Một trang kiến nghị khắc phục, phòng ngừa vi phạm pháp luật của VKSND tỉnh Nghệ An.
Qua công tác kiểm sát việc thụ lý, giải quyết vụ án dân sự về yêu cầu tuyên bố giao dịch vô hiệu, hủy quyết định cá biệt giữa nguyên đơn và bị đơn, VKSND tỉnh Nghệ An đã phát hiện UBND huyện Quỳ Hợp vi phạm trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ).
Cụ thể, ngày 11/8/2014, ông Trương Văn Duân và bà Đậu Thị Hằng (trú tại xã Thọ Hợp, huyện Quỳ Hợp) viết giấy tay chuyển nhượng thửa đất số 90 tờ bản đồ 06 tại xóm Đò, xã Thọ Hợp, huyện Quỳ hợp, tỉnh Nghệ An cho bà Trần Thị Thơm và ông Lưu Minh Điều (trú tại xã Diễn Đoài, huyện Diễn Châu). Theo thỏa thuận hai bên viết giấy chuyển nhượng nhưng 1 năm sau mới bàn giao GCNQSDĐ vì thời điểm đó đang bị thế chấp tại ngân hàng.
Do không trả được nợ, năm 2018 hai bên chấm dứt việc chuyển nhượng. Ngày 14/6/2022, TAND huyện Quỳ Hợp ra Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự về việc chấm dứt việc chuyển nhượng ngày 11/8/2014. Quyết định này đã có hiệu lực pháp luật.
Tuy nhiên lại xuất hiện hợp đồng chuyển nhượng khác. Đáng nói, hợp đồng được UBND xã Thọ Hợp chứng thực vào ngày 14/6/2019 với nội dung:” Gia đình anh Duân chị Hằng chuyển nhượng cho vợ chồng anh Lưu Minh Điều, Trần Thị Thơm Quyền sử dụng đất theo giấy chứng nhận có phát hành CO 266806, số vào sổ H 00066 cấp ngày 24/7/2018".
Hợp hợp đồng chuyển nhượng giữa hai bên ghi sai số GCNQSDĐ của người khác đang sử dụng, không liên quan nội dung chuyển nhượng nhưng UBND xã vẫn chứng thực và sau đó được tiến hành các bước tiếp theo. Trong khi đó GCNQSDĐ thửa đất số 90 tờ bản đồ số 6 diện tích 472,5m2 được UBND huyện Quỳ hợp cấp GCNQSDĐ cho ông Duân, bà Hằng đang thế chấp tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam, Chi nhánh Phủ Quỳ, Phòng giao dịch Quỳ Hợp từ ngày 22/9/2016. Mặt khác, xét theo thời gian thì do bên thế chấp không trả được nợ nên dẫn tới ngày 17/5/2019, Chi Cục Thi hành án đã ra Quyết định thi hành án ngày 24/2/2021 thửa đất trên đã được tiến hành đấu giá và người trúng đấu giá là ông Nguyễn Văn Sơn.
Cả 2 GCNQSDĐ được cấp vào ngày 11/7/2019 khi thửa đất số 90 của ông Duân, bà Hằng được tách thành 2 thửa cho người khác với diện tích lớn hơn (584m2 + 329,4m2). Một thửa được cấp GCNQSDĐ cho ông Duân, bà Hằng; thửa đất còn lại cấp cho ông Điều, bà Thơm.
Làm việc với cơ quan chức năng, bà Hằng, ông Duân khai không ký vào hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cũng như các văn bản trong quá trình tách thửa, cấp giấy chứng nhận thửa đất. Nhằm để tránh hậu quả đáng tiếc khi các bên không thực hiện chuyển nhượng trên thực tế nên ông Điều, bà Thơm khởi kiện yêu cầu Tòa tuyên hợp đồng vô hiệu và huỷ GCNQSDĐ đã cấp cho mình.
Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh thụ lý và mở phiên tòa. Bản án số 15/2023/DS-ST của TAND tỉnh Nghệ An đã tuyên vô hiệu Hợp đồng chuyển nhượng đất và huỷ GCNQSDĐ số CR 952742 ngày 11/7/2019. Đồng thời kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý GCNQSDĐ cấp cho ông Duân và bà Hằng vào ngày 11/7/2019 vì không liên quan đến vụ án.
UBND xã Thọ Hợp chứng nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất; UBND huyện Quỳ Hợp tiến hành thủ tục tách thửa đất đang được thế chấp tại ngân hàng; cấp GCNQSDĐ một phần thửa đất cho bên thứ ba trong khi giữa các bên không có giao dịch chuyển nhượng; bên chuyển nhượng khai không biết việc làm thủ tục chuyển nhượng; bên nhận thế chấp quyền sử dụng đất không biết được việc chuyển nhượng tài sản; thửa đất đang được cơ quan thi hành án kê biên để đảm bảo thi hành án theo VKSND tỉnh Nghệ An là vi phạm pháp luật.
Nhằm rõ hơn việc vấn đề này, tại văn bản 1851 VKSND tỉnh Nghệ An đã nêu các quy định liên quan đến vụ việc. Cụ thể, theo quy định tại Luật Đất đai, người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất khi có các điều kiện sau: Có GCNQSDĐ trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 của Luật Đất đai; quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án. Còn khoản 8, Điều 329 Bộ luật Dân sự quy định nghĩa vụ của bên thế chấp không được bán, thay thế, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp là bất động sản nếu không được bên nhận thế chấp đồng ý.
Ngoài ra, Nghị định 23/2014/NĐ-CP của Chính Phủ về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng giao dịch cũng được VKSND đề cập. Theo đó, người thực hiện chứng thực kiểm tra hồ sơ yêu cầu chứng thực, nếu hồ sơ đầy đủ, tại thời điểm chứng thực các bên tham gia hợp đồng, giao dịch tự nguyện, minh mẫn và nhận thức, làm chủ hành vi của mình thì thực hiện chứng thực; các bên tham gia hợp đồng, giao dịch phải ký trước mặt người thực hiện chứng thực.
Trước những vi phạm được chỉ ra, VKSND tỉnh Nghệ An kiến nghị UBND huyện Quỳ Hợp tổ chức kiểm tra làm rõ nguyên nhân, xử lý trách nhiệm của các cá nhân liên quan đến vụ việc theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời chấn chỉnh tăng cường kiểm tra UBND các xã, thị trấn trên địa bàn và các cơ quan tham mưu của UBND huyện đảm bảo thực hiện đúng pháp luật, tránh tái diễn vi phạm trong việc cấp GCNQSDĐ.
THÀNH VINH
