Theo nội dung đơn, khi làm việc tại Chi cục Thuỷ sản Quảng Nam (Chi cục), ông Việt (nguyên Trưởng phòng Tàu cá và Cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá) có quen biết với ông Nguyễn Vui (ông Vui), ông Lê Hoàng Vũ (ông Vũ) và ông Nguyễn Ngọc Bảo (ông Bảo).
Đầu năm 2017, khi chuẩn bị về hưu, ông Vui gặp ông Việt nói về dự định cùng ông Vũ, ông Bảo thành lập công ty. Sau khi trao đổi, ông Việt gợi ý mở công ty tư vấn thiết kế tàu cá nhằm hỗ trợ các ngư dân trong tỉnh Quảng Nam (thời điểm này tỉnh Quảng Nam chưa có đơn vị thực hiện việc cải hoán tàu cá, các ngư dân muốn làm phải đi đến Đà Nẵng, Bình Định). Do ông Vui, ông Bảo không có chuyên môn, ông Vũ chỉ lập được những thiết kế đơn giản nên ông Việt đã đồng ý cùng tham gia.
Tháng 5/2017, ông Việt, ông Vui, ông Vũ và ông Bảo đã thành lập Công ty TNHH Tư vấn thiết kế tàu thuỷ Quảng Nam (Công ty). Do các ông Việt, Vũ, Bảo đang đương chức tại Chi cục nên ông Vũ, ông Bảo đưa vợ; ông Việt đưa con trai (Trần Khánh Nguyên) đứng tên trong Công ty. Ông Vui đã nghỉ hưu nên đảm nhận chức danh Giám đốc. Tuy nhiên, con trai ông Việt đã không thể trở thành thành viên vì đang làm việc tại Công ty Searee Cơ điện lạnh Đà Nẵng.
Sau khi thành lập, từ năm 2017 đến tháng 4/2020, ông Việt là người trao đổi, hướng dẫn ông Vui, ông Vũ và ông Bảo thành lập, tham vấn các chính sách và hoạt động của Công ty; cách thức vận hành doanh nghiệp, trích các loại quỹ, chi phí hoạt động, phân công công việc cho các thành viên, trả lương, phân chia lợi nhuận…
Không những vậy, ông Việt còn là người chủ chốt đem khách hàng về Công ty; trực tiếp đi khảo sát lấy số liệu, kích thước các tàu cá cải hoán; tìm kiếm nhân sự lập thiết kế, đánh giá năng lực trước khi Công ty nhận các kỹ sư (ông Phạm Văn Mỹ, ông Lê Vũ Nguyên); hướng dẫn ông Vũ, ông Phạm Văn Mỹ và ông Lê Vũ Nguyên lập thiết kế trước khi bàn giao cho ngư dân nộp hồ sơ tại bộ phận một cửa của Chi cục.
Theo nội dung đơn, để giải quyết khối lượng công việc khổng lồ trên, hàng ngày ông Việt phải làm việc cật lực vào khoảng thời gian ngoài giờ hành chính và các ngày nghỉ khác.
Vì lý do trên, các thành viên trong Công ty đã thống nhất, dựa vào công sức của thành viên, sau khi trừ các khoản thuế, phí, số tiền thu được đều cùng nhau hưởng. Ông Việt được chia 900.000 đồng/hồ sơ, ông Vui 800.000 đồng/hồ sơ, ông Vũ 700.000 đồng/hồ sơ, ông Bảo 500.000 đồng/hồ sơ. Ông Vui không bỏ tiền để nhờ ông Việt làm. Số tiền ông Vui chia cho ông Việt hoàn toàn là tiền công sức của ông Việt.
Thời theo nội dung đơn, ông Việt không phải là người trực tiếp thẩm định toàn bộ hồ sơ thiết kế do Công ty lập. Ông chỉ thẩm định theo sự phân công của lãnh đạo Chi Cục. Không những vậy, quá trình thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế tại Chi cục do Lãnh đạo Chi cục phân công hoàn toàn minh bạch, rõ ràng, không có trục lợi.
Ông Việt tham gia vào Công ty vì muốn giúp những hồ sơ thiết kế được lập đúng, được duyệt và chịu trách nhiệm với dân. Vì nếu, lập sai hồ sơ, Chi cục không phê duyệt thì Công ty phải hoàn trả lại tiền và bồi thường thiệt hại cho ngư dân. Ông Việt khi tham gia làm việc tại Công ty để giúp các ngư dân đỡ tốn kém mặt tiền bạc, thời gian đi lại. Việc làm của ông Việt không xâm phạm lợi ích của Nhà nước, cá nhân, tổ chức khác, mang lại yếu tố tích cực cho xã hội. Số tiền ông Việt nhận hoàn toàn là công sức của ông Việt khi làm tại Công ty.
