Quan điểm luật sư về bản án sơ thẩm vụ án hành chính “khiếu kiện Quyết định xử phạt vi phạm hành chính và Quyết định giải quyết khiếu nại”

Nội dung vụ việc

Theo nội dung đơn khởi kiện của ông Lê Tùng Lâm (sinh năm 1952, địa chỉ: Tổ dân phố 8, phường Bắc Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh), ngày 19/6/2024, Công an phường Bắc Hồng (nay là Công an phường Bắc Hồng Lĩnh) có lập Biên bản vi phạm hành chính về an ninh, trật tự, an toàn xã hội số: 07/BB-VPHC với ông Lê Tùng Lâm.

Ngày 27/6/2024, Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh có ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số: 32/QĐ - XPHC đối với ông Lê Tùng Lâm do đã có hành vi vi phạm hành chính cố ý gây thương tích không bị truy cứu trách nhiệm hình sự (TNHS) xảy ra vào ngày 18/3/2024 tại sân nhà văn hóa tổ 8, phường Bắc Hồng, thị xã Hồng Lĩnh (nay là phường Bắc Hồng Lĩnh), tỉnh Hà Tĩnh, theo quy định tại điểm a khoản 7 Nghị định 144/NĐ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ.

Ngày 01/7/2024, ông Lâm có làm đơn khiếu nại Quyết định xử phạt vi phạm hành chính 32/QĐ-XPHC của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh. Ông Lâm cho rằng, việc Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính với ông Lâm căn cứ vào Biên bản vi phạm hành chính số: 07/BB-VPHC ngày 19/6/2024 của Công an phường Bắc Hồng (nay là Công an phường Bắc Hồng Lĩnh) là không đúng sự thật, không khách quan.

Theo ông Lâm, trong quá trình thi công xây dựng công trình nhà văn hoá tổ 8, ông Lâm có phát hiện ra nhiều sai phạm trong thi công, nên đã phản ánh để đòi hỏi quyền lợi cho bà con tổ dân phố 8 có được nhà văn hoá khang trang, sạch đẹp để sử dụng an toàn và lâu dài. Vì vậy, Ban giám sát đầu tư cộng đồng của tổ dân phố 8 có xuống công trình để làm việc với bên Ban quản lý dự án đề nghị tạm dừng thi công và giải trình cho ban giám sát. Nhưng phía ban Ban quản lý không thực hiện, hai bên có lời qua tiếng lại chứ không hề có việc ông Lâm đánh ông Nguyễn Sỹ Văn như trong biên bản vi phạm hành chính đã nêu.

Vào thời gian 14h50 ngày 18/3/2024, tại nhà văn hoá tổ dân phố 8, Ban giám sát gồm có: Ông Lâm - tư cách là một cựu chiến binh và là thành viên ban giám sát đầu tư cộng đồng của tổ dân phố 8; ông Nguyễn Minh Sáng, Phó chủ tịch UBND phường Bắc Hồng, thị xã Hồng Lĩnh (cũ); bà Hoàng Thị Sen, Phó ban giám sát đầu tư cộng đồng, Bí thư Tổ dân phố 8; ông Nguyễn Hữu Bính, Tổ trưởng Tổ dân phố 8 và ông Nguyễn Sỹ Văn là giám sát ban A Ban quản lý dự án.

Ông Lâm cho rằng, Biên bản vi phạm hành chính có xác định ông Lê Tùng Lâm có hành vi cố ý gây thương tích đối với anh Nguyễn Sỹ Văn (ông Lê Tùng Lâm dùng tay trái đấm trúng vào vùng gò má bên phải của anh Nguyễn Sỹ Văn làm anh Nguyễn Sỹ Văn bị đau) là không đúng, bởi lẽ ông Lâm không có hành vi cố ý gây thương tích cho anh Nguyễn Sỹ Văn.

Vì các lý do trên, ông Lâm cho rằng, việc lập biên bản vi phạm hành chính đối với ông Lâm là không đúng sự thật khách quan (không có chữ ký trên từng trang biên bản). Do đó, Quyết định xử phạt vi phạm hành chính có căn cứ vào biên bản vi phạm hành chính số: 07/BB-VPHC do Công an phường Bắc Hồng lập ngày 19/6/2024 là trái quy định của pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền và lợi ích hợp pháp của ông Lâm.

