Mới đây, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Một trong những điểm mới của dự luật là mở rộng thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp địa phương.
Quốc hội biểu quyết Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Ảnh: Quốc hội.
Cụ thể, Luật bổ sung thẩm quyền cho HĐND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong ban hành văn bản phân cấp. Đồng thời, mở rộng phạm vi ban hành văn bản quy phạm pháp luật cho HĐND, UBND cấp xã phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương vừa được Quốc hội thông qua ngày 16/6. Luật đã bỏ quy định về việc UBND cấp xã có thể ban hành văn bản quy phạm pháp luật phân cấp, thay vào đó, chỉ quy định thẩm quyền phân cấp thuộc về HĐND cấp tỉnh. Ngoài ra, bổ sung thẩm quyền và hình thức ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Chủ tịch UBND cấp tỉnh và mở rộng phạm vi ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND cấp xã phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn tương ứng tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Về thực hiện phản biện xã hội, đề xuất nhiệm vụ lập pháp, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, Luật trước đây đã lược bỏ các cụm từ liên quan đến tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội để phù hợp định hướng sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Tuy nhiên, sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết số 203/2025/QH15 về sửa đổi Hiến pháp năm 2013, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến và giữ nguyên các quy định về thực hiện phản biện xã hội; đề xuất nhiệm vụ lập pháp; đề xuất xây dựng luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; việc lấy ý kiến đối với lập đề xuất chính sách và soạn thảo dự án; đề nghị giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết, đồng thời, chỉnh lý tên các tổ chức thành “tổ chức chính trị - xã hội”.
Một điểm đáng chú ý khác là việc bổ sung quy định chuyển tiếp về hiệu lực văn bản quy phạm pháp luật sau sắp xếp, điều chỉnh địa giới hành chính. Theo đó, các văn bản của chính quyền cấp huyện sẽ tiếp tục có hiệu lực đến ngày 28/2/2027 để rà soát và quyết định áp dụng phù hợp.
Ngoài ra, Luật đã tiếp thu, sửa đổi, bổ sung các trường hợp áp dụng văn bản quy phạm pháp luật đối với đơn vị hành chính bị chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới. Cụ thể: 4 trường hợp quy định hiệu lực về không gian, trong đó 3 trường hợp áp dụng đối với văn bản quy phạm pháp luật của đơn vị hành chính cùng cấp khi chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới (trường hợp sáp nhập, chia tách và nhập một phần địa giới) và 1 trường hợp áp dụng đối với văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Nhà nước cấp trên áp dụng đối với đơn vị hành chính cấp dưới mà đơn vị hành chính cấp dưới bị chia tách, nhập, điều chỉnh địa giới.
Nguyên tắc chung là văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực không gian với đơn vị hành chính nào thì tiếp tục có hiệu lực với đơn vị hành chính đó cho đến khi bị sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ, trừ trường hợp một đơn vị hành chính tiếp nhận một phần địa giới của đơn vị hành chính khác.