Tuy nhiên, tại Bản án số 82/2024/HS-ST ngày 18/11/2024, TAND tỉnh Quảng Nam lại nhận định: “Trong quá trình công ty lập hồ sơ thiết kế cải hoán tàu cá, Nguyễn Vui, Lê Hoàng Vũ và Nguyễn Ngọc Bảo cùng bàn bạc, thống nhất để Vui thoả thuận đưa tiền cho Trần Quốc Việt nhằm mục đích giúp cho các hồ sơ thiết kế của công ty được Chi cục Thuỷ sản phê duyệt… Từ năm 2018 đến tháng 5/2020, Nguyễn Vui đã đưa cho Trần Quốc Việt số tiền 202.500.000 đồng…”. Theo đó, ông Trần Quốc Việt bị HĐXX tuyên phạm tội “Nhận hối lộ” theo quy định tại điểm c, đ khoản 2 Điều 354 Bộ luật Hình sự với mức hình phạt 05 năm tù.
“Ông Việt đã bỏ nhiều công sức ra làm cho Công ty nên không thể cho rằng ông nhận hối lộ. Việc các cơ quan có thẩm quyền cho rằng ông Việt nhận hối lộ là hoàn toàn bất hợp lý, không đúng sự thật”, đại diện gia đình ông Việt cho biết.
Đại diện gia đình ông Trần Quốc Việt gửi đơn kêu oan đến các cơ quan chức năng.
Đại diện gia đình ông Việt cho biết, theo Cáo trạng số 87/CT-VKSQN-P3 ngày 28/8/2024 của VKSND tỉnh Quảng Nam, nguyên nhân dẫn đến việc TAND tỉnh Quảng xuất phát từ việc, chủ tàu Phạm Nam, Phạm Hải bị khởi tố về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Sau đó, Cơ quan điều tra đã tiến hành mở rộng điều tra vụ án, khởi tố và bắt tạm giam ông Việt. Qua lời khai của ông Vui, ông Vũ, ông Bảo (ông Vũ, ông Bảo được ông Vui truyền đạt lại) cho rằng, khi đi khảo sát hồ sơ cho Công ty, ông Vui đã chi cho ông Việt số tiền 300.000 đồng/1 hồ sơ. Trong quá trình Công ty gửi hồ sơ đến Chi cục thẩm định, phê duyệt ông Vui chi cho ông Việt số tiền 900.000 đồng/1 hồ sơ.
Từ đó, Cơ quan điều tra khởi tố ông Việt vì là Trưởng Phòng quản lý tàu cá và dịch vụ hậu cần nghề cá có nhiệm vụ thẩm định hồ sơ thiết kế, tham mưu lãnh đạo Chi cục phê duyệt. Cơ quan điều tra cho rằng, ông Việt đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao thỏa thuận nhận số tiền 900.000 đồng/1 hồ sơ thiết kế do Công ty lập để giúp các hồ sơ này được thẩm định, phê duyệt…
Liên quan đến vụ việc, Luật sư Lê Ngô Hoài Phong, Trưởng Văn phòng Luật sư Phong & Partner cho rằng, quá trình xét xử, HĐXX đã đưa ra những nhận định chưa khách quan trong việc áp dụng pháp luật. Tại Bản án số 82/2024/HS-ST ngày 18/11/2024 của TAND tỉnh Quảng Nam, HĐXX tuyên phạt ông Việt 5 năm tù giam về tội “Nhận hối lộ” có dấu hiệu oan sai bởi những lý do sau:
Thứ nhất, HĐXX đã không xem xét đến công sức của ông Việt khi làm việc cho Công ty. Luật sư Phong cho rằng, HĐXX cần phải xem xét thực tế ông Việt đã làm những công việc gì cho ông Vui và Công ty để khẳng định ông Việt có nhận hối lộ hay không?