Do đó, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, ông Lâm khiếu nại Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số: 32/QĐ-XPHC ngày 27/6/2024 của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh.

Ngày 23/8/2024, Công an thị xã Hồng Lĩnh ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại số: 70/QĐ-CAHL về việc giải quyết khiếu nại của ông Lê Tùng Lâm (lần đầu), quyết định: Giữ nguyên quyết định xử phạt vi phạm hành chính số: 32/QĐ-XPHC ngày 27/6/2024 của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh đối với ông Lâm, đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền và lợi ích hợp pháp của ông Lâm.

Ông Lê Tùng Lâm đề nghị TAND thị xã Hồng Lĩnh (nay là TAND khu vực 3 - Hà Tĩnh) giải quyết các yêu cầu: Huỷ toàn bộ Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số: 32/QĐ-XPHC ngày 27/6/2024 của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh; Huỷ toàn bộ Quyết định giải quyết khiếu nại số: 70/QĐ-CAHL ngày 23/8/2024 của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh.

Sau khi nghiên cứu các tài liệu có trong hồ sơ vụ án đã được thẩm tra tại phiên tòa và căn cứ vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa, ý kiến đại diện Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử quyết định, tuyên xử: Bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Lê Tùng Lâm về việc yêu cầu hủy toàn bộ Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số: 32/QĐ-XPHC ngày 27/6/2024 của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh và Quyết định giải quyết khiếu nại số: 70/QĐ- AHL ngày 23/8/2024 của Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh.

Quan điểm của luật sư 

Từ nội dung vụ việc, bày tỏ quan điểm tranh tụng tại phiên tòa, Luật sư Vũ Quang Bá, Công ty Luật TNHN Hoà Lợi, thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội đưa ra luận cứ cho rằng: Ngày 02/4/2024, Công an thị xã Hồng Lĩnh nhận được Văn bản số 37/BC-BQLDA đề ngày 26/3/2024 của Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Hồng Lĩnh phản ánh về vụ việc gây mất an ninh trật tự. Công an thị xã Hồng Lĩnh giao công an phường Bắc Hồng xác minh. Ngày 03/4/2024, ông Nguyễn Sỹ Văn có đơn trình báo. Tại phiên tòa, người bị kiện và đại diện công an phường xác nhận như vậy, có đủ căn cứ xác định công an phường Bắc Hồng giải quyết đơn trình báo của anh Văn theo trình tự, thủ tục tiếp nhận và giải quyết tin báo về tố giác tội phạm.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015; khoản 5 Điều 8 Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN-PTNN-VKSNDTC, Công an phường khi tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm thì lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền trong thời hạn không quá 24 giờ kể từ khi tiếp nhận. Tại Thông tư liên tịch số 01/2021/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN-PTNN-VKSNDTC ngày 29/11/2021 có quy định trong một số vụ việc thì thời hạn chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra có thẩm quyền không quá 07 ngày.

Luật sư đưa ra lập luận, trong trường hợp này, khi công an phường Bắc Hồng nhận được đơn trình báo của anh Văn thì chỉ có thời hạn kiểm tra và xác minh sơ bộ và phải chuyển hồ sơ cho công an thị xã Hồng Lĩnh giải quyết trong thời hạn tối đa không quá 07 ngày. Việc Công an phường Bắc Hồng tiếp nhận đơn trình báo của anh Văn ngày 03/4/2024 và tiếp tục xác minh, chỉ chuyển hồ sơ sau khi lập biên bản vi phạm ngày 18/6/2024 là trái quy định pháp luật, trái thẩm quyền.

Thực tế, theo hồ sơ vụ án, thì cả công an phường Bắc Hồng và công an thị xã Hồng Lĩnh đều không ban hành hay có văn bản, kết luận nào xác định hành vi của ông Lâm không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, mà chỉ bị xử phạt VPHC (tức là không có thông báo hay kết luận về việc giải quyết tin báo theo quy định Bộ luật Tố tụng hình sự).

