Chánh án TANDTC vừa ban hành Quyết định số 213 /QĐ-TANDTC ngày 10/8/2020 phê duyệt kế hoạch thực hiện Công ước La Hay năm 1970 về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong lĩnh vực dân sự hoặc thương mại tại TAND. Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký.
Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc TANDTC, Chánh án các TANDCC, TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này.
1.Mục tiêu, yêu cầu đặt ra
Nâng cao năng lực công tác ủy thác thu thập chứng cứ của TAND theo quy định của Công ước để giải quyết hiệu quả, chất lượng các vụ việc dân sự có yếu tổ nước ngoài.
Chú trọng thực hiện các yêu cầu ủy thác thu thập chứng cứ của các nước thành viên Công ước để thúc đây mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế của Tòa án nhân dân trong lĩnh vực tố tụng dân sự.
Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đôn đốc của TANDTC đối với các TAND trong việc ủy thác cho nước ngoài thu thập chứng cứ khi giải quyết các vụ việc dân sự và thực hiện yêu cầu ủy thác thu thập chứng cứ của các nước thành viên Công ước;
Chủ động, tích cực, kịp thời tổng kết thực tiễn, đề xuất các giải pháp hiệu quả, khả thi để giải quyết các khó khăn, hạn chế, bất cập trong quá trình thực hiện Công ước; góp phần hoàn thiện pháp luật trong nước về tương trợ tư pháp, thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong tố tụng dân sự.
Việc thực hiện Kế hoạch phải phù hợp với nhiệm vụ, thẩm quyền của TAND đã được quy định tại Luật tổ chức Tòa án nhân dân, các bộ luật, luật liên quan và Quyết định sổ 924/QĐ-TTg ngày 30 tháng 6 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Ke hoạch thực hiện Công ước La Hay năm 1970 về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong lĩnh vực dân sự hoặc thương mại của Việt Nam.
Các đơn vị trực thuộc TANDTC, TANDCC, TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phải tích cực, chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện Công ước, bảo đảm đúng chức năng, nhiệm vụ, tiến độ, chất lượng, hiệu quả công tác.
Bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa TANDTC với các cơ quan nhà nước khác có liên quan trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ nêu trong Kế hoạch này.
2.Nhiệm vụ trọng tâm và phân công thực hiện
2.1.Lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện Công ưóc tại các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh
Tham mưu, đề xuất TANDTC ban hành văn bản chỉ đạo, quán triệt các TANDCC và Tòa án cấp tỉnh thực hiện Công ước; Giúp TANDTC theo dõi, kiểm tra, giám sát, đôn đốc các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh thực hiện Công ước; Tham mưu, đề xuất TANDTC chỉ đạo tổ chức sơ kết, tổng kết thực tiễn thi hành Công ước tại TAND.
Vụ Hợp tác quốc tế chủ trì, phối hợp với Văn phòng, Vụ Tổng hợp, các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh. Thời gian thực hiện từ quý III năm 2020 trở đi.
Kết quả đạt được là Văn bản của TANDTC chỉ đạo các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh quán triệt, tổ chức thực hiện Công ước; Văn bản của TANDTC chỉ đạo, đôn đốc các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh tổ chức sơ kết, tổng kết thực tiễn thi hành Công ước; Kế hoạch kiểm tra của TANDTC về công tác thực hiện Công ước tại các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh; Các báo cáo, thông báo định kỳ hàng năm hoặc đột xuất của Tòa án nhân dân tối cao về tình hình và kết quả thực hiện Công ước tại TAND.
2.2.Tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức về Công ước
Giúp TANDTC tổ chức tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức của các thư ký, thẩm tra viên, thẩm phán Tòa án các câp vê Công ước. Vụ Hợp tác quốc tế chủ trì phối hợp với Vụ Tổng hợp, Tạp chí Tòa án nhân dân, Báo Công lý. Thời gian thực hiện từ quý III năm 2020 trở đi.