Luật sư Lê Ngô Hoài Phong đưa ra luận cứ, do làm việc tại Chi cục hơn 20 năm nên ông Việt thấy tại Quảng Nam chưa có cá nhân, doanh nghiệp thiết kế cải hoán tàu cá. Khi có nhu cầu cải hoán tàu, người dân phải ra Đà Nẵng hoặc vào Quảng Ngãi, Nha Trang. Ông Việt đã nung nấu ý định này từ trước, cho đến khi gặp ông Vui (năm 2017), ông đã tâm sự về nguyện vọng, ý định của mình. Cùng ý tưởng, ông Vui và ông Việt đã lên “kịch bản” chuyển hoạt động kinh của công ty ông Vui (đang hoạt động) sang lĩnh vực cải hoán tàu cá. Thời điểm này, công ty của ông Vui có ông Vũ, ông Bảo cùng tham gia nên đã thống nhất vẫn để 2 ông này tiếp tục tham gia. Do ông Vũ, ông Bảo đang làm việc tại Chi cục nên đã để vợ đứng tên, góp vốn. Ông Việt không thể góp vốn thành lập doanh nghiệp vì đang công tác tại Chi cục nên đã để con trai đứng tên, nhưng cũng không được vì đã có mã số thuế ở công ty khác. Do vậy, ông Việt chỉ cùng làm việc tại Công ty mà không có thành viên nào trong gia đình đứng tên góp vốn. Như vậy, về ý tưởng dịch vụ cũng như việc thành lập Công ty đều đã có sự góp công rất lớn của ông Việt.
Luật sư Phong cho biết thêm, lĩnh vực thiết kế cải hoán tàu cá hết sức phức tạp, đòi hỏi Công ty phải có người có chuyên môn, kinh nghiệm mới có thể thực hiện được. Do ông Vui, ông Vũ và ông Bảo đều không thể chủ động được việc thành lập Công ty, tìm kiếm nguồn khách hàng, cách thức hoạt động và không đảm đương được việc xây dựng các hồ sơ thiết kế. Do đó, để Công ty có thể hoạt động, đòi hỏi phải có sự tham gia về mọi mặt của ông Việt. Trong quá trình Công ty hoạt động từ năm 2017 đến tháng 4/2020, ông Việt là người trực tiếp đi khảo sát lấy số liệu, kích thước các tàu cá cải hoán; tìm kiếm nhân sự lập thiết kế, đánh giá năng lực trước khi nhận các thiết kế viên cho Công ty; hướng dẫn, chỉ dẫn ông Vũ và các thiết kế viên khác lập thiết kế trước khi trình lên Chi cục thẩm định, phê duyệt.
Để hoàn thành công việc, ông Việt đã bỏ nhiều thời gian, công sức ra làm việc ngoài giờ hành chính, vào ban đêm và các ngày nghỉ. Chính vì thế, ông Việt đã nhận của ông Vui số tiền 300.000 đồng/hồ sơ liên quan đến tiền công đi khảo sát để lập thiết kế. Còn đối với việc kiểm tra, chỉnh sửa hồ sơ thiết kế và những công việc còn lại, hàng tháng ông Việt nhận của ông Vui từ 800.000 – 900.000 đồng/1 hồ sơ, trung bình khoảng 6.000.000 đồng – 7.000.000 đồng/1 tháng.
Những việc ông Việt làm được các thành viên Công ty (ông Vui, ông Vũ, ông Bảo) và những cá nhân liên quan khác thừa nhận qua lời khai mà Cơ quan điều tra Công an tỉnh Quảng Nam thu thập. Cùng với đó, tại Cơ quan điều tra và tại phiên tòa ông Việt đều khẳng định công sức của mình đã làm cho Công ty và việc ông nhận tiền của ông Vui hoàn toàn từ công sức mà mình đã bỏ ra. Nhưng lời khai của ông Việt không được các cơ quan tiến hành tố tụng xem xét, đánh giá thấu đáo, khách quan.
Thứ hai, không thể quy kết ông Việt nhận tiền hối lộ của ông Vui bởi ông Việt không thẩm định, phê duyệt toàn bộ hồ sơ thiết kế của Công ty nộp tại Chi cục.
Luật sư Lê Ngô Hoài Phong đưa ra luận điểm, tại Chi cục, hồ sơ thiết kế của Công ty được Lãnh đạo Chi cục phân công cho nhiều đăng kiểm viên tham gia thẩm định, trong đó có ông Việt. Hồ sơ thiết kế của Công ty được thông qua phải được sự kiểm tra, giám sát của nhiều đăng kiểm viên. Sau khi hồ sơ thiết kế được thẩm định, Phòng Quản lý tàu cá và cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá sẽ tổng hợp, chuyển lên cho các cá nhân có trách nhiệm ký phê duyệt. Tuỳ vào hồ sơ thiết kế có đạt yêu cầu hay không, người có thẩm quyền sẽ ký phê duyệt hoặc không.
Theo các Phiếu phân công thẩm định, xét duyệt hồ sơ thiết kế cải hoán tàu cá do Chi cục cung cấp, trong số 229 hồ sơ thiết kế của Công ty nộp tới Chi cục, ông Việt chỉ được phân công thẩm định 204 hồ sơ thiết kế, 25 hồ sơ không được phân công thẩm định. Theo tài liệu, nhiều hồ sơ thiết kế không do ông Việt trực tiếp thẩm định nhưng ông Vui vẫn đưa tiền cho ông Việt.
