Theo Bộ Quốc phòng, việc xếp loại chấp hành án phạt tù tại các trại giam, trại tạm giam quân sự khi Luật Thi hành án hình sự năm 2010 có hiệu lực pháp luật, được thực hiện theo Thông tư số 181/2013/TT-BQP ngày 08/10/2013. Quá trình thực hiện đã đạt được hiệu quả thiết thực, góp phần đưa công tác quản lý giam giữ, giáo dục cải tạo phạm nhân tại các trại giam, trại tạm giam quân sự ngày một đi vào nền nếp, chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn một số điểm chưa phù hợp, hạn chế. Đó là Thông tư 181/2013/TT-BQP quy định 4 tiêu chuẩn thi đua chấp hành án phạt tù, có nội dung còn chồng chéo, chưa cụ thể, còn chung chung nên trong tổ chức thực hiện không thống nhất.
Ngoài ra, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2020; Nghị định số 133/2020/NĐ-CP ngày 09/11/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thi hành án hình sự có nhiều quy định mới trong xếp loại thi đua chấp hành án và nhiệm vụ, quyền hạn cơ quan quản lý, cơ quan thi hành án hình sự; về chế độ, chính sách mới đối với phạm nhân. Vì vậy việc xếp loại chấp hành án phạt tù cho phạm nhân cũng cần phải điều chỉnh cho phù hợp với quy định của pháp luật. Do vậy, cần thiết phải ban hành Thông tư mới quy định tiêu chuẩn thi đua và xếp loại chấp hành án phạt tù tại các trại giam, trại tạm giam quân sự thay thế Thông tư số 181/2013/TT-BQP.
Việc xây dựng Thông tư này nhằm quy định cụ thể tiêu chuẩn thi đua, trình tự, thủ tục, thời hạn, định kỳ, điều kiện và căn cứ xếp loại chấp hành án phạt tù đối với phạm nhân đang chấp hành án tại các trại giam, trại tạm giam quân sự, nhằm động viên, khuyến khích phạm nhân phấn đấu thi đua, rèn luyện cải tạo sớm hoàn lương, trở thành người lương thiện có ích cho xã hội.
Dự thảo đề xuất 6 tiêu chuẩn thi đua chấp hành án phạt tù.
Tiêu chuẩn 1: Nhận rõ tội lỗi; ăn năn hối cải; trung thực khai báo, tố giác tội phạm, cung cấp các thông tin về hành vi phạm tội của người khác mà mình biết; xác định đúng đắn thái độ, tư tưởng, yên tâm học tập, lao động, rèn luyện cải tạo tiến bộ, nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội.
Tiêu chuẩn 2: Nghiêm chỉnh chấp hành bản án, quyết định của tòa án, các quyết định của cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Quốc phòng, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu, giám thị trại giam, trại tạm giam và các quyết định khác của cơ quan Nhà nước.
Tiêu chuẩn 3: Nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của pháp luật về thi hành án hình sự và pháp luật khác có liên quan; thực hiện đúng, đầy đủ, nghiêm túc nội quy cơ sở giam giữ; tích cực ngăn chặn, đấu tranh với các biểu hiện tiêu cực, thái độ hành vi sai trái của phạm nhân khác.
Tiêu chuẩn 4: Tích cực, tự giác, gương mẫu trong rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, lao động, học nghề; tham gia đầy đủ ngày công lao động, các chương trình, nội dung, hoạt động giáo dục, học tập chính trị, giáo dục pháp luật và các phong trào thi đua chấp hành án phạt tù khác do trại phát động; hoàn thành chỉ tiêu, định mức lao động được giao; thực hiện tốt yêu cầu an toàn, vệ sinh lao động, bảo vệ môi trường; có tác dụng thúc đẩy phong trào thi đua trong phạm nhân.
Tiêu chuẩn 5: Tích cực bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả hoặc vận động gia đình và người thân khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của mình gây ra; thực hiện triệt để hình phạt bổ sung là phạt tiền, nộp án phí và các nghĩa vụ dân sự khác (nếu có).
Tiêu chuẩn 6: Thực hiện đầy đủ các trách nhiệm, nghĩa vụ khác theo quy định của Luật Thi hành án hình sự và pháp luật khác có liên quan.
Dự thảo đề xuất phân loại chấp hành án phạt tù cho phạm nhân gồm 4 loại: Tốt; khá; trung bình; kém.
Các phạm nhân sẽ được định kỳ xếp loại theo tuần, tháng, quý, 6 tháng và một năm.
Phạm nhân không đủ thời gian xếp loại phải có nhận xét thái độ, kết quả chấp hành án để lưu hồ sơ theo dõi tiếp. Phạm nhân bị khởi tố điều tra, truy tố, xét xử về tội phạm khác mà bị áp dụng biện pháp tạm giam thì không xếp loại mà chỉ nhận xét về phạm nhân để lưu hồ sơ.
Dự thảo nhấn mạnh việc xếp loại phải bảo đảm khách quan, công bằng, công khai, dân chủ và liên tục về thời gian chấp hành án phạt tù. Khuyến khích phạm nhân ăn năn hối cải, nhận rõ tội lỗi, tích cực học tập, rèn luyện nhân cách, lao động, nộp án phí, thực hiện hình phạt bổ sung là phạt tiền, bồi thường thiệt hại và nghĩa vụ dân sự khác do hành vi phạm tội của mình gây ra.
Mọi phạm nhân khi có đủ điều kiện, tiêu chuẩn đều được đánh giá xếp loại; việc đánh giá xếp loại phải theo đúng trình tự, thủ tục quy định tại Thông tư này.
Dự thảo Thông tư đang được lấy ý kiến góp ý trên Cổng Thông tin điện tử Bộ Quốc phòng.
HỒNG HẠNH
