Vươn mình phát triển từ khó khăn, thử thách

Nền móng với sự khởi đầu đầy khó khăn, thử thách của hoạt động luật sư

Ngày 12/7/1985, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ra Quyết định số 439/QĐ-UB về việc thành lập Đoàn Bào chữa viên nhân dân tỉnh Quảng Ninh. Tuy nhiên, do khó khăn về nhân sự, đến ngày 13/10/1987, Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ninh mới tìm đủ nhân sự, và có tờ trình số 165-TT/TP đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh công nhận các Thành viên Đoàn bào chữa viên nhân dân tỉnh Quảng Ninh.

Đến ngày 24/10/1987, UBND tỉnh Quảng Ninh ra Quyết định số 682/QĐ-UB về việc công nhận 8 thành viên. Trong 8 thành viên có 1 luật sư là cán bộ Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ninh làm nhiệm vụ Thư ký và giúp Sở Tư pháp theo dõi hoạt động của Đoàn Bào chữa viên nhân dân. Còn lại 7 thành viên trực tiếp làm bào chữa viên, gồm các Luật sư: Lê Ngọc Hồ, Lê Ngọc Hương, Đỗ Tuấn Nga, Nguyễn Văn Phùng, Dương Danh Tiếp, Phạm Tuyển và Lê Viết Viện. 

Đoàn Bào chữa viên nhân dân tỉnh Quảng Ninh được kiện toàn, là 1 trong 30 Đoàn Bào chữa viên của cả nước chính thức đi vào hoạt động tại thời điểm năm 1987. Thực hiện các Quyết định trên, Giám đốc Sở Tư pháp đã tổ chức bồi dưỡng kiến thức pháp lý và chuyên môn, nghiệp vụ cho các thành viên. Đồng thời, Đoàn đã tổ chức Hội nghị Toàn thể, bầu Luật sư Lê Ngọc Hồ làm Chủ nhiệm và Luật sư Lê Viết Viện làm Phó Chủ nhiệm.

Đoàn Bào chữa viên nhân dân tỉnh Quảng Ninh thực tế đi vào hoạt động từ quý 4 năm 1987 đến quý 3 năm 1989. Trong thời gian này hoạt động của Đoàn chủ yếu là tham gia tố tụng các vụ án hình sự và dân sự. Trong gần 2 năm, Đoàn bào chữa đã tham gia tố tụng 93 vụ án, trong đó thực hiện 85 vụ án hình sự và 8 vụ án dân sự. Trong 85 vụ án hình sự thì có 44 vụ án hình sự là án chỉ định.

Ngày 22/8/1989, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số 442/QĐ-UB thành lập Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh trên cơ sở kế thừa Đoàn Bào chữa viên nhân dân. Cũng tại Quyết định này, đã công nhận 7 luật sư chính thức và 2 luật sư tập sự và chỉ định Luật sư Dương Danh Tiếp làm Chủ nhiệm lâm thời cho đến khi Hội nghị Toàn thể bầu ra các cơ quan của Đoàn Luật sư.

Năm 1989 là năm đầu tiên các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành lập Đoàn Luật sư theo Pháp lệnh Tổ chức luật sư. Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh là 1 trong 16 Đoàn của cả nước được thành lập và 9 thành viên của Đoàn là những luật sư trong tổng số 186 luật sư của cả nước năm 1989.

Sự ra đời của Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh trước hết phải nói đến đội ngũ bào chữa viên của Đoàn Bào chữa viên nhân dân. Đồng thời là kết quả của sự quan tâm của các cơ quan Nhà nước cũng như sự hiệp thương của Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ninh và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Quảng Ninh. Trong 9 thành viên của Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh thì có 6 thành viên từ Đoàn Bào chữa viên nhân dân và 3 cán bộ khối Nội chính nghỉ hưu.

Năm 1990, Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh tổ chức Họp toàn thể luật sư lần đầu tiên để thông qua quy chế hoạt động và thành lập Ban Chủ nhiệm nhiệm kỳ lần thứ nhất (1990-1993), do Luật sư Dương Danh Tiếp làm Chủ nhiệm.

Thời kỳ này hoạt động nghề luật sư còn gặp nhiều khó khăn do Đoàn Luật sư chưa có trụ sở, điều kiện cơ sở vật chất hạn chế, cơ chế pháp lý chưa hoàn thiện và chưa có tổ chức hành nghề luật sư riêng, chủ yếu hoạt động cá nhân. Mặc dù còn hạn chế về tổ chức, cơ sở vật chất, nhưng những người luật sư đầu tiên của Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh đã góp phần hình thành hình ảnh luật sư trong lòng nhân dân.

Từ năm 1990-2001, Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh đã 4 lần tổ chức Hội nghị Toàn thể theo đúng quy định của Pháp lệnh Tổ chức luật sư và Quy chế Đoàn Luật sư để bầu ra Ban Chủ nhiệm và Ban Kiểm tra của Đoàn.

Hội nhập và vươn mình phát triển tổ chức, mở rộng phạm vi hành nghề

Ngày 25/7/2001, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh Luật sư (có hiệu lực ngày 01/10/2001), thay thế Pháp lệnh Tổ chức luật sư năm 1987, xác định luật sư là một nghề. Sau 3 năm kể từ ngày Pháp lệnh Luật sư có hiệu lực, các cán bộ, công chức, viên chức không được công nhận là luật sư, không phải là thành viên Đoàn Luật sư và không được hoạt động luật sư.

