Ngày 19/5, tiếp tục chương trình nghị sự Kỳ họp thứ 9, Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND.
Dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong TAND khu vực.
Mô hình tổ chức hệ thống Tòa án dự kiến gồm: TAND Tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.
Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án 03 cấp, TAND Tối cao được bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của tòa cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.
Toàn cảnh Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Quochoi.vn
Trước đó, tại phiên thảo luận Tổ ngày 08/5, có ý kiến đề nghị giao Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh.
Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao cũng cần có nhiệm vụ xét xử phúc thẩm vụ án hành chính phức tạp, liên quan đến quyền lợi của công dân và doanh nghiệp.
Ý kiến khác đề nghị giao TAND cấp tỉnh thực hiện nhiệm vụ phúc thẩm toàn bộ các vụ án, vụ việc và TAND khu vực thực hiện nhiệm vụ sơ thẩm toàn bộ các vụ án, vụ việc.
Báo cáo giải trình ý kiến Đại biểu thảo luận tại Tổ, TAND Tối cao nêu, dự thảo luật phân định thẩm quyền cho các Tòa án nhằm bảo đảm phù hợp với mô hình Tòa án 03 cấp.
Việc giao cho Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh sẽ tạo ra nhiều cấp giám đốc thẩm, sẽ quay lại mô hình tương tự như TAND cấp cao, không giải quyết được những vướng mắc, bất cập hiện nay.
Theo TAND Tối cao, việc thành lập các Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao; nhiệm vụ, thẩm quyền của TAND cấp tỉnh, TAND khu vực đã được thể hiện trong Đề án sắp xếp, tinh gọn bộ máy được Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua.
Cũng tại phiên thảo luận Tổ, có ý kiến đề nghị làm rõ lý do không quy định TAND khu vực xét xử vụ án hình sự có mức hình phạt trên 20 năm tù.
TAND Tối cao cho hay, việc tiếp tục quy định cho TAND cấp tỉnh thực hiện nhiệm vụ xét xử sơ thẩm với một số vụ án hình sự về các tội phạm mà mức cao nhất của khung hình phạt trên 20 năm tù, tù chung thân, tử hình.
Đây là bước quá độ khi năng lực xét xử của một số ít thẩm phán tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu.
Thời gian tới, khi năng lực thẩm phán tại các Tòa án này được nâng lên đồng đều với các Tòa án khác trong cả nước, TAND Tối cao cho biết, sẽ tiếp tục nghiên cứu để đề xuất tăng thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm với toàn bộ các vụ án hình sự cho TAND khu vực.
Trước ý kiến đề nghị bổ sung vào dự thảo luật “Chánh án TAND cấp tỉnh trả lời chất vấn trước HĐND tỉnh”, TAND Tối cao cho hay, hiện nay Chánh án TAND cấp tỉnh vẫn đang thực hiện nhiệm vụ trả lời chất vấn, theo quy định Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.
Vấn đề Đại biểu Quốc hội nêu, theo TAND Tối cao, liên quan đến việc sửa đổi, bổ sung quy định của Hiến pháp.
Khi góp ý với Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, TAND Tối cao đã có ý kiến đề nghị giữ nhiệm vụ này của Chánh án TAND cấp tỉnh.
Trên cơ sở kết quả sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, TAND Tối cao sẽ đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định này trong Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND để phù hợp với Hiến pháp và không nhắc lại trong luật này để tránh trùng lặp.
Nội dung nữa, dự thảo luật đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27.
Bên cạnh ý kiến đồng ý, có ý kiến đề nghị làm rõ hơn việc tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao.
Giải trình về vấn đề này, theo TAND Tối cao, để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm của TAND Tối cao tiếp nhận từ TAND cấp cao (khi TAND cấp cao kết thúc hoạt động) thì việc tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao lên thành từ 23 đến 27 người là cần thiết.
Theo Thống kê, TAND Tối cao và các TAND cấp cao đang phải giải quyết khoảng 11.200 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm/năm; xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 1.000 vụ/năm.
TAND Tối cao cho biết, sẽ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau để kéo giảm, kiểm soát số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm và số vụ việc phải giám đốc thẩm, tái thẩm tại TAND Tối cao.
Các giải pháp có nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm; nâng cao chất lượng, năng lực, trình độ của đội ngũ Thẩm phán và các chức danh tư pháp khác; tăng cường kỷ luật, kỷ cương công vụ…
TAND Tối cao cũng nêu rõ quan điểm, việc lựa chọn, bổ nhiệm Thẩm phán TAND Tối cao bảo đảm các tiêu chuẩn cao và chặt chẽ.
Đồng thời, việc bổ sung điều kiện bổ nhiệm tuy có mở rộng nguồn nhưng vẫn bảo đảm nhân sự được bổ nhiệm phải là Thẩm phán TAND và có các điều kiện, tiêu chuẩn khác tương đương hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn, điều kiện của luật hiện hành.
Theo đó, người được xem xét bổ nhiệm Thẩm phán TAND Tối cao trong trường hợp đặc biệt này đều đã giữ chức Vụ trưởng từ đủ 05 năm trở lên, là Thẩm phán TAND, là những chuyên gia giỏi về chuyên môn và pháp luật trong công tác xét xử, có nhiều kinh nghiệm trong công tác xét xử, giám đốc việc xét xử của các Tòa án, phát triển án lệ, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
Công tác cán bộ là công tác của Đảng, người dự kiến được bổ nhiệm Thẩm phán TAND Tối cao sẽ được cấp có thẩm quyền xét duyệt và lựa chọn kỹ, TAND Tối cao báo cáo giải trình ý kiến Đại biểu Quốc hội.
