Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn về tiếp thu, giải trình dự thảo Luật Cảnh sát cơ động.
Sáng 15/02, tại Nhà Quốc hội, thực hiện chương trình Phiên họp thứ 8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Cảnh sát cơ động. Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành nội dung làm việc.
Báo cáo tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Cảnh sát cơ động. Thực hiện sự chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh (UBQPAN) đã tổ chức khảo sát, chủ trì, phối hợp với Ban soạn thảo dự án Luật và các cơ quan hữu quan nghiên cứu chỉnh lý dự thảo Luật.
Dự án Luật Cảnh sát cơ động được xây dựng với bố cục gồm 5 chương với 33 điều, quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của Cảnh sát cơ động; điều kiện bảo đảm và chế độ, chính sách đối với Cảnh sát cơ động; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Về vị trí, chức năng của Cảnh sát cơ động, nhiều ý kiến đề nghị bỏ cụm từ “chuyên trách”; làm rõ hơn tính đặc thù của Cảnh sát cơ động, bổ sung chức năng đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật của Cảnh sát cơ động cho phù hợp với Luật Công an nhân dân và thực tiễn thực hiện nhiệm vụ.
Tiếp thu ý kiến các đại biểu quốc hội, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho bỏ cụm từ “chuyên trách”. Đối với các ý kiến khác, qua nghiên cứu, Thường trực UBQPAN thấy rằng, dự thảo Luật Chính phủ trình quy định khái quát về chức năng của Cảnh sát cơ động không nhắc lại các nội dung đã có trong Luật Công an nhân dân là phù hợp. Do đó, đề nghị UBTVQH cho giữ nguyên các nội dung này.
Một số ý kiến đề nghị cân nhắc quy định Cảnh sát cơ động là “lực lượng vũ trang nhân dân” và làm rõ hơn tính vũ trang của lực lượng Cảnh sát cơ động. Về nội dung này, Thường trực UBQPAN cho rằng, Lực lượng Cảnh sát cơ động thuộc Công an nhân dân; dự thảo Luật Chính phủ trình quy định Cảnh sát cơ động là “lực lượng vũ trang nhân dân” cũng thống nhất với khoản 1 Điều 3 của Luật Cảnh sát biển Việt Nam, khoản 1 Điều 13 của Luật Biên phòng Việt Nam; đồng thời là căn cứ pháp lý để xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, xây dựng chế độ, chính sách, bảo đảm hoạt động và tạo điều kiện thuận lợi để Cảnh sát cơ động hoàn thành tốt nhiệm vụ. Do vậy, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho giữ nguyên nội dung này.
Về nhiệm vụ của Cảnh sát cơ động, một số ý kiến đề nghị cân nhắc điểm đ khoản 2 vì không phải là nhiệm vụ thường xuyên, không mang tính đặc thù của Cảnh sát cơ động. Trên cơ sở ý kiến của đại biểu quốc hội, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho giữ lại nhiệm vụ này và chỉnh lý như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý; đồng thời để bảo đảm chặt chẽ, đề nghị cho bổ sung Điều 12 về hoạt động tuần tra, kiểm soát bảo đảm an ninh, trật tự của Cảnh sát cơ động trên cơ sở luật hóa một số quy định tại Thông tư số 58/2015/TT-BCA.
Một số ý kiến đề nghị cân nhắc quy định “huấn luyện công tác phòng, chống khủng bố cho lực lượng chuyên trách và lực lượng bảo vệ thuộc các bộ, ngành, địa phương” tại khoản 3, vì không phải là nhiệm vụ chính của Cảnh sát cơ động, không phù hợp với quy định của Luật Phòng, chống khủng bố. Trên cơ sở ý kiến đại biểu quốc hội, để chặt chẽ, rõ ràng hơn, Thường trực UBQPAN đã chỉnh lý khoản 3 như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý theo hướng Cảnh sát cơ động chỉ tham gia huấn luyện các đối tượng này theo quy định của pháp luật.
Nhiều ý kiến đề nghị rà soát lại Điều này để tránh chồng chéo với nhiệm vụ của các lực lượng khác có liên quan, bảo đảm dễ thực hiện. Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu quốc hội, Thường trực UBQPAN đã chỉnh lý Điều này theo hướng chỉ quy định những nhiệm vụ mang tính đặc thù đang thực hiện ổn định của Cảnh sát cơ động trên cơ sở kế thừa Pháp lệnh Cảnh sát cơ động. Đối với công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự; phòng, chống khắc phục thảm họa, thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm, cứu nạn, cứu hộ… thì Cảnh sát cơ động chỉ tham gia phối hợp hoặc hỗ trợ các lực lượng khác khi có yêu cầu.
