Ảnh minh họa.
Thời gian vừa qua, Bắc Giang là một trong các tỉnh đã khống chế thành công đợt bùng phát dịch Covid-19. Dịch bệnh Covid-19 diễn biến ngày càng phức tạp, ngay từ đầu năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19. Biện pháp cách ly xã hội là một trong những biện pháp phòng, chống dịch được đề ra tại Chỉ thị 16/CT-TTg.
Theo Công văn số 2601/VPCP-KGVX ngày 03/4/2020 của Văn phòng Chính phủ về việc thực hiện Chỉ thị số 16/CT-TTg về phòng, chống dịch bệnh Covid-19 đã làm rõ một số trường hợp được phép hoạt động trong thời gian cách ly xã hội, trong đó có các cơ sở kinh doanh dịch vụ trực tiếp liên quan đến hoạt động ngân hàng và bổ trợ doanh nghiệp (như công chứng, Luật sư, đăng kiểm, đăng ký giao dịch bảo đảm...). Thế nhưng hiện nay, tại một số địa phương lại ban hành văn bản quy định, hướng dẫn về các nhóm đối tượng được phép di chuyển hoặc cấp giấy đi đường không có đối tượng Luật sư.
Trước hết, có thể khẳng định việc Luật sư không được cấp phép để di chuyển thì không thể thực hiện công việc của Luật sư sẽ làm xâm phạm quyền cơ bản của công dân, ảnh hưởng quyền được nhờ người bào chữa, quyền thuê Luật sư, quyền được tư vấn hỗ trợ pháp lý trong một số trường hợp cụ thể. Đây là các quyền con người, quyền công dân mà tất cả mọi xã hội đều hướng đến. Cùng với đó người Luật sư sẽ không thực hiện được công việc của mình với khách hàng, không thực hiện được trách nhiệm nghề nghiệp của mình với xã hội.
Luật sư có vai trò bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền lợi ích hợp pháp của công dân; hoạt động Luật sư góp phần ổn định và thúc đẩy xã hội phát triển. Luật sư không được di chuyển hoặc bị hạn chế đến mức không thể thực hiện được công việc của mình, trong khi đó các Cơ quan hành chính nhà nước, các Cơ quan tiến hành tố tụng vẫn tiến hành các hoạt động; các doanh nghiệp, nhà đầu tư vẫn thực hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh; người dân vẫn tham gia các giao dịch.... Nhưng do không thể di chuyển người Luật sư bị tách rời khỏi các hoạt động của xã hội. Điều đó dẫn tới việc khách hàng không thể sử dụng dịch vụ Luật sư, khách hàng không thể thụ hưởng thành quả hoạt động của Luật sư. Trong đó có nhiều vấn đề thuộc về quyền con người, quyền công dân.
Tất cả các bản Hiến pháp của chúng ta từ Hiến pháp năm 1946, Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp năm 2013 đều trực tiếp ghi nhận quyền được bào chữa, quyền thuê người bào chữa. Hiến pháp năm 2013 quy định: Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ Luật sư hoặc người khác bào chữa (Điều 31); Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự được bảo đảm (Điều 103).
Hệ thống pháp luật của chúng ta từ pháp luật về Luật sư, pháp luật Hình sự, Dân sự, Hành chính, Lao động, pháp Luật khiếu nại, Luật tố cáo,… đều có quy định cụ thể đảm bảo quyền bào chữa, quyền nhờ Luật sư, quyền được hỗ trợ pháp lý của tổ chức, cá nhân. Thậm chí, chúng ta còn có cả Luật Tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong đó quy định nhiệm vụ tuyên truyền, hỗ trợ pháp luật cho người dân của các Cơ quan nhà nước. Nghị quyết 49/NQ- TW về chiến lược cải cách tư pháp đề ra nhiệm vụ: “Hoàn thiện cơ chế, bảo đảm để Luật sư thực hiện tốt việc tranh tụng tại phiên tòa…”.
Tìm hiểu lịch sử chúng ta thấy rằng ngày 10/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 46/SL về thành lập Đoàn thể Luật sư; ngày 18/06/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh 69/SL quy định về chế định Bào chữa viên nhân dân. Có thể thấy rõ, ngay khi nhà nước ta vừa mới được thành lập, trong bối cảnh phải chống thù trong giặc ngoài, hoặc khi cả nước dồn mọi nguồn lực cho công cuộc kháng chiến cứu nước thì Đảng ta, Nhà nước ta và Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã quan tâm và bảo đảm hoạt động bào chữa phù hợp tình hình thực tiễn. Hiện nay, chống dịch là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là nhiệm vụ cấp bách và là công việc chưa có tiền lệ nhưng chúng ta sẽ chiến thắng, sẽ vượt qua.
Xuất phát từ nhu cầu của cuộc sống, từ tính thiết yếu của dịch vụ Luật sư trong xã hội; xác định rõ tầm quan trọng của hoạt động bào chữa, bảo vệ, hoạt động hỗ trợ pháp luật của Luật sư trong hoàn cảnh đặc biệt khi phải thực hiện việc giãn cách xã hội để chống dịch. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã xác định Luật sư là nhóm đối tượng được tiếp tục hoạt động để cung cấp dịch vụ pháp lý trong thời gian giãn cách xã hội. Chỉ thị số 16/ CT–TTg ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ, Công văn số 2601/VPCP–KGVX ngày 30/4/2020 của Văn phòng Chính phủ đã quy định cụ thể vấn đề này.
