Nội dung vụ án:
Cụ Mạch Dùng và cụ Nguyễn Phước Công Tôn Nữ Thanh Thưởng chết cùng ngày 23/6/1980. Cụ Dùng và cụ Thưởng có 03 người con là ông Mạch Phước Thạnh (đã mất liên lạc từ nhỏ), ông Mạch Phước Sinh (đang sinh sống tại Pháp) và bà Mạch Thị Thanh Châu.
Lúc còn sống, cụ Dùng và cụ Thưởng tạo lập một thửa đất diện tích 1.500m2 gắn liền với căn nhà số 62 đường Điện Biên Phủ, Khóm 3, Phường 2, TP. Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh. Năm 1975, cụ Dùng và cụ Thưởng sang Pháp điều trị bệnh. Ngày 04/10/1977, tại Pháp cụ Dùng làm giấy ủy quyền cho cụ Nguyễn Thị Thọ (chị dâu của cụ Dùng), bà Mạch Thoại Hoa (cháu ruột cụ Dùng) và cháu là bà Huỳnh Mỹ Huê ở trông coi nhà đất nêu trên, không được sang nhượng và cho người khác ở trừ con cháu họ Mạch. Ngày 08/11/1977, cũng tại Pháp, cụ Dùng và cụ Thưởng lập “Tờ lập hương hỏa” cũng với nội dung giao cho cụ Thọ, bà Hoa và bà Huê cai quản nhà đất nêu trên và thửa đất diện tích 1.500m2 tại đường Chùa Phướng, Đạt Thành nay là đường Kiên Thị Nhẫn, Phường 7, TP. Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh; không được cầm cố, thế chấp, mua bán, đổi, chia và cũng không ai có quyền tịch thu hai nhà đất trên; cụ Thọ, bà Hoa, bà Huê cùng con cháu được trọn quyền ở, lo gìn giữ sửa chữa, bồi bổ làm các việc cho ngôi nhà được tốt đẹp và không có quyền cho bất cứ một người xa lạ không phải thân quyến họ hàng của các cụ vào ở trong nhà hương hỏa.
Trong thời gian quản lý sử dụng nhà đất, cụ Thọ, bà Hoa đã đăng ký, kê khai nhà đất nêu trên, cụ thể năm 1983 cụ Thọ đăng ký sổ bộ thuộc thửa 466, diện tích 1.443m2 ; năm 1991, bà Hoa đăng ký sổ bộ thuộc thửa 899, diện tích 1.529m2; năm 1998 bà Hoa đăng ký sổ bộ thuộc thửa 120 diện tích 1.167,5m2. Diện tích nhà đất năm 1998 bị giảm so với năm 1991 là do bà Hoa tự ý tách ra một phần thửa đất cho cháu ruột là bà Mạch Thị Thanh Nga sử dụng 101,2m2 thuộc thửa số 123, tờ bản đồ số 9. Việc bà Hoa định đoạt cho bà Nga là trái với ý chí của cụ Dùng, cụ Thưởng.
Bà Châu khởi kiện yêu cầu bà Nga phải trả lại diện tích đất 101,2m2 nêu trên.
Luật sư đại diện theo ủy quyền của bà Mạch Thị Thanh Nga trình bày:
Bà Nga là cháu của cụ Dùng được cụ cho chỗ ở tại căn nhà số 62 đường Điện Biên Phủ từ nhỏ. Năm 1975, gia đình cụ Dùng sang Pháp sinh sống và chết tại Pháp, gia đình bà Nga tiếp tục sinh sống tại căn nhà này.
Năm 1991, bà Nga đã viết thư sang Pháp xin bà Châu một phần đất để cất nhà ở, bà Châu đồng ý nên bà Nga đã tách sổ bộ và đăng ký quyền sở hữu nhà và đất diện tích 101,2m2 tọa lạc tại 80C đường Trần Phú, khóm 3, phường 2, TP. Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh, đã được chính quyền cấp sổ hồng sở hữu.
Bản án dân sự số 30/2019/DS-ST ngày 23/07/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện Mạch Thị Thanh Châu: “Buộc bà Mạch Thị Thanh Nga, ông Nguyễn Văn Hiểu và chị Nguyễn Mạch Thanh Xuân có nghĩa vụ thanh toán lại cho bà Mạch Thị Thanh Châu (đại diện cho các thừa kế của cụ Mạch Dùng và cụ Nguyễn Phước Công Tôn Nữ Thanh Thưởng) nhận giá trị của thửa đất số 123 diện tích 101,2m2 bằng 708.400.000 đồng. Bà Nga được sở hữu nhà và đất.
Bản án phúc thẩm số 194/2020/DS-PT ngày 24/06/2020 của Tòa án nhân dân cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã sửa bản án sơ thẩm, theo đó chấp nhận kháng cáo của bà Mạch Thị Thanh Nga, bác yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn Mạch Thị Thanh Châu, chấp nhận cho bà Nga sở hữu nhà đất thửa số 123, diện tích 101,2m2, tờ bản đồ số 9, tọa lạc tại khóm 3, phường 2, TP. Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh đã được UBND tỉnh Trà Vinh cấp cho bà Nga ngày 10/7/2000.
Sau khi xét xử phúc thẩm, ông Mạch Phước Sinh có đơn đề nghị xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao đã có Quyết định kháng nghị số 08/QĐ-VKS-DS ngày 15/07/2022, theo đó đề nghị Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao hủy bản án dân sự phúc thẩm của Tòa án nhân dân cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh và giữ nguyên bản án dân sự sơ thẩm số 30/2019/DS-ST ngày 23/07/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh.
Quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao số 42/2022/DS-GĐT ngày 27/9/2022 đã không chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, lý do Hội đồng thẩm phán nêu rõ:
Quyết định kháng nghị số 08/QĐ-VKS-DS ngày 15/07/2022 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao cho rằng phần đất bà Châu tặng cho đối với bà Nga là tài sản chung của bà Châu, ông Thạnh, ông Sinh nên việc bà Châu tặng cho bà Nga là vi phạm quyền lợi của ông Sinh. Tuy nhiên, di sản của cụ Dùng, cụ Thưởng để lại cho bà Châu, ông Thạnh, ông Sinh là thửa đất tại số 62 đường Điện Biên Phủ với tổng diện tích đất là 1.167,5m2 và 101,2m2 bà Nga đang sử dụng nên việc bà Châu tặng cho bà Nga 101,2m2 không vượt quá kỷ phần của bà Châu. Vì vậy, kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân Tối cao cho rằng bà Châu không có quyền định đoạt 101,2m2 đất là chưa chính xác. Việc bà Châu định đoạt tặng cho bà Nga cũng không trái ý chí của cụ Dùng, cụ Thưởng – người để lại di sản nên Tòa án cấp phúc thẩm bác yêu cầu khởi kiện của bà Châu là có căn cứ.
Nhìn nhận từ thực tế và quy định về pháp luật thừa kế của Nhà nước ta, quyết định của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao không chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao là thấu lý đạt tình.
NGUYỄN THÀNH
Bị cho phát ngôn sai sự thật - Một tu sĩ bị kiện bởi chính Phật tử
