Vật chứng thiệt hại thì ít, giám định tính toán thì nhiều?
Sau nhiều lần tạm hoãn, sáng ngày 22/5/2025, TAND huyện Quỳ Hợp sẽ mở lại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với bị cáo Lê Văn Thành (tạm trú tại bản Tăng, xã Nam Sơn, huyện Quỳ Hợp) bị VKSND huyện Quỳ Hợp truy tố về hành vi hủy hoại rừng quy định tại điểm b Điều 243 Bộ luật Hình sự.
Trước khi phiên tòa diễn ra, các luật sư và bị cáo đều gửi văn bản đề nghị Tòa án trả hồ sơ điều tra bổ sung với lý do chưa có đủ căn cứ, chứng cứ có tính thuyết phục để khẳng định khu vực (Lê Văn Thành) tác động là rừng hỗn giao như cáo buộc. Cơ quan điều tra VKSND Tối cao cũng đã giao VKSND tỉnh Nghệ An kiểm sát, nếu phát hiện có dấu hiệu xâm phạm hoạt động tư pháp thì chuyển lại hồ sơ, để xử lý theo quy định của pháp luật.
Các luật sư bảo vệ cho bị cáo Lê Văn Thành tại phiên tòa (bị hoãn) ngày 25/2/2025.
Theo Thông báo số: 2226/TB – CSKT ngày 22/12/2023 của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An, phần thiệt hại được định giá từ vật chứng của vụ án là hơn 2,7 triệu đồng. Còn theo Thông báo số 214/TB–HS KT MT ngày 30/6/2024 của Cơ quan CSĐT Công an huyện Quỳ Hợp, thiệt hại được định giá từ số lượng,chủng loại cây cối do cơ quan giám định tính toán lên đến hơn 150 triệu đồng.
Theo Thông báo số 2226/TB–CSKT, vật chứng của vụ án để tính toán thiệt hại là 76 khúc gỗ tròn và 2,5 ster củi. Đối với gỗ thuộc 12 nhóm gỗ khác nhau và không có tên trong danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp quý hiếm và không thuộc danh mục loài nguy cấp quý hiếm được bảo vệ. Còn đối với củi được xác định là củi thông thường, tại thời điểm tháng 4/2023, giá trị của 76 khúc gỗ tròn và 2,5 ster có giá trị là 2.794.000 đồng (hai triệu bảy trăm chín mươi tư nghìn đồng).
Còn đối với thiệt hại không phải là vật chứng (theo Thông báo số số 214/TB–HS KT MT) bao gồm 56,11m3 gỗ và 32,679 cây nứa được Hội đồng định giá tài sản UBND huyện Quỳ Hợp định giá, đối với gỗ (được quy đổi thành 80,16 ster củi) có giá là 22.444.800 đồng, với nứa là 130.716.000 đồng. Phần thiệt hại này (56,11m2 gỗ và 32,679 cây nứa) được cơ quan giám định tính toán dựa trên các biên bản hiện trường, biên bản khám nghiệm hiện trường và biên bản kiểm tra hiện trường lập ô tiêu chuẩn, ô tiêu chuẩn đối chứng.
Cơ quan giám định có đủ thẩm quyền công nhận trạng thái rừng?
Theo Văn bản số 18/TV&PTLN ngày 10/4/2024 của Trung tâm Tư vấn và phát triển lâm nghiệp, Đoàn công tác thực hiện giám định đã căn cứ biên bản kiểm tra hiện trường ngày 18/4/2023; Biên bản khám nghiệm hiện trường ngày 25/4/2023; Biên bản kiểm tra hiện trường ngày 18/5/2023 lập ô tiêu chuẩn, ô tiêu chuẩn đối chứng để xác định trạng thái rừng trước khi bị hủy hoại. Từ kết quả trên ô tiêu chuẩn đối chứng số lượng cây gỗ là 51 cây có khối lượng là 7,80322m3/ô/1000 m2; trữ lượng gỗ/ha là 78,0322m2; Số lượng nứa trong ô là 11 bụi, 406 cây/ô/1000m2.