Hiện chúng ta đang sống trong nhà nước pháp quyền, hoạt động, việc làm, quyết sách đều tuân thủ pháp luật. Ưu tiên phòng, chống dịch bệnh không và chưa bao giờ là lý do để chúng ta mà bỏ qua cơ chế đảm bảo các quyền và lợi ích cơ bản hợp pháp của người dân.
Vừa qua, nhiều Đoàn Luật sư như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Đồng Nai,... đã có văn bản kiến nghị UBND các cấp xem xét bổ sung tổ chức Luật sư thuộc đối tượng được hoạt động, được phép di chuyển trong thời gian giãn cách xã hội vào các nội dung công điện, công văn của UBND các cấp để áp dụng thống nhất. Là tổ chức xã hội nghề nghiệp, thực hiện chức năng tự quản hoạt động nghề nghiệp Luật sư, Đoàn Luật sư có trách nhiệm đại diện, bảo vệ, phản ánh tiếng nói của Luật sư thành viên. Đoàn Luật sư một số tỉnh, thành phố đã chính thức có văn bản gửi cấp có thẩm quyền đề nghị xem xét, giải quyết đảm bảo quyền lợi ích của Luật sư thành viên.
Trước đó, Bộ Tư pháp đã có Công văn số 1221/BTP – PLHNLS ngày 03/4/2020 đề nghị UBND các tỉnh thành phố chỉ đạo để các Tổ chức hành nghề Công chứng, Luật sư tiếp tục hoạt động khi thực hiện giãn cách xã hội. Sở Tư pháp một số tỉnh, thành phố đã có văn bản chính thức về việc đảm bảo quyền hoạt động của Luật sư trong thời gian giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19.
Tôi tin tưởng với sự thống nhất về nhận thức từ Trung ương, ý kiến của Cơ quan quản lý nhà nước là Bộ Tư pháp và Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố cùng sự tích cực, chủ động và có trách nhiệm của Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố thì trong thời gian tới những khó khăn, cản ngại đối với hoạt động hành nghề của Luật sư nói chung và việc di chuyển của Luật sư khi thực hiện giãn cách xã hội nói riêng sẽ được đảm bảo phù hợp tình hình mới.
Giới Luật sư tham gia nhiều hoạt động tích cực đóng góp vào công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong toàn quốc.
Dưới sự chỉ đạo, phát động của Liên đoàn Luật sư Việt Nam, sự chủ động, tích cực của Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố, đặc biệt tinh thần trách nhiệm, tình cảm của giới Luật sư trước cộng đồng, thời gian qua chúng ta đã thấy giới Luật sư tham gia nhiều hoạt động tích cực đóng góp vào công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong toàn quốc. Luật sư cả nước đã hưởng ứng chương trình do Liên Đoàn Luật sư Việt Nam phát động để ủng hộ tiền và gửi tặng một số tỉnh, thành như Bắc Giang, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, TP. HCM, Đà Nẵng, Quảng Nam,... chống dịch; đóng góp ủng hộ Quỹ Vaccine. Một số tỉnh Đoàn Luật sư đã chủ động tổ chức các chương trình thiện nguyện như Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai. Nhiều tổ chức hành nghề Luật sư, cá nhân Luật sư đã trực tiếp tổ chức,ủng hộ hoặc tham gia phòng chống Covid-19 dưới nhiều hình thức, vai trò, vị trí khác nhau.
Dịch Covid-19 đã, đang và sẽ gây ra những hậu quả vô cùng nặng nề cho xã hội trong đó có giới Luật sư. Mong rằng chúng ta sẽ sớm chiến thắng dịch bệnh, Luật sư cả nước sẽ cùng tụ họp, hoan ca, tiếp bước trên con đường bảo vệ công lý mà không còn phải đề cập đến cụm từ: “Giấy đi đường”.
Để dập tắt dịch bệnh, Nhà nước ta đã, đang và có thể tiếp tục phải áp dụng những biện pháp quyết liệt. Khi tổ chức thực hiện chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của người dân nói chung, hoạt động của giới Luật sư nói riêng. Luật sư là người làm công tác pháp luật và ít nhiều có ảnh hưởng đến xã hội đặc biệt việc định hướng dư luận xã hội. Do đó, trước hết mỗi cá nhân Luật sư cần tuyệt đối, nghiêm túc chấp hành quy định, biện pháp chính quyền tổ chức thực hiện để chống dịch. Từ đó, góp phần tạo sự đồng thuận của xã hội trong công cuộc phòng chống dịch bệnh. Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần đề cập Chiến thắng dịch Covid là chiến thắng của nhân dân. Mỗi cá nhân trong đó có tôi, có bạn, chúng ta sẽ góp phần quyết định nhỏ bé về ngày chiến thắng dịch bệnh bằng chính những việc làm, và ứng xử hàng ngày.
Dịch Covid-19 có thể tiếp tục kéo dài, và kể cả trong trường hợp chúng ta đã cơ bản khống chế được dịch bệnh thì cũng không thể khẳng định dịch Covid – 19 sẽ biến mất hoàn toàn. Thiết nghĩ Luật sư chúng ta cũng cần chuẩn bị tâm lý, trang thiết bị vật chất phù hợp để thích ứng và thực hiện công việc của Luật sư phù hợp tình hình mới. Việc chia sẻ công việc, phối hợp cùng đồng nghiệp của địa phương để cùng thực hiện một vụ việc cũng là một gợi ý để Luật sư cân nhắc.
Luật sư TRẦN VĂN AN
CHỦ NHIỆM ĐOÀN Luật sư TỈNH BẮC GIANG
