Theo dự thảo, môi trường điện tử là môi trường trong đó thông tin được tạo lập, cung cấp, trao đổi, thu thập, xử lý, lưu trữ thông qua mạng Internet, mạng máy tính, các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu.
Thực hiện thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử: là việc Tòa án, cơ quan, tổ chức, cá nhân tiến hành toàn bộ hoặc một số bước thực hiện thủ tục tố tụng bằng phương tiện điện tử thông qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.
Tài khoản giao dịch điện tử là danh tính điện tử của cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức có thẩm quyền, tổ chức, cá nhân được xác thực điện tử để đăng nhập vào Cổng thông tin điện tử của Tòa án khi thực hiện thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử và các hoạt động khác theo quy định của pháp luật.
Nghị quyết này áp dụng cho toàn bộ hệ thống TAND bao gồm TAND Tối cao; TAND tỉnh, thành phố; TAND khu vực; Tòa án chuyên biệt và các cơ quan, tổ chức, cá nhân lựa chọn, yêu cầu thực hiện thủ tục tố tụng và các thủ tục khác trên môi trường điện tử. Tuy nhiên, Nghị quyết không áp dụng để thực hiện thủ tục giao, nhận hồ sơ, tài liệu, chứng cứ, văn bản tố tụng bằng phương tiện điện tử giữa Tòa án với Tòa án; giữa Tòa án với Viện Kiếm sát và Cơ quan thi hành án dân sự.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Dự thảo cũng nêu rõ các nguyên tắc thực hiện thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử gồm:
- Việc thực hiện thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử phải phù hợp với quy định của luật tố tụng, pháp luật về giao dịch điện tử, nghị quyết này và pháp luật có liên quan.
- Cơ quan, tổ chức, cá nhân được bảo đảm tự nguyện lựa chọn thực hiện giao dịch điện tử trong hoạt động tố tụng tại Tòa án.
- Việc thực hiện thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử chỉ được thực hiện khi có yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Việc thực hiện thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử có giá trị pháp lý như các hình thức khác theo quy định của pháp luật.
Dự thảo quy định đầy đủ các bước từ đăng ký tài khoản, xác thực danh tính, đăng nhập hệ thống, gửi và nhận hồ sơ, đến lưu trữ hồ sơ điện tử và xử lý sự cố. Người dùng có thể đăng ký tài khoản qua VNeID, thiết bị lưu khóa bí mật hoặc các phương thức hợp pháp khác. Sau khi đăng ký, người dùng có thể thực hiện nộp đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ bất kỳ thời điểm nào, kể cả ngày nghỉ, ngày lễ.
Việc gửi tài liệu điện tử được xác nhận qua hệ thống cổng thông tin và có giá trị pháp lý tương đương việc gửi bằng văn bản giấy. Nếu là bản sao điện tử được chứng thực từ bản giấy gốc thì vẫn có hiệu lực như bản chính, trừ khi pháp luật có quy định khác.
Đáng chú ý, dự thảo quy định việc tích hợp và chia sẻ thông tin giữa hệ thống thông tin của Tòa án với các cơ sở dữ liệu quốc gia (như dữ liệu dân cư, hệ thống định danh điện tử của Bộ Công an...) nhằm xác thực nhanh chóng thông tin người dùng, đảm bảo hoạt động giao dịch điện tử được diễn ra an toàn, chính xác và hiệu quả.
Việc gửi, nhận, trao đổi, lưu trữ thông tin trong giao dịch điện tử phải được thực hiện theo quy định của Tòa án nhân dân tối cao, Luật Giao dịch điện tử, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Công nghệ thông tin và pháp luật có liên quan khác.
Tòa án, cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm bảo đảm an ninh, an toàn, bảo mật thông tin trong giao dịch điện tử; sử dụng, quản lý, bảo vệ thông điệp dữ liệu điện tử đúng pháp luật; tự mình hoặc phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện các biện pháp cần thiết bảo đảm tính an toàn, bảo mật, chính xác và toàn vẹn của thông điệp dữ liệu điện tử. Trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân phát hiện tài khoản bị xâm phạm phải có trách nhiệm báo ngay cho Tòa án biết để khóa tài khoản giao dịch đó.
Nghị quyết này khi chính thức ban hành sẽ thay thế Nghị quyết số 04/2016/NQ-HĐTP, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ từ hình thức tố tụng truyền thống sang mô hình quản trị tư pháp hiện đại, công khai, minh bạch trên nền tảng công nghệ số.
