Theo đơn khởi kiện ngày 17/4/2023, khởi kiện bổ sung (05/10/2023), ông Nguyễn Khắc Hữu (sinh năm 1949) trú tại Yên Thạch, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc là nguyên đơn trình bày: Bố ông là cụ Nguyễn Khắc Duyên (đã chết năm 1995) và mẹ là Nguyễn Thị Tư (chết năm 2003). Sinh thời bố mẹ ông Hữu tạo lập được tài sản là thửa đất số 109, tờ bản đồ số 10, diện tích 1638m2. Ngày 30/12/1999 thửa đất này được UBND huyện Lập Thạch (sau tách ra thành huyện Sông Lô) cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSD) đất mang tên hộ bà Nguyễn Thị Tư. Nguồn gốc thửa đất này do ông cha để lại và sử dụng trước năm 1948. Quá trình sử dụng, sau khi ông bà nội ông Hữu chết có giao cho bố mẹ ông sử dụng; khi bố mẹ ông chết giao tiếp cho ông sử dụng. Gia đình ông sử dụng ổn định lâu dài, chưa xây dựng công trình trên đất, nhưng gia đình ông Hữu thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đất đầy đủ hàng năm từ 1982.
Do ông Hữu đi công tác xa nhà nên việc trông nom, quản lý thửa đất ở quê không được sâu sát. Đến năm 2009, khi nghỉ hưu, ông thấy gia đình ông Vũ Đức Hùng (cùng địa chỉ thôn Sông Lô xã Yên Thạch, huyện Sông Lô, Vĩnh Phúc) làm nhà trên thửa đất của ông nằm trên khu vực tổ 14, trong khi đó thửa đất nhà ông Hùng là thửa số 170 khu vực tổ 13. Sau năm 1971 thửa đất nhà ông Hùng bị ngập, do thửa của ông Hữu cao hơn nên ông Hùng thừa cơ ông Hữu thường xuyên vắng mặt nên ông Hùng dựng lều lán tạm. Sau này đến năm 2003 thì ông Hùng xây nhà lên thửa đất của ông Hữu. Lúc đó mẹ ông Hữu và vợ ông là bà Hà Thị Yên (ở cùng thôn nhưng khu vực khác) đến can thiệp nhưng ông Hùng vẫn tiếp tục xây nhà, lấn chiếm đất trên thửa đất của gia đình ông Hữu.
Bản án số 01/2025/DS-ST ngày 14/2/2025 của TAND huyện Sông Lô
Đến năm 2012 thì phát sinh tranh chấp giữa gia đình ông với gia đình ông Hùng, ông đã đề nghị UBND xã Yên Thạch giải quyết. UBND xã đã hoà giải nhưng không thành. Bởi vì ông Hùng “bám|” riết, rằng ông cũng có bìa đỏ mang tên Vũ Đức Hùng, tờ bản đồ số 10, thửa 170, diện tích 486m2, (trong đó 200m2 đất ở và 286m2 đất vườn) tại khu 13; đồng thời cho biết sử dụng đất của mình theo bản đồ 299 từ thời ông cha đến nay. Nay, ông Hữu khởi kiện yêu cầu gia đình ông Hùng phải trả lại 871,3m2 do đã lấn chiếm trái phép.
Tại các phiên xử của TAND huyện Sông Lô (Vĩnh Phúc), đại diện UBND xã Yên Thạch, ông Nguyễn Trọng Nguyên, Phó Chủ tịch, (người đảm nhận cán bộ địa chính của xã trong thời gian các hộ thực hiện quy trình để được cấp GCNQSD đất vào 30/12/1999) trình bày: “Sau khi GCNQSD đất được UBND huyện ký duyệt, UBND xã lấy về giao cho trưởng thôn mang về giao cho chủ sử dụng đất. Căn cứ vào sổ quản lý đất vườn thì thửa đất số 199, tờ bản đồ số 10 ( bản đồ 299) được tách ra thành 2 thửa. Một thửa đứng tên hộ Vũ Đức Thanh (sinh năm 1963, là cháu ruột của ông Hùng) với diện tích 324m2, trong đó đất ở 200m2, đất vườn 124m2.