Về quyền hạn của Cảnh sát cơ động, một số ý kiến cho rằng, quyền hạn của Cảnh sát cơ động quá rộng, đề nghị quy định cụ thể hơn để tránh chồng chéo với các lực lượng khác; quy định về trình tự, thủ tục thực hiện các quyền này để đảm bảo chặt chẽ, tránh lạm quyền.
Thường trực UBQPAN nhận thấy, quy định về quyền hạn của Cảnh sát cơ động được xây dựng căn cứ vào các quy định của pháp luật có liên quan và cơ bản kế thừa quy định của Pháp lệnh hiện hành. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi nhiệm vụ, dự thảo Luật chỉ quy định các quyền hạn cần thiết nhằm bảo đảm cho Cảnh sát cơ động hoàn thành tốt nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất được giao. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực UBQPAN đã rà soát, chỉnh lý Điều này như dự thảo Luật tiếp thu, chỉnh lý để tránh chồng chéo, mâu thuẫn với nhiệm vụ, quyền hạn của các lực lượng khác và thuận lợi trong tổ chức thực hiện.
Về đề nghị quy định trình tự, thủ tục thực hiện các quyền của Cảnh sát cơ động, Thường trực UBQPAN thấy rằng, nhiệm vụ, quyền hạn của Cảnh sát cơ động liên quan đến nhiều luật như: Luật Công an nhân dân; Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản; Luật Phòng, chống khủng bố; Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Hàng không dân dụng… Trong khi các luật này đã quy định hoặc giao cơ quan có thẩm quyền quy định về trình tự, thủ tục thực hiện một số hoạt động liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân. Do đó, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH không quy định lại các nội dung trên.
Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao UBQPAN đã phối hợp chặt chẽ với Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan có liên quan, tổ chức nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật Cảnh sát cơ động tương đối đầy đủ, toàn diện.
Về phương án hoàn thiện dự thảo, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cần bám sát Nghị quyết số 40-NQ/TW ngày 08/11/2004 của Bộ Chính trị về nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác Công an trong tình hình mới. Nhấn mạnh, Nghị quyết số 40-NQ/TW ghi rõ: tăng cường lực lượng cảnh sát cơ động chống bạo loạn khủng bố, bố trí lực lượng này ở những địa bàn trọng điểm, với trang bị phù hợp và sự chỉ huy thống nhất, Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát toàn bộ dự án luật này đã đảm bảo được nguyên tắc và yêu cầu đề ra tại Nghị quyết.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần tiếp tục rà soát tính hợp hiến, hợp pháp, đảm bảo thống nhất với hệ thống pháp luật có liên quan trong thực hiện chức năng nhiệm vụ cảnh sát cơ động đặc biệt trong quá trình thực hiện biện pháp vũ trang của lực lượng cảnh sát cơ động. “Khi thực hiện các biện pháp vũ trang của lực lượng chức năng nói chung và lực lượng cảnh sát cơ động nói riêng sẽ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân,… trong đó có cả trong nước và quốc tế. Do đó, cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo tính thống nhất”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị nghiên cứu có điều khoản quy định về giải thích từ ngữ. Quy định này cần cụ thể, rõ ràng, đảm bảo Luật Cảnh sát cơ động sau khi ban hành có tính khả thi cao, phát huy hiệu quả trên thực tế.
Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến các thành viên UBTVQH tán thành với nhiều nội dung được tiếp thu, chỉnh lý tại dự thảo Luật Cảnh sát cơ động. Nhiều ý kiến đề nghị, cần giữ điều khoản về giải thích từ ngữ. Trong đó, cân nhắc quy định rõ về biện pháp vũ trang, sử dụng biện pháp vũ trang.
Một số ý kiến khác cũng đề nghị, một số khái niệm khác trong chức năng, nhiệm vụ cần tiếp tục nghiên cứu rà soát và giải thích rõ. Về phối hợp giữa cảnh sát cơ động và cơ quan tổ chức, lực lượng chức năng có liên quan cần nhấn mạnh sự chỉ huy thống nhất, sự lãnh đạo tập trung và việc chủ trì phối hợp với các lực lượng khác trong các nhiệm vụ.
Ngoài ra, đa số ý kiến phát biểu đồng tình với quy định về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động của Cảnh sát cơ động phù hợp với khả năng của địa phương và theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.
Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, UBTVQH đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của Thường trực UBQPAN đã phối hợp chặt chẽ với Ban soạn thảo dự án luật và các cơ quan hữu quan có liên quan, chủ động, tích cực làm việc có trách nhiệm cầu thị và đã tạo sự thống nhất, đồng thuận trong tổ chức nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội chỉnh lý dự thảo luật và dự thảo báo cáo giải trình, tiếp thu.
Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cơ bản các ý kiến của UBTVQH tán thành với các nội dung tiếp thu chỉnh lý dự thảo Luật và dự thảo báo cáo giải trình tiếp thu chỉnh lý dự thảo. Theo đó, quá trình tiếp thu đã bám sát được Nghị quyết số 40-NQ/TW ngày 8/11/2004 của Bộ Chính trị, các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị về chiến lược an ninh quốc gia về xây dựng lực lượng công an nhân dân trong đó có ưu tiên xây dựng lực lượng cảnh sát cơ động tiến lên hiện đại và cũng đã nhấn mạnh nhiệm vụ chủ yếu là chống bạo loạn, chống khủng bố, đề cập sâu yêu cầu lãnh đạo tập trung và chỉ huy thống nhất và bước đầu rà soát tính hợp hiến hợp pháp của luật với các văn bản luật khác.
Về giải thích từ ngữ, cần phân tích làm rõ hơn lý do không quy định điều này và nên cân nhắc quy định rõ về biện pháp vũ trang, sử dụng biện pháp vũ trang và một số khái niệm khác mà các luật khác chưa quy định. Đây là nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau về nội hàm, UBTVQH đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra cần tổ chức xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học về khái niệm này cho tập trung, tổ chức hội thảo, tọa đàm làm rõ khái niệm này để đưa vào quy định trong luật đảm bảo tính chính xác. Ngoài ra, một số khái niệm khác trong chức năng, nhiệm vụ cần tiếp tục nghiên cứu rà soát và giải thích rõ.
Về vị trí, chức năng của cảnh sát cơ động, UBTVQH cơ bản nhất trí các nội dung tiếp thu, chỉnh lý. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu quy định bảo đảm tính khái quát, rõ ràng hơn, làm căn cứ quy định các nội dung khác của dự thảo luật.
Về các nhóm nhiệm vụ, quyền hạn, UBTVQH cho rằng, trong 12 nhóm này mới chọn 3 vấn đề quy định cụ thể còn lại các quy định khác mà các luật khác đã quy định rõ thì không cần quy định lại nhưng cần rà soát cho cụ thể và nhiệm vụ của Cảnh sát cơ động. Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, đây là một trong những nội dung quan trọng dự thảo luật được tiếp thu, chỉnh lý cơ bản rõ, nội dung giải trình có căn cứ. Tuy nhiên, đề nghị rà soát làm rõ hơn nhiệm vụ chủ trì phối hợp của Cảnh sát cơ động trong thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định tránh chồng chéo với các lực lượng khác và cần phải điều chỉnh, viết lại Điều 8, Điều 10, Điều 12 cho gọn và rõ nhiệm vụ của Cảnh sát cơ động.
Về quyền hạn của Cảnh sát cơ động, UBTVQH cho rằng dự thảo đã dự kiến tiếp thu, chỉnh lý về quyền hạn Cảnh sát cơ động thể hiện được quan điểm của đại biểu Quốc hội không chồng chéo về quyền hạn với lực lượng khác. Tuy nhiên, do thực hiện quyền hạn Cảnh sát cơ động có liên quan nhiều đến hạn chế quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp, quyền về tài sản được pháp luật bảo hộ. Do đó, đề nghị tiếp tục rà soát quy định cụ thể, thống nhất, rõ ràng hơn, bảo đảm khả thi, thuận lợi và tránh lạm quyền.
Về phối hợp giữa Cảnh sát cơ động và cơ quan tổ chức, lực lượng chức năng có liên quan, UBTVQH yêu cầu cần nhấn mạnh sự chỉ huy thống nhất, sự lãnh đạo tập trung và việc chủ trì phối hợp với các lực lượng khác trong các nhiệm vụ.
Về hỗ trợ từ ngân sách địa phương, quy định về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động của Cảnh sát cơ động phù hợp với khả năng của địa phương và theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho biết, ngoài các nội dung trên, UBTVQH cho ý kiến một số nội dung khác như chỉnh lý viết lại một số điều trong dự thảo Luật bảo đảm tính thống nhất cũng như bảo đảm kỹ thuật lập pháp. Sau phiên họp này, đề nghị Thường trực UBQPAN chủ trì phối hợp với ban soạn thảo, các cơ quan có liên quan tổng hợp tiếp thu đầy đủ các ý kiến của ủy viên UBTVQH hoàn chỉnh dự thảo luật, dự thảo báo cáo giải trình tiếp thu chỉnh lý trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV.
DUY ANH