Kết quả đầu ra là những bài viết, chuyên đề, tin tức, phóng sự giới thiệu về nội dung và việc thực thi Công ước tại TAND trên các báo, tạp chí, bản tin truyền hình, trang Tương trợ tư pháp, Cổng thông tin điện tử của TANDTC; Một số cuộc tọa đàm được TANDTC tổ chức cho các thư ký, thẩm tra viên, Thẩm phán của Tòa án các cấp để cập nhật thông tin, nâng cao nhận thức chung về vai trò của Công ước đối với công tác giải quyết vụ việc dân sự có yêu tố nước ngoài và mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế với nước ngoài trong lĩnh vực tố tụng dân sự.
2.3.Tổ chức thực hiện Công ước
Gửi yêu cầu ủy thác thu thập chứng cứ cho nước thành viên Công ước thông qua Bộ Tư pháp, đơn vị thực hiện: các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh. Thời gian thực hiện là khi phát sinh yêu cầu thu thập chứng cứ ở nước ngoài. Kết quả đầu ra: Yêu cầu ủy thác thu thập chứng cứ của Tòa án được lập theo đủng quy định của Công ước và các văn bản quy phạm pháp luật về tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự.
Thực hiện yêu cầu ủy thác thu thập chứng cứ cùa nước thành viên Công ước, đơn vị thực hiện là các Tòa án cấp tỉnh. Thời gian thực hiện: theo yêu cầu của nước thành viên Công ước. Kết quả đầu ra: Các yêu cầu ủy thác thu thập chứng cứ của các nước thành viên Công ước được thực hiện kịp thời, đúng pháp luật, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn.
2.4.Hướng dẫn nghiệp vụ ủy thác thu thập chứng cứ theo quy định của Công ước cho thư ký, thấm tra viên các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh
Giúp TANDTC tổ chức hướng dẫn nghiệp vụ ủy thác thu thập chứng cứ theo quy định của Công ước cho thư ký, thẩm tra viên của cac Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh.
Tổ chức tọa đàm hướng dẫn nghiệp vụ về thu thập chứng cứ ở nước ngoài theo quy định của Công ước; Soạn thảo, phổ biến sổ tay nghiệp vụ về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong tố tụng dân sự.
Vụ Hợp tác quốc tế, phối hợp với Văn phòng, Cục Kế hoạch – Tài chính, các Tòa án cấp cao và Tòa án cấp tỉnh. Thời gian thực hiện: Năm 2021-2022
Kết quả đầu ra là năm 2021: Dự thảo sổ tay nghiệp vụ về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong tố tụng dân sự (Sổ tay nghiệp vụ) được xây dựng và một số cuộc tọa đàm được TANDTC tổ chức để lấy ý kiến đóng góp đối với sổ tay nghiệp vụ; Năm 2022: Sổ tay nghiệp vụ được TANDTC phê duyệt và phổ biến cho các Tòa án các cấp.
Ngoài ra, kế hoạch còn đặt ra nhiệm vụ đấy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác ủy thác tư pháp; Tăng cường tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế có liên quan đến việc thực hiện Công ước; Rà soát, đánh giá, tổng kết tình hình thực hiện Công ước; Phối hợp với Bộ Tư pháp trong công tác hoàn thiện pháp luật về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tố tụng dân sự.
3.Tổ chức thực hiện
Vụ Hợp tác quốc tế là đơn vị đầu mối của TANDTC trong tổ chức thực hiện Kế hoạch này và Kế hoạch được ban hành theo Quyết định số 924/QĐ-TTg ngày 30/ 6/ 2020 của Thủ tướng Chính phủ.
Các đơn vị trực thuộc của TANDTC, TANDCC, TAND cấp tỉnh có trách nhiệm chủ động tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được phân công tại Kế hoạch này; phối hợp chặt chẽ với Vụ Hợp tác quốc tế trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao, đảm bảo thực hiện Công ước đồng bộ, kịp thời và có hiệu quả.