Về quy trình giải quyết và ban hành quyết định xử phạt đối với ông Lâm, Luật sư Bá cho rằng, Công an phường Bắc Hồng và Công an thị xã Hồng Lĩnh đã chưa thực hiện đúng các quy định Bộ luật Tố tụng hành chính cũng như các quy định luật xử lý vi phạm hành chính, Nghị định 144/2021/NĐ-CP.

Theo hồ sơ vụ án, người bị kiện tiến hành xử phạt ông Lâm căn cứ theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP về hành vi “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự”. Theo quy định nêu trên thì một trong những điều kiện tiên quyết để ông Lâm bị xử phạt VPHC là phải có căn cứ xác định hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác của ông Lâm không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Từ đó, mới xem xét để xử lý hành vi của ông Lâm là VPHC.

Tuy nhiên, theo hồ sơ vụ án, cũng như lời khai của người bị kiện, đại diện Công an phường Bắc Hồng, thấy rõ không có bất kỳ kết luận hay quyết định nào của cơ quan có thẩm quyền xác định hành vi của ông Lâm không bị truy cứu trách nhiệm hình sự mà chỉ dừng lại ở mức độ xử phạt VPHC.

Như vậy, hành vi của ông Lâm là hành vi được quy định cả trong Bộ luật Hình sự lẫn Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Đối với trường hợp này, tại Điều 6 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định tại Điều 6: Thủ tục xử phạt đối với những hành vi đồng thời được quy định trong Bộ luật Hình sự, khi phát hiện hành vi vi phạm quy định tại các điểm… a và d khoản 5 Điều 7 Nghị định này, thì người có thẩm quyền đang thụ lý vụ việc phải chuyển hồ sơ vụ vi phạm đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại các khoản 1, 2 và 4 Điều 62 Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Trường hợp cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự có quyết định không khởi tố vụ án hình sự; quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự; quyết định đình chỉ điều tra vụ án hình sự; quyết định đình chỉ điều tra bị can; quyết định đình chỉ điều tra vụ án hình sự đối với bị can; quyết định đình chỉ vụ án; quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố bị can và trả lại hồ sơ vụ việc cho người có thẩm quyền xử phạt đã chuyển hồ sơ đến, thì chuyển hồ sơ vụ vi phạm đến người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại khoản 3 Điều 62 và Điều 63 Luật Xử lý vi phạm hành chính để xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định này.

Theo đó, tại Điều 63 Luật xử lý vi phạm hành chính có quy định rõ: “Đối với vụ việc do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự thụ lý, giải quyết, nhưng sau đó lại có một trong các quyết định không khởi tố vụ án hình sự, quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự, quyết định đình chỉ điều tra, quyết định đình chỉ vụ án, quyết định đình chỉ vụ án đối với bị can, miễn trách nhiệm hình sự theo bản án nếu hành vi có dấu hiệu vi phạm hành chính thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự phải chuyển quyết định nêu trên kèm theo hồ sơ, tang vật, phương tiện của vụ vi phạm (nếu có) và văn bản đề nghị xử phạt vi phạm hành chính đến người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày quyết định có hiệu lực.

Thời hạn ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính là 30 ngày, kể từ ngày nhận được các quyết định quy định tại khoản 1 Điều này kèm theo hồ sơ vụ vi phạm. Trong trường hợp cần xác minh thêm quy định tại khoản 2 Điều này thì thời hạn tối đa không quá 45 ngày.

