Cơ chế "xin - cho" đang là một lỗ hổng lớn trong thực tế phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam. Nhiều nhà đầu tư kém về tên tuổi, yếu về năng lực vẫn giành được những dự án quy mô lớn, để rồi nhanh chóng sang tay cho nhà đầu tư ngoại kiếm lời.
Từ lo ngại của Bình Thuận
Như đã thông tin, việc CTCP Đầu tư HLP (HLP Invest) đề xuất thực hiện dự án điện gió Biển Cổ Thạch có vốn đầu tư lên tới 4,4 tỉ USD ngoài khơi cảng Vĩnh Tân, Bình Thuận.
Siêu dự án được HLP Invest đề xuất trực tiếp lên Thủ tướng Chính phủ, và được chính quyền tỉnh Bình Thuận cân nhắc rất kỹ lưỡng. Trong đó, một băn khoăn lớn của UBND tỉnh này là việc "Tổng giám đốc HLP là cổ đông sáng lập CTCP Điện mặt trời VSP Bình Thuận II, hiện nay Công ty đang đề nghị chuyển nhượng vốn 100% cho nhà đầu tư nước ngoài", theo một văn bản vào đầu năm 2019 của cơ quan này. CTCP Điện mặt trời VSP Bình Thuận II là chủ đầu tư dự án cùng tên tại xã Vĩnh Hảo, huyện Tuy Phong.
Với lo ngại đó, UBND tỉnh Bình Thuận giao Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát kỹ năng lực tài chính của HLP Invest, tránh tình trạng lập dự án để chuyển nhượng.
Trong văn bản giải trình, HLP Invest cho biết ông Nguyễn Mạnh Cường (Tổng giám đốc HLP Invest) là Tổng giám đốc CTCP Điện mặt trời VSP Bình Thuận II, đồng thời là người sáng lập và nắm giữ 38% cổ phần tại Công ty, các cổ đông lớn khác là bà Đào Thị Hảo 35% và ông Trần Văn Hải 10%. Tháng 7/2017, CTCP Điện mặt trời VSP Bình Thuận II tiến hành cơ cấu lại cổ đông để đẩy nhanh quá trình triển khai dự án, lúc này, ông Nguyễn Mạnh Cường chuyển toàn bộ phần vốn góp cho ông Nguyễn Văn Hùng (bố đẻ ông Cường) để trở thành cổ đông sáng lập nắm giữ 37,45% vốn điều lệ. Ông Nguyễn Mạnh Cường tham gia với vai trò Tổng giám đốc, trực tiếp quản trị điều hành để dự án được đẩy nhanh tiến độ. Cơ cấu cổ đông lúc này như sau: ông Hà Duy Lợi 60%, ông Nguyễn Văn Hùng 37,45% và bà Nguyễn Thị Liên 2,55%.
HLP Invest khẳng định các cổ đông mới của CTCP Điện mặt trời VSP Bình Thuận II đã có đủ năng lực, nghiêm túc thực hiện dự án và đầu tư xây dựng công trình. Để thoái vốn đầu tư các dự án khác, các cổ đông đã đồng ý chuyển nhượng 100% cổ phần cho các cổ đông nước ngoài. Việc chuyển nhượng đang được tiến hành theo đúng quy định pháp luật và đã được UBND tỉnh đồng ý tại văn bản số 709/UBND-KT ngày 28/02/2019.
Dù vậy, "các cổ đông nước ngoài" không được phía HLP Invest trình bày thẳng thắn với UBND tỉnh Bình Thuận.
"Cổ đông nước ngoài"
Dữ liệu của Nhadautu.vn thể hiện ngay sau công văn số 709/UBND-KT kể trên, nhóm các cổ đông của VSP Bình Thuận II là ông Hà Duy Lợi, ông Nguyễn Văn Hùng và bà Nguyễn Thị Liên vào đầu tháng 3/2019 đã chuyển nhượng toàn bộ cổ phần cho Công ty TNHH Đầu tư Vina Solar (99%) và hai cá nhân Trung Quốc là Wang Zhao Feng (0,5%) và Yang Yong Zhi (0,5%).
Trong đó Đầu tư Vina Solar dù đóng trụ sở tại Hà Nội song thuộc sở hữu của các doanh nghiệp Trung Quốc, đầu tiên là công ty con của Công ty TNHH Vina Solar Technology. Sau nhiều lần thay đổi công ty mẹ, Đầu tư Vina Solar hiện là công ty con cấp hai của Công ty TNHH Thương mại HQ, có trụ sở tại Hồng Kông, Trung Quốc. Nhóm nhà đầu tư Trung Quốc này đã vào Việt Nam từ khá lâu, ít nhất từ năm 2014, đặt "đại bản doanh" tại Bắc Giang và hoạt động rất tích cực trong lĩnh vực nhập khẩu thiết bị, linh kiện năng lượng mặt trời.
Đáng lưu ý là, trong một bản tin của CTCP Tư vấn Xây dựng Thành Nam, đơn vị này cho biết vào ngày 18/8/2018 đã được Công ty TNHH Vina Solar Technology mời làm đơn vị tư vấn và thiết kế toàn bộ phần kiến trúc, kết cấu và công nghệ phát điện thi công dự án Nhà máy điện mặt trời VSP Bình Thuận II. Có nghĩa rằng ít nhất từ thời điểm tháng 8/2018, tức là gần nửa năm trước khi nhóm cổ đông Nguyễn Mạnh Cường được chấp thuận bán và hoàn tất chuyển nhượng cổ phần, thì dự án quy mô 30MW, rộng 40,8ha thực chất đã thuộc về người Trung Quốc.