Căn cứ Nghị định số 74/2016/NĐ-CP ngày 01 /7 /2016 của Chính phủ về quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác điều ước quốc tế và công tác thỏa thuận quôc tế, các đơn vị trực thuộc TANDTC được giao chủ trì thực hiện các nhiệm vụ trong Kế hoạch này lập dự toán kinh phí thực hiện gửi Văn phòng TANDTC để tổng hợp vào dự toán hàng năm gửi Cục Kế hoạch – Tài chính thẩm định, trình cơ quan có thẩm quyên phê duyệt theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
CÔNG ƯỚC LA HAY 1970
Việt Nam đã gia nhập Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế (Hội nghị La Hay) vào ngày 10/4/2013.
Ngày 13/01/2020 Chủ tịch nước đã ký quyết định số 70/2020/QĐ-CTN phê chuẩn việc gia nhập Công ước La Hay 1970 về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong lĩnh vực dân sự hoặc thương mại. Công ước có hiệu lực đối với Việt Nam vào ngày 3/5/2020.
Công ước thu thập chứng cứ hiện có 62 quốc gia thành viên, là cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng cho hoạt động hợp tác TTTP trong lĩnh vực thu thập chứng cứ. Những quốc gia mà Việt Nam có nhu cầu UTTP thu thập chứng cứ cao đều là thành viên của Công ước này, ngoài các quốc gia thành viên thuộc Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Úc như Đức, Anh, Hoa Kỳ, Ô-xtơ-rây-lia phải kể đến một số quốc gia Đông Nam Á và Châu Á như Hàn Quốc, Trung Quốc, Xinh-ga-po cũng đã gia nhập Công ước từ rất sớm. Bên cạnh đó, xu thế chung của các quốc gia là đều đồng thời tham gia Công ước thu thập chứng cứ và Công ước tống đạt giấy tờ (hiện nay có đến 53 quốc gia đồng thời tham gia cả hai Công ước) bởi lẽ đây là một cặp công cụ pháp lý đồng hành, hỗ trợ cho hoạt động TTTP, giúp giải quyết các vụ việc dân sự, thương mại một cách nhanh chóng, triệt để.
Trở thành thành viên Công ước, Việt Nam sẽ có các quyền chính như sau: Yêu cầu các quốc gia thành viên đã chấp thuận việc gia nhập của Việt Nam thực hiện các yêu cầu thu thập chứng cứ của mình theo quy định tại Công ước và phù hợp với phạm vi tuyên bố, bảo lưu của quốc gia được yêu cầu; Từ chối thực hiện các yêu cầu thu thập chứng cứ của các quốc gia thành viên khác theo quy định tại Điều 12 của Công ước; Có quyền lựa chọn tuyên bố áp dụng hoặc bảo lưu các quy định của Công ước, phù hợp với pháp luật và điều kiện của mình và cũng có quyền rút bảo lưu, rút hoặc thay đổi các tuyên bố đã đưa ra vào bất kỳ thời điểm nào; Rút khỏi Công ước bất kỳ thời điểm nào (bằng cách gửi thông báo cho Bộ Ngoại giao Hà Lan, theo Điều 41 của Công ước).
Khi trở thành quốc gia thành viên của Công ước, Việt Nam có nghĩa vụ thực hiện các yêu cầu thu thập chứng cứ của các quốc gia thành viên Công ước đã chấp thuận việc gia nhập của Việt Nam, phù hợp với phạm vi, yêu cầu và quy trình thủ tục được quy định tại Công ước, cũng như các tuyên bố, bảo lưu của Việt Nam.
Việc gia nhập Công ước thu thập chứng cứ sẽ tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động TTTP thu thập chứng cứ trong lĩnh vực dân sự, kinh doanh, thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và các quốc gia thành viên, qua đó hỗ trợ cơ quan có thẩm quyền giải quyết các vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại và đầu tư có liên quan đúng quy định và thời hạn luật định; tạo môi trường pháp lý bảo vệ hoạt động giao lưu dân sự, kinh doanh – thương mại, đầu tư giữa các cá nhân, tổ chức của Việt Nam và các quốc gia thành viên và khẳng định chủ trương hội nhập quốc tế của Việt Nam.
THÁI VŨ/TẠP CHÍ TÒA ÁN
