Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10 ngày 05/11, Quốc hội đã tổ chức phiên họp thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi). Theo đó, các Đại biểu Quốc hội tại Tổ 4 thuộc các Đoàn Khánh Hoà, Lai Châu, Lào Cai đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp tập trung vào các vấn đề mấu chốt như tính khách quan của hoạt động giám định, trách nhiệm pháp lý của người giám định, và sự chặt chẽ trong quy trình trưng cầu giám định.
Siết chặt quy trình trưng cầu giám định và nâng cao trách nhiệm tham gia tố tụng
Góp ý tại phiên thảo luận, Đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hoà) đưa ra 03 đóng góp quan trọng nhằm siết chặt quy trình và nâng cao trách nhiệm trong hoạt động giám định.
Cụ thể, Đại biểu đề nghị bỏ khoản 3 Điều 14 của dự thảo Luật, quy định: "Trong trường hợp đặc biệt, người trưng cầu giám định tư pháp có thể trưng cầu cá nhân không thuộc danh sách người giám định tư pháp theo vụ việc đã công bố...", cho rằng quy định như trên dễ dẫn đến sự tùy tiện của người trưng cầu giám định trong các cơ quan tiến hành tố tụng. Đồng thời, theo Đại biểu, quy định này mâu thuẫn với khoản 1 và khoản 2 Điều 14, trong đó việc công nhận người giám định tư pháp theo vụ việc phải do cấp có thẩm quyền (Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh) quyết định.
Đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hoà) phát biểu tại phiên thảo luận ở Tổ. Ảnh: Quochoi.vn.
Bên cạnh đó, Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh cũng đề nghị bổ sung nội dung yêu cầu người giám định tư pháp theo vụ việc phải cung cấp thông tin, tài liệu chứng minh khả năng chuyên môn của bản thân khi ra quyết định trưng cầu. Ngoài ra, đề nghị “người được tổ chức phân công thực hiện giám định phải có mặt tại phiên tòa xét xử khi nhận được giấy triệu tập hợp lệ của tòa". Từ quá trình công tác, Đại biểu nêu thực tiễn xét xử cho thấy nhiều trường hợp người giám định hoặc tổ chức giám định không đến tham gia phiên tòa dù đã có giấy triệu tập hợp lệ, điều này dẫn đến việc không làm rõ được những vấn đề về kết luận giám định tại phiên tòa, gây khó khăn cho việc xét xử và phán quyết của Tòa. Do đó, bổ sung quy định này nhằm đảm bảo cho hoạt động xét xử được công bằng, khách quan và công lý được đảm bảo.
Miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với Giám định viên: Nguy cơ tạo khoảng trống pháp lý và tiêu cực
Tại phiên thảo luận, vấn đề về miễn trừ trách nhiệm đối với giám định viên được đề cập trong dự thảo Luật cũng nhận được sự quan tâm mạnh mẽ từ các Đại biểu. Đại biểu Quốc hội Lê Hữu Trí (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hoà) cho rằng, quy định này vô tình tạo ra một khoảng trống pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho các tiêu cực bởi một kết quả giám định sai có thể gây hệ lụy rất lớn cho toàn bộ quá trình tố tụng, ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án hình sự và dân sự.
Đại biểu phân tích, kết quả giám định có thể là căn cứ, thậm chí vật chứng duy nhất để đưa đến kết quả xét xử; nếu kết quả bị lệch, quá trình tố tụng sẽ bị lệch và những người yếu thế trong xã hội sẽ chịu thiệt thòi. Đại biểu khẳng định giám định viên nếu nhận tiền, bị chi phối, hoặc không làm hết trách nhiệm dẫn đến sai lệch kết quả giám định thì phải chịu trách nhiệm hình sự và các trách nhiệm khác (dân sự).
Từ thực tế này, Đại biểu cho rằng việc miễn trừ trách nhiệm pháp lý không thể chấp nhận được vì nó làm ảnh hưởng đến uy tín của cả hệ thống tư pháp (Tòa án, Viện kiểm sát, Công an) và quyền lợi của người khác. Quy định miễn trừ trách nhiệm sẽ không buộc người làm công tác giám định phải có tâm và trách nhiệm với kết quả của mình.
Đại biểu Quốc hội Lê Xuân Thân (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hoà) cũng thống nhất không nên quy định về miễn trừ trách nhiệm pháp lý. Theo Địa biểu, các điều cấm đã được quy định trong luật, nếu vi phạm thì đương nhiên bị xem xét xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bồi thường thiệt hại. Nếu người giám định đã làm đúng quy trình, không làm sai lệch kết quả giám định, thì hiển nhiên không có vấn đề gì liên quan tới pháp luật và trách nhiệm pháp lý; ngược lại, nếu cố tình làm sai hoặc đưa ra kết luận sai thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
