LSVNO - Tôi khởi hành đi Bến Tre từ 5 giờ sáng để tham dự phiên tòa bào chữa cho một khách hàng là giám đốc doanh nghiệp bảo hiểm tại địa phương, trong lòng ngổn ngang nhiều suy nghĩ.
Mấy ngày đầu năm về Phú Thọ chịu tang mẹ vợ trong tiết trời lạnh lẽo, thấy đời người nhiều khi bon chen vô vọng, không biết thật ra chết là hết, cũng chẳng mang theo được gì. Cả một đời cơ cực nuôi chín người con lớn khôn, trưởng thành, bây giờ bà buông bỏ nhọc nhằn đời người để về với ông…
Ảnh minh họa.
Phiên tòa đầu tiên của năm diễn ra hơn ba ngày tại thành phố Bến Tre, các luật sư từ Hà Nội, Hà Tĩnh và TP. Hồ Chí Minh cùng về tham dự bảo vệ quyền lợi cho khách hàng của mình. Cuối giờ chiều, chúng tôi có điều kiện ngồi lại tâm sự những buồn vui trong nghề nghiệp, trải lòng về những vấn đề đang phải đối diện tại phiên tòa. Vấn đề nảy sinh chính là làm sao giải quyết bài toán giữa luận lý và thực tại. Về nghề nghiệp, các luật sư xuất phát từ nhận thức chủ quan, sự hiểu biết về pháp luật, soi rọi vào thực tế khách quan thể hiện trong hồ sơ vụ án, kết quả thẩm tra công khai tại phiên tòa, rồi tìm ra điểm cốt tử tranh đấu bảo vệ quyền lợi của khách hàng. Tuy nhiên, khi trao đổi với gia đình và khách hàng, họ chỉ mong muốn những điều thiết thực và giản dị hơn nhiều. Không ai có thể đo lường được những tháng ngày người thân của họ bị tạm giam, đếm thời gian qua những vệt nắng chiếu ngang song cửa sắt. Mỗi lần đến kỳ thăm nuôi gặp mặt, muốn nói nhiều mà chả được bao nhiêu, người thân nước mắt chan chứa, ướt đầm vai áo, tay trong tay quấn quýt chẳng muốn rời. Chỉ mong làm sao ra được bên ngoài càng nhanh càng tốt, bởi vậy nên lo lắng chuyện luật sư luận lý cãi cọ căng thẳng, ai đó thấy không vừa lòng thì khổ thân.
Bây giờ Nam Bộ đang mùa nắng gắt, lòng người cũng héo hắt, cạn khô. Từ trên ban công tầng 7 khách sạn, tôi phóng tầm mắt nhìn ra bên ngoài, thấy dòng sông Hàm Luông chảy ngang qua, từng chiếc thuyền máy rẽ sóng chạy hướng ra biển, lòng như dịu lại. Đây là một phân lưu của sông Tiền, bắt đầu từ địa phận xã Tân Phú, Châu Thành, chảy theo hướng đông nam, đi qua địa phận các huyện như Châu Thành, Chợ Lách, Mỏ Cày, thị xã Bến Tre, Giồng Trôm, Thạnh Phú, Ba Tri đổ ra biển Đông tại cửa Hàm Luông. Hàm Luông là con sông lớn chảy trọn vẹn trên đất Bến Tre, ranh giới tự nhiên giữa hai cù lao Bảo và Minh, dài 70 km, rộng trung bình từ 1.200m đến 1.500m, đoạn gần cửa biển rộng đến hơn 3.000m. Chính vì thế, sông Hàm Luông có lưu lượng nước dồi dào nhất so với các sông khác của tỉnh, góp phần tạo nên sự trù phú của các huyện và thành phố Bến Tre. Nghĩ về lai lịch của một dòng sông như vậy để cốt thoát ra những rắc rối của tố tụng, cố hiểu thêm thật sự nguyên cớ vụ án này. Khởi tố, đình chỉ, khôi phục, chuyển từ địa phương lên trung ương, vòng lên, lộn xuống, kéo dài ba, bốn năm nay, hồ sơ trả đi, trả lại nhiều lần, ra đến phiên tòa hai bên buộc tội và gỡ tội vẫn còn phải tranh luận với nhau…
Mấu chốt nhất vẫn là xác định hậu quả thiệt hại của hành vi cố ý làm trái. Sai thì sai rồi, nhưng có gây hậu quả không, mối quan hệ nhân quả thế nào? Các vị giám định viên không được mời ra tòa, nhưng cũng kịp để lại những băn khoăn của chính họ, khi không khẳng định hay phủ nhận có hậu quả thiệt hại cho tài sản Nhà nước trong vụ án này. Họ bảo rằng, việc đánh giá ảnh hưởng của các khoản chi bị coi là không đúng quy định nói trên cần được đặt trong quan hệ với việc duy trì, phát triển thị trường và góp phần làm tăng doanh thu của doanh nghiệp. Thực tế doanh thu hàng năm của công ty đều vượt chỉ tiêu được giao, các báo cáo quyết toán thuế đều được tổng công ty phê duyệt, chưa có kết luận nào của cơ quan thuế không chấp nhận khoản chi phí đã được duyệt này. Nếu xác định chỉ là làm giảm lợi nhuận trước thuế và giảm cổ tức được chia thì về bản chất không làm ảnh hưởng đến việc bảo tồn vốn của Nhà nước. Hơn nữa, nếu tính toán giá trị thiệt hại sau thuế thì mới phù hợp với quy định của pháp luật. Khách hàng của tôi làm không đúng quy định, nhưng mục đích nhằm mang lại hiệu quả kinh doanh cho công ty, tăng thu nhập cho cán bộ nhân viên, nộp ngân sách cho Nhà nước nhiều hơn, thì có phạm tội không? Thực tại chính là ở chỗ đó, chứ để vụ án cuốn theo chiều gió mãi như thế này, sức người có hạn làm sao chịu đựng nổi…
Dường như các luật sư thường không ai chịu dồn lý trí lại để dành chỗ cho trái tim, thành ra quanh năm suốt tháng chỉ tranh cãi, luận lý. Ngồi lại với nhau có một chút buổi chiều, tưởng là nhìn dòng Hàm Luông chảy về cửa biển để dịu nhẹ tâm tư, rốt cuộc rồi cũng quay về nội dung vụ án đang diễn ra. Một đồng nghiệp nói với tôi, cuộc sống có tiến có lùi, có thắng có thua, có thể thua nhiều thứ nhưng đừng để thua tâm trạng. Khi đứng trước nhiều sự lựa chọn, hãy chọn can đảm để dấn thân hoặc từ bỏ, đương đầu hoặc chấp nhận, chọn thứ mình yêu hoặc yêu thứ mình chọn. Bất chợt nhìn ra cửa Hàm Luông, tôi bâng khuâng khi nắng đang tắt trên cành lá xanh, tiếng thuyền máy xa dần để lại phía sau những đợt sóng tỏa vào ve vuốt hai bờ. Vẫn biết đôi khi có những việc xảy đến với mình thật đau đớn và quá sức chịu đựng, nhưng khi vượt qua rồi mới nhận ra rằng, nếu không có những biến cố đó, có thể mình đã không thể trưởng thành hơn. Mọi chuyện rồi sẽ ổn thôi…
Luật sư Phan Trung Hoài