Đối chiếu với phụ lục 01 Thông tư 33/2018/TT–BNNPTNT ngày 16/11/2018 của Bộ NN & PTTNT quy định về điều tra, kiểm kê và theo dõi diễn biến rừng trạng thái trên (trạng thái khu vực rừng bị tác động) được xác định là HG1 (rừng hỗn giao). Về xác định trạng thái rừng Nứa, đoàn giám định đã lấy tọa độ trên hiện trường còn gốc bị đào để sử dụng cho mẫu thực hiện phân loại ảnh lên không phải lập ô đo đếm.
Biên bản khám nghiệm hiện trường không thể hiện có nứa bị chặt hạ, đốt cháy.
Luật sư Nguyễn Danh Huế (luật sư bảo vệ cho bị cáo Thành) đã nêu quan điểm: Kết luận giám định của cơ quan giám định không những không đúng với thực trạng, mà còn không đảm bảo về căn cứ pháp lý, nhất là khi kết luận giám định dựa trên ô tiêu chuẩn đối chứng. Tại các biên bản kiểm tra hiện trường ngày 18/4/2023; Biên bản khám nghiệm hiện trường ngày 25/4/2023 (các tài liệu để giám định) đều không thể hiện khu vực bị tác động có nứa bị chặt hạ và đốt cháy. Cơ quan giám định đã lấy rừng có nứa (làm tiêu chuẩn) để tính toán thiệt hại cho rừng nghèo (TXN) là chưa đảm bảo về căn cứ pháp lý khi “bỏ qua” các tài liệu có tính pháp lý chứng minh khu vực bị tác động là rừng nghèo (TXN) như Quyết định số 173/QĐ –UBND ngày 21/04/2016 của UBND tỉnh Nghệ An quyết định về việc phê duyệt kết quả kiểm kê rừng tỉnh Nghệ An năm 2015, Biên bản kiểm kê rừng năm 2015, Quyết định giao rừng của UBND huyện Quỳ Hợp…
Căn cứ theo Điều 102 Luật Lâm nghiệp 2017, UBND cấp tỉnh có thẩm quyền công nhận trạng thái rừng tại địa phương. Cho đến thời điểm hiện tại, UBND tỉnh Nghệ An chưa ban hành bất kỳ một Quyết định nào thay thế Quyết định số 173/QĐ–UBND ngày 21/4/2016 về việc phê duyệt kết quả kiểm kê rừng.
Cho đến thời điểm hiện tại, UBND tỉnh Nghệ An chưa ban hành quyết định phê duyệt kết quả kiểm kê rừng thay thế quyết định số 1731/QĐ-UBND.
Do vậy, cơ quan giám định nhận định trạng thái rừng trước khi bị tác động là rừng Hỗn giao dựa trên ô tiêu chuẩn đối chứng là chưa đảm bảo căn cứ pháp lý và không đủ thẩm quyền để “công nhận” trạng thái rừng. Thông tư 33/2018/TT-BNNPTNT ngày 16/11/2018 của Bộ NN&PTTNT được cơ quan giám định viện dẫn để xác định trạng thái rừng là văn bản hướng dẫn công tác điều tra, kiểm kê và theo dõi diễn biến rừng, không phải là văn bản pháp lý quyết định trạng thái rừng. Hay nói cách khác, kết quả điều tra, kiêm kê, phân loại rừng… cần được UBND tỉnh phê duyệt theo quy định tại Điều 102 Luật Lâm nghiệp mới đủ cơ sở pháp lý để xác định trạng thái rừng.
"Việc cơ quan giám định dựa vào ô tiêu chuẩn đối chứng để “công nhận” khu vực bị tác động là rừng hỗn giao là không đúng với thực trạng,trái với quy định tại Điều 102 Luật lâm nghiệp 2017, dẫn đến kết luận giám định thiếu khách quan, định giá sai về thiệt hại.... là một trong những yếu tố làm sai lệch bản chất của vụ án, cần được làm rõ tại phiên tòa", Luật sư Huế nhấn mạnh.
Diễn biến tại phiên tòa sẽ được chúng tôi thông tin trong kỳ tiếp theo.
TẢ THANH THIÊN