Ngoài ra, theo tài liệu, lời khai của ông Vui, ông Việt tham gia hoạt động vào Công ty từ năm 2017 (thời điểm này Công ty chưa thực hiện hoạt động cải hoán tàu cá) đã góp nhiều công sức vào việc làm những hồ sơ hoàn công. Theo đó, ông Vui tính toán số lượng, trả tiền cho ông Việt thực tế nhiều hơn 225 hồ sơ. Ông Vui đã chia đầy đủ tiền cho ông Việt đối với những hồ sơ trên bởi, ông xem ông Việt là một thành viên góp công lớn cho Công ty.
“Những căn cứ trên đã chứng minh việc ông Vui đưa tiền cho ông Việt là tiền công sức mà ông Việt đã đóng góp, hỗ trợ Công ty. Do vậy, nhận định của TAND tỉnh Quảng Nam là thiếu sót, chưa đánh giá đầy đủ sự việc dẫn đến đưa ra nhận định không chính xác khi buộc tội ông Việt”, Luật sư Phong chia sẻ.
Thứ ba, số tiền ông Vui đưa cho ông Việt chưa được xác minh, làm rõ nhưng HĐXX lại đưa ra nhận định, kết tội theo hướng bất lợi cho ông Việt.
Tại phiên toà, ông Việt trình bày, từ năm 2017 (khi thành lập Công ty) đến giữa năm 2018, ông Vui chỉ chia thù lao cho ông Việt 800.000 đồng/hồ sơ, sau đó mới chia thù lao 900.000 đồng/hồ sơ. Còn ông Vui khai ban đầu không nhớ thời gian, có thoả thuận chia thù lao cho ông Việt 800.000 đồng/01 hồ sơ, sau này tăng lên 900.000đ/hồ sơ do ông Việt góp nhiều công sức hơn… Cả ông Việt, ông Vui đều không nhớ thời gian và cụ thể ông Vui chia thù lao cho ông Việt 800.000 đồng trên bao nhiêu hồ sơ.
Mặc dù, chưa xác định được số tiền ông Vui chia thù lao cho ông Việt từng đợt, trả thù lao số tiền 800.000 đồng/1 hồ sơ trong thời gian bao lâu nhưng HĐXX lại đưa ra nhận định ông Vui đã đưa cho ông Việt số tiền 900.000 đồng trên toàn bộ hồ sơ, tổng 225 hồ sơ tương ứng với số tiền 202.500.000 đồng. Tuy nhiên, theo hồ sơ, 225 hồ sơ trên là 225 Phiếu phân công thẩm định, kiểm tra hồ sơ kỹ thuật, hồ sơ thiết kế tàu cá do lãnh đạo Chi cục phân công các kiểm định viên. Trong các phiếu, ông Việt chỉ được phân công thẩm định, kiểm tra phần hệ thống máy tàu và chỉ có 204 phiếu phân công có tên ông Việt).
“Như vậy, TAND tỉnh Quảng Nam đã suy đoán tuyên án một cách bất lợi cho ông Việt”, Luật sư Lê Ngô Hoài Phong đưa ra quan điểm.
Thứ tư, HĐXX buộc ông Việt tội nhận hối lộ trên cơ sở lời khai còn mâu thuẫn là không khách quan, không đúng bản chất vụ việc.
Tại phiên toà sơ thẩm, ông Vui khẳng định không có công sức của ông Việt Công ty sẽ không thể hoạt động được. Ông Vui thừa nhận số tiền mình trả cho ông Việt là tiền công sức của ông Việt (từ việc là người tìm khách hàng, đi khảo sát, chỉnh sửa những bản vẽ thiết kế của Công ty…). Ông Vui còn cho biết, hồ sơ của ông Lê Vũ Nguyên, ông Phạm Văn Mỹ (người làm tại Công ty) lập đều phải qua ông Việt xem xét, góp ý, chỉnh sửa lại. Ông Việt phải gánh những trọng trách này bởi ông Vũ, ông Bảo chưa làm được.
