có nhiều vấn đề cần phải khắc phục. Đây là nguyên nhân chính khiến dư luận, báo chí, cộng đồng DN phản ánh gay gắt. Theo Phó Thủ tướng, trách nhiệm chính thuộc về Bộ Công Thương, Tài chính và các cơ quan liên quan.
“Sự phối hợp trong quá trình thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng giữa Bộ Tài chính và Bộ Công Thương chưa chặt chẽ, hài hòa. Điều này ảnh hưởng lớn đến nỗ lực của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc vừa phòng chống dịch vừa tập trung phát triển sản xuất, bảo đảm an ninh lương thực, bảo đảm đời sống của người dân. Bên cạnh đó, việc mua dự trữ gạo không đạt mục tiêu và tiến hành rất chậm. Tôi yêu cầu Bộ Công Thuơng và Bộ Tài chính nghiêm túc rút kinh nghiệm về việc phối hợp triển khai nhiệm vụ được Chính phủ giao”, Phó Thủ tướng nghiêm khắc phê bình.
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu các bộ, ngành liên quan bảo đảm không ảnh hưởng đến an ninh lương thực, tuyệt đối không để xảy ra thiếu gạo cho người dân. Đồng thời, bảo đảm mục tiêu phát triển sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu, hài hoà lợi ích quyền lợi của Nhà nước, DN và người dân.
“Trước hết yêu cầu các bộ, ngành khắc phục ngay những bất cập hiện nay. Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính kiểm tra thực tế các DN có gạo đang tồn đọng tại cảng nhưng chưa mở được tờ khai, phát hiện những DN khai khống hoặc được cấp hạn ngạch nhưng chưa có gạo nhằm điều hoà, không để thiệt hại cho DN”, Phó Thủ tướng yêu cầu.
Phó Thủ tướng yêu cầu tạm ứng trước hạn ngạch 100.000 tấn gạo từ hạn ngạch xuất khẩu trong tháng 5/2020 để tháo gỡ khó khăn cho DN hiện có gạo tồn đọng tại cảng nhưng chưa mở được tờ khai hải quan.
Trước mắt, việc xuất khẩu gạo nếp vẫn diễn ra bình thường. Bộ Công Thương phối hợp Bộ NN&PTNT rà soát, đánh giá tổng thể cung cầu thị trường trong nước để điều hành xuất khẩu bảo đảm không để xảy ra thiếu hụt.
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng yêu cầu cho phép xuất khẩu không tính hạn ngạch đối với các đơn hàng sản xuất theo yêu cầu của nhà nhập khẩu ở nước ngoài (do đối tác nước ngoài cung cấp giống, công nghệ, vật tư…).
Bộ Tài chính chịu trách nhiệm mua đủ lượng dự trữ quốc gia. Trong đó, Phó Thủ tướng yêu cầu lưu ý cơ chế về thủ tục, giá, những cam kết, ràng buộc giữa các bên để bảo đảm mua đủ lượng dự trữ, tránh tình trạng DN không bán cho Nhà nước do giá thấp hơn giá thị trường.
Bộ Tài chính rà soát lại quy trình, thủ tục trong việc mở tờ khai hải quan, bảo đảm công khai, minh bạch, không để xảy ra tiêu cực, trục lợi chính sách.
Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện điều hành hạn ngạch xuất khẩu gạo bảo đảm công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích Nhà nước, DN và người dân; bảo đảm thực hiện các cam kết quốc tế.
Bộ NN&PTNT tiếp tục đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, bảo đảm đáp ứng đầy đủ nhu cầu lương thực trong nước và một phần cho xuất khẩu. Đánh giá và dự báo sát sản lượng lương thực và nhu cầu tiêu dùng trong nước trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19.
Cũng trong chiều nay, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu Thanh tra Chính phủ tiến hành thanh tra đột xuất việc chấp hành các quy định của pháp luật trong công tác quản lý Nhà nước về xuất khẩu gạo trong thời gian qua. Trong quá trình thanh tra, việc xuất khẩu gạo diễn ra bình thường.
PHAN TRANG/VGP
