Theo đó, với 100% các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt biểu quyết tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm; thông qua Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm.
Nghị quyết ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm có hiệu lực thi hành từ ngày 01/10/2025.
Trước đó, trình bày Tờ trình tóm tắt dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Hoàng Công Thủy cho biết, về phạm vi sửa đổi, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung 19/22 điều của Quy chế kèm theo Nghị quyết 1213/2016/UBTVQH13. Căn cứ quy định tại Điều 8 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xây dựng Nghị quyết thay thế Nghị quyết 1213/2016/UBTVQH13, phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào các nội dung cơ bản về tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm nhân dân và một số quy định về Đoàn Hội thẩm quân nhân.
Về bố cục của dự thảo Nghị quyết và dự thảo Quy chế, dự thảo Nghị quyết gồm 3 điều, trong đó quy định về việc ban hành Quy chế kèm theo, trách nhiệm thi hành, hiệu lực thi hành. Dự thảo Quy chế gồm 5 chương và 22 điều.
Liên quan đến nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Hoàng Công Thủy nêu rõ, tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết xác định thời điểm có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 10 năm 2025, bảo đảm Nghị quyết sớm có hiệu lực thi hành để các Đoàn Hội thẩm có đủ cơ sở pháp lý cho tổ chức, hoạt động, nhất là tại Điều này đã quy định có tính chất chuyển tiếp: “Hội thẩm nhân dân nhiệm kỳ 2021 - 2026 đang thực hiện nhiệm vụ xét xử tại Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố, Tòa án nhân dân khu vực theo quy định tại khoản 7 Điều 3 của Nghị quyết số 225/2025/QH15 ngày 27 tháng 6 năm 2025 của Quốc hội tham gia sinh hoạt tại Đoàn Hội thẩm nhân dân tỉnh, thành phố, Đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực nơi thực hiện nhiệm vụ xét xử cho đến hết nhiệm kỳ. Tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm nhân dân được thực hiện theo Quy chế ban hành kèm theo Nghị quyết này”.
Dự thảo Quy chế quy định về tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm. Về tổ chức của Đoàn Hội thẩm, tại Điều 3 dự thảo Quy chế kế thừa quy định hiện hành trong việc quy định Đoàn Hội thẩm là hình thức tổ chức tự quản của các Hội thẩm, đồng thời để đảm bảo phù hợp với tổ chức bộ máy mới của Tòa án nhân dân theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2025. Dự thảo Quy chế quy định Đoàn Hội thẩm gồm: Đoàn Hội thẩm nhân dân tỉnh, thành phố; Đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực; Đoàn Hội thẩm quân nhân quân khu và tương đương; Đoàn Hội thẩm quân nhân khu vực.
Về tổ chức và hoạt động Đoàn Hội thẩm nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Hoàng Công Thủy cho biết, căn cứ tình hình thực tiễn sau sắp xếp tổ chức và điều chuyển thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân khu vực, trên cơ sở ý kiến thống nhất của Tòa án nhân dân tối cao, để đáp ứng yêu cầu tham gia xét xử theo quy định ở cả TAND cấp tỉnh và TAND khu vực, Điều 4 dự thảo Quy chế điều chỉnh số lượng Hội thẩm tại Đoàn Hội thẩm nhân dân tỉnh, thành phố và Đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực.
Đối với Đoàn Hội thẩm nhân dân tỉnh, thành phố, dự thảo Quy chế giữ số lượng tối thiểu 20 người như quy định hiện hành, chỉ điều chỉnh số lượng tối đa Hội thẩm từ 100 người xuống còn 50 người. Có quy định riêng cho Đoàn Hội thẩm nhân dân TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh không quá 70 người.
Đối với Đoàn Hội thẩm khu vực, dự thảo Quy chế điều chỉnh theo hướng tăng gấp đôi số lượng tối thiểu và tối đa Hội thẩm của mỗi Đoàn tại quy định hiện hành. Theo đó, tổng số Hội thẩm tối thiểu không dưới 30 người (tăng từ 15 người lên 30 người), và tối đa không quá 100 người (tăng từ 50 người lên 100 người).
Bên cạnh đó, dự thảo Quy chế cũng quy định về số lượng Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân; về quy trình bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân cấp tỉnh, khu vực; về kinh phí hỗ trợ Đoàn Hội thẩm và phụ cấp cho Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân quân nhân.
100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt biểu quyết thông qua Nghị quyết ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm. Nguồn ảnh: Quochoi.vn.
Thẩm tra dự án Nghị quyết ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành sự cần thiết xây dựng Nghị quyết ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm với những lý do nêu tại Tờ trình số 34/TTr-MTTW-BTT của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để thay thế Quy chế hiện hành ban hành kèm theo Nghị quyết số 1213/2016/UBTVQH13 của UBTVQH.
Trong đó đáng chú ý, về thủ tục bầu, công nhận kết quả bầu Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân (Điều 6), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với quy định của dự thảo Quy chế và nhận thấy, quy trình bầu, công nhận kết quả bầu Trưởng đoàn/Phó Trưởng đoàn Hội thẩm cơ bản kế thừa quy định của Quy chế hiện hành, đồng thời có điều chỉnh để phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp (áp dụng cho cả việc bầu Trưởng đoàn/Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân tỉnh, thành phố; Trưởng đoàn/Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực).
Bên cạnh đó, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị không bổ sung quy định: “Căn cứ tình hình thực tế tại địa phương, Thường trực Hội đồng nhân dân cấp tỉnh phối hợp với Chánh án Tòa án nhân dân và Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp hướng dẫn thực hiện việc tổ chức Hội nghị toàn thể Hội thẩm để bầu các Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực” tại điểm a khoản 3 để tránh phát sinh thêm quy trình, thủ tục. Tại phiên họp thẩm tra, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu ý kiến để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Quy chế trình UBTVQH xem xét, thông qua theo hướng không quy định nội dung này tại dự thảo Quy chế.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành hoàn toàn với nội dung, hồ sơ trình, hồ sơ thẩm tra và dự thảo các văn bản cần xem xét, thông qua.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định giao Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp phối hợp với Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoàn chỉnh các thủ tục, trình Chủ tịch Quốc hội ban hành Nghị quyết.
