Cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể người kèm theo những điều kiện chặt chẽ hơn
Cho ý kiến về quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng của người đang thi hành án phạt tù được quy định tại Điều 23, Điều 48, Điều 53 của dự thảo Luật, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thanh Sang (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh) bày tỏ tán thành với quy định này. Đại biểu nhận định đây là một quy định rất nhân văn, nhân đạo sâu sắc, thể hiện được nguyện vọng của phạm nhân được cống hiến cho gia đình, cho cộng đồng.
Tuy nhiên, Đại biểu cho rằng đây là vấn đề nhạy cảm bởi chủ thể của việc này là người đang chấp hành án phạt tù. Theo Đại biểu, đây cũng là quy định mới trong khi chưa đánh giá đầy đủ tác động về chính trị, xã hội, pháp lý cũng như điều kiện đảm bảo, đặc biệt cần đánh giá về khả năng lao động, học tập, cải tạo của phạm nhân sau khi hiến mô, hiến tạng. Điều này phát sinh lo ngại về việc phạm nhân không đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ sau khi đã hiến mô, hiến tạng.
Toàn cảnh phiên thảo luận. Nguồn: Quochoi.vn.
Để Luật phát huy giá trị khi đưa vào thực tiễn, Đại biểu Nguyễn Thanh Sang đề nghị, chỉ nên cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể con người cho người thân thích của mình theo quy định tại Điều 3 dự thảo Luật kèm theo những điều kiện chặt chẽ hơn. “Tôi đề nghị chỉ cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể người cho người thân thích của mình theo quy định tại Điều 3 dự thảo Luật là ông, bà, cha, mẹ, cô, bác, anh, chị, cháu… kèm theo những điều kiện hết sức chặt chẽ như: Người phạm nhân tự nguyện, không vì mục đích lợi nhuận, có đủ điều kiện sức khỏe, người phải còn thời gian thi hành án phạt tù từ 05 năm trở xuống”, Đại biểu đề xuất.
Đồng tình với Đại biểu Nguyễn Thanh Sang, Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh) bày tỏ quan điểm cần cân nhắc đưa quy định vào Luật nếu chưa đánh giá quy định một cách toàn diện. “Đối tượng hiến mô, bộ phận cơ thể người trong trường hợp này hết sức đặc biệt, là phạm nhân - những người đang chấp hình án. Nếu chúng ta chỉ đưa vào luật để đảm bảo đầy đủ quyền con người mà chưa có đánh giá toàn diện thì trước mắt nên cân nhắc chưa đưa vào”, Đại biểu cho hay.
Nếu vẫn giữ như dự thảo Luật, Đại biểu Huỳnh Thanh Phương cũng đề nghị nên đánh giá chặt chẽ thêm các điều kiện khác như ý kiến đề xuất của Đại biểu Nguyễn Thanh Sang.
Cũng cho ý kiến về vấn đề này, Đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi) đánh giá, đây là quy định thể hiện điểm tiến bộ, nhân văn trong pháp luật, phản ánh sự tôn trọng các quyền cơ bản, bảo vệ giá trị nhân phẩm của con người ngay cả khi họ đang chấp hành án phạt tù. Theo Đại biểu, việc này còn thể hiện sự nhân đạo, nhân văn trong tư duy quản lý hình sự của nước ta - không chỉ là trừng phạt mà cao hơn là giáo dục và cải tạo, tôn trọng nhân phẩm con người.
Đồng tình với Đại biểu Nguyễn Thanh Sang và Đại biểu Huỳnh Thanh Phương, Đại biểu Tô Văn Tám kiến nghị, các quy định này cần phải rà soát thêm nhằm đảm bảo tính chặt chẽ, tạo điều kiện cho phạm nhân và các cơ quan thực hiện quy định này một cách thuận tiện, đồng thời tránh sự lạm dụng, lợi dụng quyền này của người đang chấp hành án phạt tù.
Chưa nên quy định ngay đối với những vấn đề chưa đánh giá được kết quả cụ thể
Về quy định hiến mô tự nguyện, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) nhận định, đây là quy định phù hợp và nhân văn. Để không phát sinh những thủ tục pháp lý về sau, theo Đại biểu, quy định này phải kèm theo những điều kiện chặt chẽ như: chỉ được hiến mô không vì lợi nhuận kinh tế, những người được nhận hiến mô phải là thân nhân trong dòng tộc của người hiến mô, người hiến mô phải được đi khám thường xuyên để theo dõi và bảo đảm sức khỏe. Bên cạnh đó, Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng nhấn mạnh, việc hiến mô phải được đội ngũ y tế giám định pháp y một cách kỹ lưỡng. Đại biểu cũng đưa ra dẫn chứng, nếu sức khỏe không tốt mà hiến thận cho người thân, khi hiến xong mà không tương thích, bệnh nhân bị bệnh nặng hơn thì sẽ là gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Về lưu trữ tinh trùng/trứng, Đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng đây là vấn đề rất khó khăn, đòi hỏi phải được xử lý kỹ lưỡng về khoa học và hóa học. Do đó, Đại biểu đề xuất cần có những nghiên cứu sâu sắc hơn, chưa nên quy định ngay. Cũng theo Đại biểu, hiến mô, tạng là cho luôn. Còn đối với lưu trữ trứng/tinh trùng thì cần chờ đợi một thời gian dài, đòi hỏi phải xử lý về khoa học, về hóa học rất lớn. Hơn nữa phải nghiên cứu để quá trình lưu trữ diễn ra an toàn tuyệt đối, đỡ tốn kém chi phí, tránh phát sinh các thủ tục pháp lý về sau.
Tiếp thu ý kiến của các Đại biểu Quốc hội về vấn đề này, thay mặt cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhấn mạnh, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để chỉnh lý dự thảo Luật trên cơ sở nguyên tắc phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể khi đảm bảo đủ các điều kiện như: tự nguyện hiến mô, bộ phận cơ thể; đủ điều kiện sức khỏe để hiến mô, bộ phận cơ thể và đảm bảo sức khỏe để tiếp tục thi hành án sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể; phải tự chịu các chi phí hiến mô, bộ phận cơ thể, chăm sóc sức khỏe bản thân sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể; người bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng thuộc trường hợp tội phạm lần đầu và thời gian chấp hành án còn dưới 03 năm; hiến mô, bộ phận cơ thể cho thân nhân của phạm nhân.
Về quyền lưu trữ trứng/tinh trùng của phạm nhân, trước những ý kiến Đại biểu cho rằng không nên quy định trong luật vì thiếu tính khả thi do việc này đòi hỏi kỹ thuật y tế cao, chi phí lớn, khó thực hiện tại các cơ sở giam giữ, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến, phối hợp với cơ quan thẩm tra để nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật.
