Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, trong sáng ngày 10/11, Quốc hội họp riêng về công tác nhân sự. Chiều cùng ngày, Quốc hội thảo luận ở hội trường về các nội dung: (1) Dự án Luật Dân số; (2) Dự án Luật Phòng bệnh. Sau đó, Quốc hội sẽ nghe Bộ trưởng Bộ Y tế giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
Toàn cảnh Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Nguồn: Quochoi.vn.
Sửa đổi Luật Bảo vệ bí mật nhà nước: Bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm, ngăn ngừa tình trạng lạm dụng dấu mật
Trước đó, thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 10, ngày 07/11, các ý kiến tán thành cao với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành Luật nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế trong thực tiễn; đáp ứng yêu cầu trong quá trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp và phát triển khoa học công nghệ, nhiệm vụ chuyển đổi số quốc gia, góp phần giữ vững an ninh, đảm bảo trật tự an toàn xã hội.
Một trong những nội dung được nhiều Đại biểu Quốc hội quan tâm góp ý là các hành vi bị nghiêm cấm trong bảo vệ bí mật nhà nước được quy định tại Điều 5 của dự thảo Luật. Các ý kiến cho rằng, cần bổ sung thêm các hành vị bị nghiêm cấm để ngăn ngừa tình trạng lạm dụng dấu mật, đóng dấu mật không đúng quy định; đồng thời cần làm rõ hơn phạm vi cấm liên quan đến việc sử dụng các công cụ, phần mềm có ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)… nhằm ngừa ngừa rủi ro lộ thông tin do lạm dụng công nghệ cũng như tránh khoảng trống pháp luật.
Theo đó, nhấn mạnh việc sử dụng bí mật nhà nước không được lạm dụng, phải sử dụng đúng mục đích, đúng thẩm quyền đối với người thực hiện nhiệm vụ đóng dấu mật, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, quy định về các hành vi bị nghiêm cấm để bảo vệ bí mật nhà nước tại Điều 5 của dự thảo Luật là vấn đề vô cùng quan trọng.
“Chúng ta có 03 cấp độ bảo vệ bí mật nhà nước là tuyệt mật, tối mật và mật. Do đó, các hành vi bị nghiêm cấm để bảo vệ tài liệu liên quan đến an ninh quốc gia, kinh tế - xã hội là vô cùng quan trọng và cần thiết”, Đại biểu cũng nêu rõ.
Để đảm bảo sự chặt chẽ của pháp luật, Đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị cần lưu ý và cảnh giác trước tình trạng lạm dụng, đóng dấu mật sai, không đúng quy định, đóng dấu mật nhằm che giấu thông tin, đưa thông tin không đúng danh mục bảo vệ bí mật nhà nước… Đồng thời, Đại biểu cho rằng, cần có biện pháp phòng ngừa cho tốt vấn đề này và nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu, thủ trưởng cơ quan, đơn vị đối với danh mục bảo vệ bí mật nhà nước, phải xác định độ mật đúng quy định.
Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng kiến nghị, khi quyết định đóng dấu mật (tuyệt mật/tối mật/mật), cần có sự kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở và quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong lĩnh vực này.
Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng) nêu thực tế hiện nay vẫn có nhiều trường hợp sử dụng thiết bị lưu trữ ngoại vi không đảm bảo an ninh, an toàn, không đăng ký quản lý, sử dụng để kết nối với máy tính dùng để soạn thảo, lưu trữ bí mật nhà nước hoặc dùng các thiết bị này để kết nối đồng thời giữa máy tính dùng để soạn thảo, lưu trữ bí mật nhà nước và máy tính có kết nối mạng (bao gồm mạng internet, mạng nội bộ…), do đó, tiềm ẩn nguy cơ cao bị mã độc xâm nhập đánh cắp bí mật nhà nước dẫn đến lộ bí mật nhà nước.
Vì vậy, Đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị cần bổ sung hành vi bị nghiêm cấm vào Điều này như sau: “Kết nối thiết bị lưu trữ ngoại vi với máy tính dùng để soạn thảo, lưu trữ bí mật nhà nước trái quy định của pháp luật về cơ yếu hoặc các quy định của pháp luật khác có liên quan”.
Cùng quan tâm nội dung này, Đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nghĩa (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn) nhận thấy, Điều 5 của dự thảo Luật cơ bản kế thừa Luật hiện hành và bổ sung một số hành vi mới nhằm phúc đáp yêu cầu phát triển của khoa học công nghệ. Theo đó, dự thảo Luật quy định 10 nhóm hành vi bị nghiêm cấm. Bên cạnh các nhóm hành vi bị nghiêm cấm đó, Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa đề nghị xem xét, bổ sung một số hành vi như sau:
Thứ nhất, sử dụng phần mềm hoặc công cụ mã hóa không được phê duyệt để mã hóa, giải mã hoặc truyền tải bí mật nhà nước, dẫn đến nguy cơ lộ thông tin hoặc mất kiểm soát.
Thứ hai, thực hiện các hành vi can thiệp, tấn công mạng hoặc sử dụng phần mềm độc hại nhằm xâm nhập hệ thống lưu trữ bí mật nhà nước, bao gồm cả mạng LAN độc lập.
Thứ ba, hợp tác hoặc trao đổi bí mật nhà nước với bên thứ ba mà không có thỏa thuận bảo mật rõ ràng theo quy định về hợp tác quốc tế, dẫn đến nguy cơ lộ thông tin ra ngoài lãnh thổ.
Góp ý vào các hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 5, Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng) cho biết, khoản 7, Điều 5 của dự thảo Luật quy định: “7. Chuyển mục đích sử dụng máy tính, thiết bị khác đã dùng để soạn thảo, lưu giữ, trao đổi bí mật nhà nước khi chưa loại bỏ bí mật nhà nước”.
Đại biểu cho rằng, chỉ quy định “chưa loại bỏ” là chưa đủ. Cần quy định rõ phải sử dụng biện pháp kỹ thuật chuyên dụng (để tránh việc phục hồi dữ liệu sau xóa) và cơ chế kiểm tra/xác nhận của đơn vị kỹ thuật có thẩm quyền để đảm bảo không còn sót dữ liệu mật. Vì vậy, Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đề nghị chỉnh sửa lại như sau: “Chuyển mục đích sử dụng máy tính, thiết bị khác đã dùng để soạn thảo, lưu giữ, trao đổi bí mật nhà nước khi chưa loại bỏ hoàn toàn bí mật nhà nước bằng các biện pháp kỹ thuật chuyên dụng (như xóa vật lý, xóa mật mã) và chưa được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra xác nhận”.
Bên cạnh đó, tại khoản 10 Điều 5 của dự thảo Luật quy định: “Sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật bị nghiêm cấm theo quy định của Luật này”.
Cho rằng đây là điều khoản rất tiến bộ khi đưa AI vào Luật, tuy nhiên, Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho rằng, cần quy định rõ hành vi cụ thể bị cấm, vì AI có thể được dùng để phân tích, trích xuất dữ liệu, tạo ra nguy cơ lộ mật rất lớn mà không cần chiếm đoạt toàn bộ tài liệu.
Vì vậy, Đại biểu đề xuất cần làm rõ hơn phạm vi cấm, cụ thể: “Nghiêm cấm sử dụng các công cụ, phần mềm có ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích, tổng hợp, tóm tắt nội dung tài liệu, thông tin có chứa bí mật nhà nước, trừ trường hợp được cơ quan có thẩm quyền cho phép và được triển khai trên hệ thống đã được kiểm soát an ninh”.