Trên thực tế, hiện tại hộ Vũ Đức Thanh đang ở thửa 170 tờ bản đồ số 10 và hộ Vũ Đức Hùng đang ở thửa 199, tờ bản đồ số 10. Tuy nhiên ông Thanh chưa bao giờ sử dụng thửa 199 có diện tích 324m2 mà đất này vẫn do gia đình ông Hữu quản lý và sử dụng từ xưa đến nay”. Bởi thế, ông Thanh không được cấp GCNQSD đất. Tại toà cấp sơ thẩm, ông Nguyễn Trọng Nguyên cho biết “ông Hữu khởi kiện ông Hùng yêu cầu trả lại toàn bộ đất mà ông Hùng đang sử dụng. Quan điểm của xã Yên Thạch đề nghị giải quyết theo qui định của pháp luật. Các hộ đang sử dụng sai sổ thửa, đề nghị sửa đổi vị trí thửa đất đã được cấp cho các hộ”.
Sau khi nghiên cứu các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, được thẩm tra tại phiên toà và căn cứ vào kết quả tranh luận, Hội đồng xét xử (HĐXX)nhận định “Đối với yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Khắc Hữu về việc yêu cầu ông Vũ Đức Hùng (cùng địa chỉ Sông Lô, xã Yên Thạch, Sông Lô) tháo dỡ toàn bộ công trình trên đất lấn chiếm theo biên bản xem xét thẩm định tại chỗ ngày 19/12/2023 là 871,3m2. Hội đồng xét xử thấy rằng: Về nguồn gốc đất ông Hữu đang quản lý, các đương sự đều thừa nhận của ông cha để lại, có từ thời bố mẹ ông Hữu là cụ Nguyễn Khắc Duyên và Nguyễn Thị Tư. Sau đó giao lại cho ông Hữu sử dụng, nên ông có quyền đối với thửa đất này. Trong sổ mục kê, bản đồ 299 được lưu giữ tại UBND xã Yên Thạch thấy rằng cả hai thửa đất liền kề nhau: 1 thửa 199 diện tích 324m2 (sử mục kê đứng tên ông Vũ Đức Thanh 1999); 1 thửa 199 diện tích 1638m2 (sổ mục kê ghi tên cụ Nguyễn Thị Tư). Hiện tại, thửa đất ông Hữu đã quản lý nằm cả trong thửa 199 có diện tích 324, theo sổ mục kê điều này đã thấy ông Thanh (hiện trạng là 628,2m2 cùng một phần thửa 199 có diện tích 1638m2 hiện tại ông Hùng sử dụng (diện tích hiện trạng sử dụng là 871m2) ông Hữu khởi kiện đòi 871,3m2 này.