Về thủ tục tố tụng, Luật sư Vũ Quang Bá cho rằng, do ngay từ ban đầu thủ tục và căn cứ ban hành quyết định xử phạt không được thực hiện đúng quy định nêu trên nên hồ sơ không có các quyết định về việc thụ lý, giải quyết tin báo của anh Văn, hay Ban quản lý dự án thay vào đó lại căn cứ vào biên bản vi phạm hành chính là trái quy định. Trong trường hợp này, lẽ ra sau khi nhận được đơn trình báo của anh Văn hoặc Ban quản lý dự án, Công an phường Bắc Hồng chuyển hồ sơ lên Cơ quan cảnh sát điều tra công an thị xã Hồng Lĩnh để giải quyết theo thủ tục giải quyết tin báo, sau khi xác minh không có dấu hiệu tội phạm thì cơ quan cảnh sát điều tra Công an thị xã Hồng Lĩnh sẽ có văn bản đề nghị Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh ban hành quyết định xử phạt hành chính.

Chính bởi công an phường bắc Hồng đã thụ lý, giải quyết trái thẩm quyền nên trong quá trình thực hiện vụ việc đã không tự thực hiện việc “Trưng cầu giám định thương tích của anh Văn” mà phải do Công an thị xã Hồng Lĩnh (Quyết định trưng cầu giám định số 08/QĐ-TCGĐ ngày 31/5/2024) thực hiện trong khi vụ việc đang do Công an phường Bắc Hồng giải quyết.

Theo lời trình bày của người bị kiện và Công an phường Bắc Hồng cho rằng, do vụ việc của ông Lâm phải thực hiện việc trưng cầu giám định thương tích. Tuy nhiên, theo quy định pháp luật, Luật sư Bá cho rằng, có căn cứ xác định Kết luận giám định số 169/KLTTCT-TTPY&GĐYK được thực hiện trái quy định.

Theo đó, ngày 31/5/2024, Công an thị xã Hồng Lĩnh có ban hành quyết định trưng cầu giám định số 08/QĐ-TCGĐ, có Kết luận giám định số 169/KLTTCT-TTPY&GĐYK.

Tại khoản 2 Điều 2 Luật Giám định tư pháp có quy định rõ: Người trưng cầu giám định bao gồm cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Theo quy định điểm a, b khoản 1 Điều 4 Bộ luật Tố tụng hành chính, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng gồm: Cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; gười có thẩm quyền tiến hành tố tụng gồm: Người tiến hành tố tụng và người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Theo quy định tại Điều 9 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015 cũng như quy định tại Bộ luật Tố tụng hành chính 2015 thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng không có quy định nào xác định Công an thị xã Hồng Lĩnh thuộc trường hợp nêu trên.

Theo Luật sư Bá, trong vụ việc này, Công an thị xã Hồng Lĩnh không được xem là người trưng cầu giám định. Tại Điều 34 Bộ luật Tố tụng hành chính 2015 có quy định rõ cơ quan tiến hành tố tụng gồm có: Cơ quan cảnh sát điều tra,... Tuy nhiên, như Luật sư đã phân tích nêu trên, do việc tiếp nhận, thụ lý và giải quyết đơn của anh Văn, Ban quản lý dự án trái quy định nên Cơ quan CSĐT công an thị xã Hồng Lĩnh (là cơ quan tiến hành tố tụng và có thẩm quyền trưng cầu giám định) không tiếp nhận, thụ lý và được bàn giao hồ sơ vụ việc nên không thực hiện được việc ban hành Quyết định trưng cầu giám định số 08/QĐ-TCGĐ ngày 31/5/2024.

Ngoài ra, theo quan điểm của Luật sư, có mâu thuẫn trong việc lời khai của anh Văn và một số người làm chứng về thương tích của anh Văn. Kết luận nêu rõ thương tính tại thời điểm giám định là 0% và tại biên bản xem xét dấu vết trên thân thể anh Văn tại khu vực gò má bên phải không phát hiện thấy dấu vết tổn thương nào. Như vậy, rõ ràng anh Văn không có thương tích như anh Văn trình báo. Trong hồ sơ không có bất cứ bản ảnh, video hay kết luận nào thể hiện sau khi sự việc xảy ra, anh Văn có thương tích như anh Văn mô tả. Anh Văn cũng không cung cấp tài liệu về việc điều trị, mua thuốc điều trị thương tích của mình.