Ông Vui cũng khẳng định số tiền trả cho ông Việt là tiền công sức mà ông Việt hỗ trợ kỹ thuật cho Công ty, cụ thể như sau: “Bị cáo Việt là người đề xuất thành lập Công ty, bị cáo Việt giới thiệu khách hàng có nhu cầu làm hồ sơ thiết kế cho Công ty, sau đó thỏa thuận chi tiền công khảo sát mỗi tàu là 300.000 đồng/hồ sơ khảo sát, ngoài ra bị cáo Việt hỗ trợ công tác kỹ thuật cho Công ty, bị cáo đưa một hồ sơ là 900.000 đồng, như vậy bị cáo trả cho bị cáo Việt là 1.200.000 đồng”, lời khai của ông Vui tại phiên xét xử.
Điều đáng nói, tại phiên xét xử ông Vui còn làm rõ, khi làm việc tại Cơ quan điều tra, do chưa hiểu, chưa biết cách trình bày nên không kể ra những công sức mà ông Việt đã bỏ ra làm. Ông Vui xác nhận, lúc đó ông bị hoang mang nên nhiều khi khai không chính xác, chưa đúng. Cụ thể ông Vui trình bày tại phiên xét xử sơ thẩm: “Bị cáo dùng từ ngữ không chính xác khi khai tại Cơ quan điều tra, khi hồ sơ thiết kế hoàn thành, bị cáo chi cho bị cáo Việt 900.000/ hồ sơ chứ không phải khi hồ sơ được phê duyệt mới chi nên Cơ quan điều tra hiểu nhầm việc làm của bị cáo”; “Bị cáo thấy lời khai có thiếu sót khi chưa khai đúng bản chất vụ việc, bị cáo chi tiền cho bị cáo Việt là trả cho bị cáo Việt đóng góp công sức giúp công ty của bị cáo trong công tác kỹ thuật làm hồ sơ thiết kế cải hoán tàu”.
Như vậy, lời khai của ông Vui tại phiên tòa sơ thẩm mâu thuẫn với lời khai ban đầu tại Cơ quan điều tra. Ban đầu ông Vui khai đưa cho ông Việt 300.000 đồng/hồ sơ khi ông Việt hỗ trợ đo đạc, khảo sát các tàu cá; 900.000 đồng/hồ sơ khi ông Việt đã giúp cho các hồ sơ thiết kế của Công ty lập được thẩm định, phê duyệt mà hoàn toàn không tính đến những công sức của ông Việt.
Tại phiên xét xử, ông Vũ, ông Bảo cũng đã thừa nhận công sức trên của ông Việt. Tuy nhiên, do không làm việc trực tiếp với ông Việt về tiền bạc nên ông Vũ, ông Bảo không rõ đây có phải là tiền công sức của ông Việt hay không.
Luật sư Phong cho rằng, lời khai tại Toà có giá trị vô cùng quan trọng, nếu có sự mâu thuẫn, khác với lời khai do Cơ quan điều tra thu thập thì HĐXX cần phải bóc tách, làm rõ nhằm xác định có hay không hành vi phạm tội và chứng minh việc buộc tội, kết tội ông Việt là có cơ sở. Tuy nhiên, HĐXX và Viện KSND tỉnh Quảng Nam lại không xem xét đến điều này.
Theo đó, HĐXX đã đưa ra nhận định: “Ông Vui đã đưa cho ông Việt số tiền 300.000 đồng là tiền công của ông Việt trong việc hỗ trợ Công ty khảo sát, đo đạc hồ sơ thiết kế, còn toàn bộ số tiền còn lại 202.500.000 đồng là liên quan đến trách nhiệm của ông Việt tại Chi cục Thuỷ sản Quảng Nam để đảm bảo cho các hồ sơ thiết kế của Công ty được Chi cục thẩm định và phê duyệt”. Trong khi đó lời khai của ông Vui trong hồ sơ khác với lời khai tại Toà. Không những vậy, HĐXX còn bỏ qua lời khai của ông Việt, không xem xét thực tế công sức của ông Việt đã bỏ ra để được trả tiền công.
“HĐXX kết tội ông Việt căn cứ vào các lời khai mâu thuẫn, chưa được làm rõ; đánh giá vụ việc chưa khách quan, toàn diện và đầy đủ. Việc kết án như vậy đã thực sự công minh, công bằng hay chưa? Các cơ quan tiến hành tố tụng đã hình sự hóa một quan hệ đơn thuần dân sự, kinh tế? Mong rằng Tòa án xét xử cấp Phúc thẩm vụ án thể hiện sự chí công vô tư, phụng công thủ pháp, công tâm xem xét, đánh giá toàn diện, khách quan và chính xác bản chất của sự việc, của vụ án, nội dung Đơn kêu oan của ông Việt cùng gia đình, tránh xét xử oan sai một người vô tội”, Luật sư Lê Ngô Hoài Phong bày tỏ quan điểm.
NGUYÊN TRUNG