Tranh tụng tại toà, Luật sư Vũ Đình Trung thuộc Công ty Luật hợp danh Hùng Vương (Đoàn Luật sư tỉnh Phú Thọ) trình bày quan điểm: “Qua xác minh thẩm định giữa hồ sơ, sổ sách, GCNQSD đất (thể hiện qua biên bản kiểm tra xác minh đất đai ngày 28/8/2020 của UBND xã Yên Thạch) thì hộ ông Vũ Đức Hùng có sai sót về sổ thửa. Thực tế hộ ông đang ở số thửa 199, tờ bản đồ số 10. Nhưng trên sổ thuế và GCNQSD đất là thửa 170, tờ bản đồ số 10 (bản đồ 299) với tổng diện tích 486m2 (trong đó đất ở 200m2 và đất vườn 286m2). Bởi thế, Luật sư Vũ Đình Trung kết luận: Ông Hùng chưa bao giờ có tên trên thửa đất 199 của cụ Nguyễn Thị Tư (mẹ ông Hữu); thửa đất 199 và 170 là hai thửa là thửa khác nhau, không liên quan đến nhau; thửa đất của ông Hùng có địa chỉ tại khu 13, còn thửa đất cụ Tư, địa chỉ tại khu 14 (xã Yên Thạch, Sông Lô). Thửa đất ông Hùng (con trai là Vũ Đức Sơn, sinh năm 1979) người đại diện theo uỷ quyền của ông Hùng) đang nằm trong thửa đất của cụ Tư (xác nhận của UBND xã Yên Thạch); hộ bà Nguyễn Thị Tư và hộ Vũ Đức Hùng đều được cấp GCNQSD đất trong cùng một ngày, tháng, năm (30/12/1999). Luật sư Vũ Đình Trung cho rằng: Việc cấp đất của UBND xã Yên Thạch là có vấn đề, có dấu hiệu trục lợi. Mặt khác trong luận cứ bảo vệ cho thân chủ Nguyễn Khắc Hữu, Luật sư Trung cũng đã phân tích, diễn giải, đối trừ… rất cụ thể về việc ông Hùng lấn chiếm 871,3m2 đất của ông Hữu như thế nào.
Sau khi phân tích chứng cứ, nghiên cứu hồ sơ và đối chiếu với thực tế với GCNQSD đất của các hộ, TAND huyện Sông Lô nhận xét: “Giấy tờ sổ sách lưu giữ tại UBND xã Yên Thạch đối với cả hai thửa đất của ông Hữu và ông Hùng đang quản lý sử dụng có sự khác nhau cả về hình thể, diện tích sử dụng và GCNQSD đất cấp không đúng các vị trí, các hộ đang sử dụng thực tế. Tuy nhiên ông Hùng, ông Thanh cũng như chính quyền địa phương đều thừa nhận sử dụng vị trí đất như hiện tại chứ không phải vị trí trên đất như trong GCNQSD đất. Đối với diện tích đất các bên sử dụng: Trong giấy CNQSD đất nhà ông Hùng cũng như trong sổ mục kê lưu giữ tại UBND xã Yên Thạch chỉ thể hiện 486m2 nhưng thực tế đang sử dụng là 798,2m2, trong khi đó diện tích đất của cụ Tư do ông Hùng đang quản lý sử dụng bị thiếu so với giấy CNQSD đất cũng như hồ sơ sổ sách.
Như vậy, hộ gia đình ông Hữu, ông Hùng và cả ông Thanh đều sử dụng đất ở vị trí như hiện tại từ trước đến nay, không phải là vị trí số thửa thể hiện như bản đồ 299 và GCNQSD đất, nên việc ông Hữu khởi kiện đòi lại ông Hùng phần diện tích đất thiếu của cụ Tư theo GCNQSD đất là có căn cứ. Tức là phần đất còn thừa của ông Hùng (385,3m2) so với GCNQSD đất phải trả lại ông Hữu”.
Cũng tại phiên xét xử sơ thẩm ngày 14/2/2025 của TAND huyện Sông Lô, HĐXX đã chỉ rõ: “Việc tranh chấp giữa hai hộ có sự sai sót của chính quyền địa phương xã Yên Thạch; có dấu hiệu về những sai phạm trong quản lý và sử dụng đất đai”. Để chứng minh cho điều này, Luật sư Vũ Đình Trung vạch rõ: Bìa đỏ nhà ông Hùng ở khu 13 xã yên Thạch được lập ngày 30/12/1999, thửa 170, diện tích 486m2. Đến ngày 20/3/2016 ông Hùng làm đơn xin UBND xã Yên Thạch xác minh thêm 300m2. Tháng 7/2020 ông Vũ Đức Sơn làm đơn gửi UBND xã cũng đề nghị giải quyết để cấp GCN QSD đất. Như vậy, đến năm 2020, ông Hùng chưa được giải quyết hợp thức thêm đất mà mới chỉ được cấp GCNQSD đất. Ấy vậy nhưng trước đó, ngày 5/7/2016 UBND xã Yên Thạch lập lại phiếu xác nhận kết quả đo đạc hiện trạng thửa đất đó cho ông Hùng. Đó là thửa 65, diện tích 903,5m2. Trên thực tế thửa đất này nằm trên thửa 199 của cụ Tư, (mẹ ông Hữu). Sự nhầm lẫn hay cố ý để hợp thức đất đai trái pháp luật (kể cả quy trình làm sổ đỏ) chưa được Tóa cấp sơ thẩm làm rõ.