Do đó, chỉ dựa lời khai để xác định ông Lâm có hành vi gây thương tích cho anh Văn là không có căn cứ. Ngoài ra, tại phiên tòa, ông Lâm xuất trình tài liệu là các clip và bản ảnh thể hiện rõ, anh Văn không có thương tích gì vùng mặt như lời khai của anh Văn. Như vậy, có thể xác định lời khai về việc ông Lâm gây thương tích cho anh Văn là không có căn cứ.

Theo thông báo thụ lý vụ án số 02/2024/TLST-HC, vụ án được TAND thị xã Hồng Lĩnh thụ lý vào ngày 30/10/2024. Sau đó, ngày 24/02/2025, TAND thị xã Hồng Lĩnh có quyết định số 01/2025/QĐST-DS về việc gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử. Theo đó, TAND thị xã Hồng Lĩnh gia hạn 02 tháng kể từ ngày 01/03/2025.

Tại Nghị quyết số 81/2025/UBTVQH15 về việc thành lập TAND cấp tỉnh, TAND khu vực, quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của TAND cấp tỉnh, TAND khu vực tại Điều 3 có quy định rõ: “Các TAND khu vực thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Tổ chức TAND, các luật về tố tụng,… kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các TAND cấp huyện theo quy định,…”.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 7 Nghị quyết 01/2025 của TANDTC có quy định rõ: “Trường hợp TAND huyện đã thực hiện một hoặc một số thủ tục tố tụng của vụ án theo quy định trước ngày 1/72025 thì TAND khu vực tiếp nhận nhiệm vụ không thực hiện lại thủ tục tố tụng mà tiến hành thủ tục tố tụng tiếp theo để giải quyết,...

Như vậy, hiện nay các quy định đều thể hiện rõ việc tòa án khu vực có quyền và nghĩa vụ trong việc kế thừa quyền, nghĩa vụ tòa án cấp huyện (tiếp tục thực hiện thủ tục, thời hạn tố tụng) mà không có quy định nào về việc tính lại thời hạn giải quyết. Do đó, như đã trích dẫn ở trên, Luật sư cho rằng, tòa án khu vực đã vi phạm “thủ tục tố tụng”, các hoạt động như lấy lời khai,… trong việc thu thập chứng cứ của thẩm phán là trái quy định pháp luật, do không nằm trong thời hạn mà thẩm phán được thực hiện các công việc theo quy định.

Sau khi Trưởng công an thị xã Hồng Lĩnh ban hành quyết định giải quyết khiếu nại và có gửi kèm theo hồ sơ mà người khiếu nại thu thập được trong quá trình giải quyết khiếu nại cho ông Lâm.

Theo quy định, tại khoản 3 Điều 57 Luật Xử lý vi phạm hành chính thì hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính các tài liệu, giấy tờ có liên quan phải được đánh bút lục. Tuy nhiên, toàn bộ hồ sơ mà Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh cung cấp cho ông Lâm (có nhiều tài liệu là các biên bản xác minh, làm việc của công an phường Bắc Hồng giai đoạn đầu tiếp nhận đơn Anh Văn) đều không được đánh số bút lục. Về video theo hồ sơ do ông Thái Hữu Hồng, cán bộ Công ty TNHH xây dựng 668 cung cấp, bản thân ông Hồng thừa nhận video chỉ được ông Hồng dùng điện thoại tự quay lại từ một màn hình điện thoại của mình bằng chức năng tự quay. Như vậy, rõ ràng video mà Trưởng Công an thị xã Hồng Lĩnh sử dụng không phải là video gốc, không thể hiện đầy đủ nội dung, diễn biến vụ việc có dấu hiệu cắt, ghép khi chỉ ghi lại sự việc dài 23 giây. Nội dung trên tại biên bản làm việc ngày 02/8/2024, ông Lâm đã có ý kiến. Tuy nhiên, công tác giám định nội dung video không được thực hiện, do không thực hiện việc giám định video nên không có căn cứ xác định tính nguyên vẹn video, có bị cắt, ghép hay chỉnh sửa. Các hành động, hình ảnh và diễn biến trong video chỉ được anh Văn và một số người trình bày, không thông qua giám định của cơ quan có thẩm quyền.

PV