Chức năng, nhiệm vụ của Đoàn Luật sư được chuyển đổi, Đoàn chỉ còn chức năng hiệp hội của các luật sư và luật sư tập sự, Đoàn Luật sư không được hành nghề luật sư như Pháp lệnh Tổ chức luật sư. Theo Điều 28 Pháp lệnh Luật sư, Đoàn Luật sư có Điều lệ để điều chỉnh quan hệ nội bộ của Đoàn, thay cho Nội quy của Đoàn.

Theo Pháp lệnh Luật sư thì các luật sư được thành lập văn phòng luật sư hoặc công ty luật (gọi chung là các tổ chức hành nghề luật sư). Luật sư tập sự không được tham gia tố tụng các vụ án cấp tỉnh trở lên.

Tại thời điểm này, số lượng tổ chức hành nghề luật sư tại tỉnh Quảng Ninh có 15 văn phòng luật sư, không có công ty luật.

Từ năm 2001, số lượng luật sư Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh tăng dần do nhu cầu xã hội và chính sách khuyến khích hành nghề luật sư của nhà nước. Giai đoạn này số lượng luật sư tăng đều qua các năm, đạt 45 luật sư và 26 luật sư tập sự vào năm 2005.

Từ năm 2002, thành lập các tổ chức hành nghề luật sư đầu tiên như: Văn phòng Luật sư Trung Đức, Văn phòng Luật sư Quang Ninh, Văn phòng Luật sư Lê Ngọc Hương, Văn phòng Luật sư Tân Long, Văn phòng Luật sư Ánh Anh, Văn phòng Luật sư Công Lý Việt,...

Ngày 02/6/2005, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã tạo được sự chuyển biến rõ nét về vị trí và vai trò của luật sư trong tố tụng. Các cấp ủy quan tâm hơn đến hoạt động của Đoàn Luật sư địa phương.

Hoạt động tham gia tố tụng cùng với các cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều chuyển biến tiến bộ, đảm bảo khách quan, đúng pháp luật. Công tác thực hành quyền trong tố tụng của luật sư được tăng cường. Về cơ sở vật chất cũng được quan tâm và củng cố, đã được trang sắm thêm nhiều phương tiện, thiết bị làm việc phục vụ hoạt động hành nghề; công tác bồi dưỡng cũng được quan tâm, hàng năm đã được cấp và sử dụng nguồn kinh phí có hiệu quả theo đúng tinh thần, chủ trương cải cách tư pháp.

Ngày 19/7/2006, Chủ tịch nước đã ký quyết định công bố Luật Luật sư và Nghị quyết về việc thi hành Luật Luật sư; có hiệu lực từ ngày 01/01/2007. Nếu như Pháp lệnh Luật sư năm 2001 là bước tiến quan trọng trong quá trình xây dựng và hoàn thiện thể chế luật sư ở nước ta, đưa chế định luật sư của nước ta xích gần với thông lệ quốc tế, thì Luật Luật sư được Quốc hội khóa XI thông qua là sự tiếp tục hoàn thiện chế định luật sư.

Luật Luật sư ra đời với hiệu lực pháp lý cao hơn góp phần nâng cao vị trí của luật sư và nghề luật sư trong xã hội, tạo thuận lợi lớn cho hoạt động hành nghề của các luật sư nhằm góp phần đắc lực hơn nữa trong sự nghiệp bảo vệ công lý, hội nhập và phát triển kinh tế, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Luật Luật sư không chỉ nâng cao vị thế của luật sư trong xã hội, mà còn đưa luật sư của nước ta từng bước lên ngang tầm với luật sư của các nước trên thế giới và trong khu vực. Theo Luật này thì không còn chế định “luật sư tập sự” mà là “người tập sự hành nghề luật sư”. Người tập sự hành nghề luật sư không phải là thành viên của Đoàn Luật sư nhưng phải đăng ký tập sự và chịu giám sát tại một Đoàn Luật sư; Luật này cũng mở rộng loại hình công ty luật.

Cũng tại thời điểm này, ngày 16/11/2002, Hội nghị Toàn thể Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh lần thứ năm (16/11/2002 đến 30/12/2005) đã bầu Ban Chủ nhiệm gồm 3 Luật sư: Trịnh Đăng Thanh, Tô Năng Như, Hà Mạnh Hùng. Bầu Hội đồng Khen thưởng, Kỷ luật gồm 2 Luật sư: Vũ Hữu Qúy, Vũ Quang Ninh. Hội nghị đã thông qua Điều lệ Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh (Điều lệ lần thứ nhất).

Giai đoạn 20 năm đầu tiên (1985-2006) là quá trình không ngừng nỗ lực, vượt qua nhiều khó khăn, thử thách từ nền móng với 7 luật sư đầu tiên tăng lên 45 luật sư (vào năm 2005) cùng với 15 tổ chức hành nghề luật sư, chứng tỏ Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh có bước trưởng thành và phát triển vượt bậc. Đó cũng chính là nền tảng cho giai đoạn phát triển và đổi mới mạnh mẽ, toàn diện về sau của Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Ninh trong tiến trình bảo vệ công lý và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.