Tuy nhiên, TAND huyện Sông Lô vẫn quyết định “… Chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Khắc Hữu. Buộc ông Vũ Đức Hùng tháo dỡ toàn bộ công trình trên đất gồm: 1 nhà 1 tầng diện tích 70,5m2, 1 chuồng trại diện tích 32m2, 1 bếp củi diện tích 26,8m2, một phần sân gạch diện tích 57,4m2… cùng một số cây cối trên đất và trả lại ông Hữu 385,3m2 đất lấn chiếm tại thửa số 199, tờ bản đồ số 10 tại thôn Sông Lô xã Yên Thạch, huyện Sông Lô, Vĩnh Phúc. Hình thể cụ thể có tờ bản đồ kèm theo”…; kiến nghị UBND huyện Sông Lô, UBND xã Yên Thạch điều chỉnh lại vị trí số thửa đất các hộ đang sử dụng cho đúng thực tế các hộ đang sử dụng…”.
Ngày 26/2/2025, ông Nguyễn Khắc Hữu đã có đơn kháng cáo bản án và yêu cầu cấp phúc thẩm (TAND tỉnh Vĩnh Phúc) giải quyết: “Buộc ông Vũ Đức Hùng trả lại 486m2 đất đang lấn chiếm nằm trong thửa 199 cho gia đình; không đồng ý toà sơ thẩm “đề nghị UBND huyện Sông Lô và UBND xã Yên Thạch điều chỉnh vị trí, số thửa. Toà xử như vậy, thửa 199 nhà tôi thiếu 627m2, toà sơ thẩm công nhận 486m2 nằm trong thửa 199, đương nhiên thửa đất 199 của gia đình tôi không có đường vào…”
Ngày 03/3/2025, VKSND huyện Sông Lô (Vĩnh Phúc) ra Quyết định kháng nghị phúc thẩm (đối với Bản án số 01/2025/DS-ST ngày 14/2/2025 của TAND huyện Sông Lô). Theo đó, quyết định kháng nghị này đã nhận định TAND huyện Sông Lô vi phạm về thu thập chứng cứ và đánh giá chứng cứ; vi phạm trong việc chưa xác minh làm rõ khi gia đình bị đơn xây dựng, thiết kế các công trình trên đất tranh chấp thì gia đình nguyên đơn có ngăn cản hay không mà buộc phải tháo dỡ; vi phạm trong việc tuyên chưa đầy đủ, gây khó khăn trong việc thi hành án. Bởi thế, VKSND huyện Sông Lô kháng nghị toàn bộ bản án số 01/2025/DS-ST ngày 14/2/2025 của TAND huyện Sông Lô đề nghị TAND tỉnh Vĩnh Phúc xét xử phúc thẩm.
Rõ ràng, căn nguyên và cốt lõi dẫn đến vụ tranh chấp này là “có sự sai sót của chính quyền địa phương xã Yên Thạch; có dấu hiệu về sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai” như TAND huyện Sông Lô đã vạch rõ. Bởi vậy, thiết nghĩ các cấp toà cần điều tra, xác minh theo hướng này và cần làm rõ từ cán bộ địa chính đến cán bộ lãnh đạo của địa phương trong thời kỳ này để xẩy ra sai sót, sai phạm đồng thời quy trách nhiệm rõ ràng. Những tình tiết mới, chứng cứ mới cũng đặc biệt được lưu ý.
ĐỨC DŨNG