Bên nhận chuyển nhượng dự án điện mặt trời VSP Bình Thuận II đã rõ, song những nội dung còn lại trong văn bản của HLP Invest gửi UBND tỉnh Bình Thuận, dường như có đôi chút nhầm lẫn, hoặc chưa thực sự đầy đủ.
Theo dữ liệu mà Nhadautu.vn có được, ba cổ đông sáng lập đầu tiên của VSP Bình Thuận II không phải ông Nguyễn Mạnh Cường, bà Đào Thị Hảo và ông Trần Văn Hải, mà là CTCP Đầu tư và Công nghệ HC Toàn Cầu, CTCP Điện Mặt trời Việt Nam và ông Đặng Hồng Sơn; vốn điều lệ khi thành lập (tháng 12/2016) là 360 tỷ đồng. Đến cuối tháng 7/2017, VSP Bình Thuận II giảm mạnh vốn về còn 50 triệu đồng, trước khi tăng lên 2,6 tỉ đồng một tháng sau đó. Cơ cấu cổ đông lúc này mới đúng như báo cáo của HLP Invest, gồm ông Hà Duy Lợi, ông Nguyễn Văn Hùng và bà Nguyễn Thị Liên.
Xin dự án rồi bán cho Trung Quốc
Vậy thì, vai trò của ông Nguyễn Mạnh Cường, Tổng giám đốc và cũng là cổ đông lớn nhất của HLP Invest ra sao? Đi sâu hơn vào các cổ đông sáng lập của VSP Bình Thuận II, không những tìm kiếm được câu trả lời, mà còn xuất hiện những điểm nhấn thú vị.
Cụ thể, ông Nguyễn Mạnh Cường là cổ đông lớn, chiếm 20% vốn của CTCP Điện mặt trời Việt Nam, chỉ xếp sau Chủ tịch HĐQT Hà Duy Lợi (35%). Tương tự nhánh đầu tư đồ sộ mà ông Nguyễn Mạnh Cường dày công gây dựng đã được đề cập trong bài trước, thì nhánh đầu tư đứng đầu bởi doanh nhân họ Hà cũng rất tích cực, lập mới hàng loạt pháp nhân hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.
Về phần mình, CTCP Đầu tư và Công nghệ HC Toàn Cầu là tên tuổi có "số má" trong lĩnh vực phân phối, lắp đặt thiết bị công nghệ cao. Dù mới thành lập từ năm 2011, và có vốn điều lệ chỉ 35 tỷ đồng, song HC Toàn Cầu là bạn hàng thân thiết với nhiều đối tác lớn, đáng kể nhất là Viettel và các đơn vị thành viên trong và ngoài nước. Vài năm trở lại, doanh nghiệp gắn liền với vai trò đặc biệt quan trọng của Giám đốc Lê Trọng Huy (SN 1981) phát triển mạnh mảng năng lượng tái tạo, cũng thành lập một loạt các pháp nhân trong lĩnh vực này, đơn cử như CTCP Điện mặt trời Suối Ngô 2, CTCP Điện mặt trời HCG Đắk Nông, CTCP Điện mặt trời HCG Long An hay Công ty TNHH Điện mặt trời HCG Tây Ninh…
Với trường hợp Điện mặt trời HCG Tây Ninh, doanh nghiệp này với Công ty TNHH Quản lý và Đầu tư tín thác Hoàng Thái Gia là chủ đầu tư bộ đôi dự án điện mặt trời HCG&HTG tại Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài, xã Tiên Thuận & Lợi Thuận, huyện Bến Cầu, Tây Ninh. Hai dự án có tổng mức đầu tư 1.600 tỷ đồng, được quảng bá là hợp tác với nhà đầu tư Reonyuan Power Singapore.
Năm 2019, Reonyuan Power Singapore đã mua lại toàn bộ cổ phần trong HCG Tây Ninh lẫn Hoàng Thái Gia, đồng nghĩa với việc trở thành chủ sở hữu dự án quy mô 100MW, và quan trọng không kém, là nắm trong tay luôn khu đất 117ha giáp biên giới Campuchia. Reonyuan Power Singapore, đúng như tên gọi, được thành lập tại Singapore, song lại là công ty con của Ningbo Boway Alloy Material - một tập đoàn Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực vật liệu hợp kim.
Thương vụ kín tiếng này cùng với VSP Bình Thuận II là những ví dụ điển hình của hiện tượng các nhà đầu tư trong nước ồ ạt xin dự án năng lượng tái tạo rồi bán cho nước ngoài kiếm lời. Các ông chủ người Việt đã "bỏ túi" bao nhiêu trong những thương vụ này, sẽ được đề cập trong một dịp khác.
| Như đã lưu ý ở kỳ trước, trong 7 cổ đông của HLP Invest - nhà đầu tư đang đề xuất siêu dự án điện gió Biển Cổ Thạch, có hai nữ cổ đông đáng chú ý, là bà Nguyễn Thị Ngọc Hoa và bà Phạm Thị Đông. Trong đó, bà Nguyễn Thị Ngọc Hoa là phu nhân của ông Đỗ Đức Hồng Hà - Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội, còn bà Phạm Thị Đông là phu nhân ông Nguyễn Tiến Hưng - Giám đốc Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng và mua sắm tài sản tập trung thuộc Cục Kế hoạch - Tài chính, Bộ Tư pháp. |
XUÂN TIÊN/NHADAUTU
